Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin 25 fevral 2010-cu IL tarixli 235
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
28 Kredit təşkilatının maliyyə əməliyyatlarının həyata ke- çirilməsi, o cümlədən onun aktivlərinin strukturunun dəyişdirilməsini; kredit təşkilatının rəhbərlərinin əvəzlənməsini; təşkilatın yenidən təşkil edilməsini. 3) Kredit təşkilatı üçün 6 aya qədər müddətə məcburi nor- mativləri dəyişdirmək; 4) Verilmiş lisenziya ilə nəzərdə tutulmuş bank əməliy- yatlarının həyata keçirilməsini 1 ilə qədər müddətə qadağan etmək; 5) Kredit təşkilatının idarə edilməsi üçün 18 aya qədər müddətə müvəqqəti rəhbərlik təyin etmək; 6) Qanunlarda nəzərdə tutulmuş qaydada bank əməliy- yatlarının həyata keçirilməsinə verilmiş lisenziyanı ləğv etmək. «Mərkəzi Bank haqqında» Qanunda Mərkəzi Bankın kredit təşkilatları ilə qarşılıqlı münasibətləri nəzərdə tutulur. Mərkəzi Bank kredit təşkilatlarının öhdəlikləri üzrə, kredit təş- kilatları isə Mərkəzi Bankın öhdəlikləri üzrə məsuliyyət daşımır. Müstəsna hallarda Mərkəzi Bankın və ya kredit təşkilatının bu növ öhdəlikləri öz üzərinə götürdüyü hallar da olur. Mərkəzi Bank normativ xarakterli mühüm qərarların qəbul edilməsindən əvvəl kredit təşkilatları ilə müzakirə keçirərək, zəruri izahatlar verir və bank fəaliyyətinin tənzimlənməsi məsələləri üzrə təklifləri nəzərdən keçirir. Azərbaycanın bank sistemi yarandığı müddətdən etibarən müəyyən sabitlik əldə etmiş, qanunvericilikdə qeydiyyata alınmışdır. Mərkəzi Bank bank sisteminin tənzimlənməsi funksiyasına, yaranma, fəaliyyət və ləğv olunma mərhələlərində səhmdarların maraqlarının müdafiəsinə böyük əhəmiyyət və diqqət yetirir. Bank sisteminin inkişafı bank fəaliyyətinin hüquqi cəhətdən tənzimlənməsinin mükəmməlləşdirilməsi zərurətinə gətirib çıxarmışdır. Bununla əlaqədar olaraq bank sisteminin əsasını təşkil edən sənədlərə – «Mərkəzi Bank haqqında» və 29 «Banklar və bank fəaliyyəti haqqında» qanunlara dəyişikliklər edilmişdir. «Banklar və bank fəaliyyəti haqqında» Qanunun yeni nəşri Mərkəzi Bankın yaradıcı fəaliyyətinə yeni təkan vermişdir. «Banklar və bank fəaliyyəti haqqında» Qanunun yeni nəşrinə kredit təşkilatı anlayışı daxil edilmiş, bank əmə- liyyatlarının siyahısı dəqiqləşdirilmişdir (banklar tərəfindən hə- yata keçirilən digər əməliyyatlar onlardan ayrılmışdır). Bank əməliyyatlarının yalnız Mərkəzi Bank tərəfindən verilən lisenziya ilə həyata keçirilməsinin mümkünlüyü qanunda göstərilmişdir. Kreditorların hüquqlarının müdafiəsini təmin etmək məqsədilə «Banklar və bank fəaliyyəti haqqında» qanun və digər aktlarda müəyyən tələblər irəli sürülmüşdür. Bu tələblərə kredit təşkilatının yaradılması və lisenziyalaşdırılması zamanı bir sıra kredit təşkilatının qeydiyyata alındığı tarixdən etibarən minimal fəaliyyət müddətinin 2 il olması, kredit təşkilatı təsisçilərinin məsuliyyəti aid edilir. Kredit təşkilatı təsisçilərinin məsuliyyətində göstərilir ki, bankın qeydiyyata alınmasından 3 il sonra səhmdarların bankın tərkibindən çıxmaq hüququ yoxdur. Kredit təşkilatının fəaliyyətinin qeydiyyatı və lisenziyalaş- dırılması qaydası Mərkəzi Bankın hər biri