Conference committees conference chairs c
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 14,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- AZƏRBAYCAN BANK SİSTEMİNDƏ ƏLAVƏ KREDİT KARTININ TƏTBİQİNDƏN QAYNAQLANAN BƏZİ PROBLEMLƏR
- MİKROOBYEKTLƏRİN KRİMİNALİSTİK TƏSNİFATI. MİKROOBYEKTLƏR İNFORMASİYA MƏNBƏYİ KİMİ. Aysel ƏLİYEVA
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1722
Onu da qeyd etmək yerinə düşər ki, Azərbaycan və Türkiyə enerji bazarları olduqca fərqlidir, onları eyniləşdirmək olmaz. Hər şeydən əvvəl Azərbaycan enerjini ixrac edən, Türkiyə isə idxal edən ölkədir. Ona görə də Azərbaycan təbii qaz bazarı ixrac prinsipləri əsasında formalaşdırılmışdır və tənzimləmələr aparılarkən də ixrac amili əsas götürülməkdədir. Nəticədə isə, Avropa bazarına inteqrasiya edərkən həm Türkiyə, həm də Azərbaycan hökumətləri tərəfindən aparılan düzgün strategiyadır ki, rəqabətə davamlı təbii qaz bazarı yaratmaq üçün, bu sahədki qanunvericilik aktları bazar iqtisadiyyatına uyğun olaraq effektli və çevik şəkildə yenilənir, bazar fəaliyyətləri müxtəlif qurumlar arasında bölüşdürülür və özəl sektorun inkişafına şərait yaradılır.
AZƏRBAYCAN BANK SİSTEMİNDƏ ƏLAVƏ KREDİT KARTININ TƏTBİQİNDƏN QAYNAQLANAN BƏZİ PROBLEMLƏR
Səlcuk Universiteti Ticaret Hüququ Doktorantı AZƏRBAYCAN
Hazırkı araşdırmanın əsas məqsədi əlavə kredit kartı istifadəçisinin bankın müştərisi olaraq qəbul edilməsi, ona istehlakçılara tanınmış hüquqi təminatların şamil olunması, habelə əlavə kredit kartı istifadəçisinin eyniləşdirilməsi prosedurunda bankın risklərini ən aza endirəcək tədbirlərin görülməsi ilə bağlı milli və xarici bank qanunvericiliyi və təcrübəsinin tədqiqi və mövcud problemlərin həlli yollarını təklif etməkdir. Ümumi məlumat Məlum olduğu kimi, banklar tərəfindən müştərilərə təqdim olunan məhsul və xidmətlər arasında kredit kartları xüsusi çəkiyə malikdir. Kredit kartları verilərkən müştəri ilə bank arasında tərəflərin qarşılıqlı hüquq və vəzifələrini (öhdəliklərini) müəyyənləşdirən yazılı kredit kartı müqaviləsi bağlanır.. Eyni zamanda, kredit kartı sahibinə öz arzusu ilə ona ayrılmış kredit kartı limiti həcmində üçüncü şəxslərin (əsasən ailə üzvləri, qohumları, yaxın tanışları və s.) adına əlavə kart sifarişi etmək imkanı verilir. Adına əlavə kredit kartı sifarişi olunmuş şəxs əlavə kredit kart istifadəçisi adlanır. Bu baxımdan əlavə kredit kartının mövcudluğu və etibarlılığı birmənalı kredit kartının mövcudluğu və etibarlılığı ilə əlaqədardır. Kredit kartı sahibi, əlavə kart istifadəçisinin limitini həm nağd, həm də nağdsız əməliyyatlar baxımından sərbəst müəyyən edir. Burada önəmli olan (1) əlavə kredit kart istifadəçisinin kredit kartı hesabı üzrə hər hansı bir sərəncamvermə səlahiyyətinin olmaması; (2) sadəcə onun adına verilmiş əlavə kartdan nağd və ya nağdsız bank əməliyyatlarının edilməsi üçün istifadə etməsi imkanına malik olması; (3) kredit kartı sahibinin həm öz kredit kartı, həm də əlavə kredit kartı üzrə edilən bank əməliyyatları üçün bank qarşısında öhdəlik daşımasıdır. Bir sözlə, hər iki kart üzrə edilən bank əməliyyatları üzrə yaranmış və ya yaranacaq müvafiq borcun ödənilməsi kredit kartı sahibi tərəfindən təmin olunmalıdır. Bank əlavə kredit kartı istifadəçisindən borcun ödənməsini tələb edə bilməz. Çünki adına əlavə kredit kartı verilməsinə baxmayaraq əlavə kredit kartı istifadəçisi və bank arasında kredit kartı və bank hesabı müqaviləsindən irəli gələn öhdəlik hüquq münasibətləri mövcud deyildir. Bank qanunvericiliyi Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının (bundan sonra – “Mərkəzi Bank”) normativ xarakterli sənədləri arasında əlavə kredit kartı istifadəçisinin anlayışına yer verilmir. Sadəcə “Mərkəzi Bank”ın "Ödəniş kartlarının emissiyası və istifadə Qaydaları"nda qeyd edilir ki, kart sahibi - emitentlə müqavilə bağlayan, kart hesabı üzrə sərəncam vermək hüququ olan fiziki və ya hüquqi şəxs (2.1.7-ci bənd); kart istifadəçisi isə - kart sahibi və ya kartdan istifadə etmək hüququ olan şəxsdir (2.1.8-ci bənd). Sadalanan normalardan belə nəticə hasil olur ki, kredit kartı sahibi öz kartının limitindən üçüncü şəxsə istifadə etmək hüququ verə bilər və bu halda üçüncü şəxsin adına da bank kredit kartı sahibinin tələbi ilə əlavə kredit kartı emissiya edəcəkdir. Bundan başqa, əlavə kredit kartı ilə bağlı əsas məqamlardan biri də, qeyd olunan Qaydaların 3.5.7-ci bəndinin (“Kart sahibi ilə emitent arasında bağlanmış müqavilədə bir kart hesabı üzrə əlavə kartların təqdim edildiyi kart istifadəçiləri barədə məlumat (müqavilədə kart sahibinə bir neçə kartın IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1723
təqdim olunması nəzərdə tutulduqda) müəyyən edilir”) tələbi ilə bağlıdır. Dolayısıyla, banklar tərəfindən kredit kartı sahibinə əlavə kart vermək imkanı müqavilə ilə nəzərdə tutularsa, o zaman adına əlavə kredit kartı emissiya olunacaq şəxs