kredit təşkilatının yaradılmasının ayrı-ayrı aspektini nizamlayan çoxsaylı normativ aktları ilə tənzimlənir. «Kredit təşkilatlarının qeydiyyata alınma qaydası və bank fəaliyyətinin lisenziyalaşdırılması haqqında» təlimatın nəşri ilə Mərkəzi Bank müxtəlif sənədlərin məlumatlarını birləşdirdi. Bundan başqa həmin təlimatda «Banklar və bank fəaliyyəti haqqında» Qanuna edilən dəyişikliklər əks olunmuşdur. Yeni bankların yaradılması məsələləri həmçinin Mərkəzi Bankın «Kredit təşkilatlarının fəaliyyətinin tənzimlənməsi qaydası haqqında » təlimatının müxtəlif müddəaları ilə də tənzimlənir. Bu, hər şeydən əvvəl kredit təşkilatının nizamnamə kapitalının minimal həcminə olan tələblərindən ibarətdir. Əgər kredit təşkilatı təsisçilərindən biri digər kredit təşkilatı olarsa, onun yeni yaradılan kredit təşkilatının kapitalında iştirakının 30 həcmi Mərkəzi Bankın təlimatında əks olunmuş investisiya üçün maksimal həcm normativləri ilə məhdudlaşdırılır. Mərkəzi Bank tərəfindən kredit təşkilatlarının lisenzi- yasının ləğv edilməsi qaydası ilə əlaqədar olan normativ aktların əsas hissəsi «Banklar və bank fəaliyyəti haqqında» qanununda əks olunmuşdur. Beləliklə, bank sisteminin normal fəaliyyəti üçün normativ baza yaradılır və ümidvarıq ki, bank xidmətlərinin dünya səviyyəsinə uyğun olmasına nail olacağıq. 31 FƏSİL 2. KOMMERSİYA BANKLARININ ƏMƏLİYYATLARI 2. 1. Kommersiya bankların əməliyyatlarının mahiyyəti Müasir kommersiya bankları bilavasitə müəssisələrə və təşkilatlara, eləcə də əhaliyə, yəni müştərilərinə xidmət göstərən banklardır. Kommersiya bankları bank sisteminin əsas halqası kimi çıxış edir. Mülkiyyət formasından asılı olmayaraq kommersiya bankları iqtisadiyyatın müstəqil subyektləridir. Onların müştərilərlə münasibəti kommersiya xarakteri daşıyır. Kommersiya banklarının fəaliyyətinin əsas məqsədi maksimum gəlirin əldə edilməsindən ibarətdir. Bank qanunvericiliyinə əsasən bank fiziki və hüquqi şəxslərin pul vəsaitlərini cəlb etmək, onları qaytarılma, ödən- clik, müddətlilik şərtləri ilə öz adından və öz hesabına yer- ləşdirmək və müştərilərin tapşırığı ilə hesablaşma əməliyyatlarını həyata keçirmək hüququna malikdir. Beləliklə, kommersiya bankları müştərilərə kompleks şəkildə xidmət göstərir, bu isə onları məhdud sayda maliyyə əməliyyatları və xidmətləri göstərən bank olmayan (qeyri-bank tipli) xüsusi kredit təşkilatlarından fərqləndirir. Bankdan fərqli olaraq kredit təşkilatları yalnız bəzi bank əməliyyatlarını həyata keçirir. Kommersiya bankları aşağıdakı funksiyaları həyata keçirir: vəsaitlərin depozitə cəlb edilməsi; vəsaitlərin yerləşdirilməsi (investisiya funksiyası); müştərilərə kassa-hesablaşma xidmətinin göstərilməsi. Kommersiya bankları bir tərəfdən sərbəst vəsaitlərin cəlb olunması ilə məşğul olan, digər tərəfdən isə həmin cəlb edilmiş vəsaitlər hesabına müəssisələrin, təşkilatların və əhalinin müxtəlif maliyyə ehtiyaclarının ödənilməsini həyata keçirən xüsusi kredit idarələri kimi çıxış edir. Kredit resurslarının cəlb edilməsi və yerləşdirilməsi üzrə bank əməliyyatlarının iqtisadi əsasını pul vəsaitlərinin Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|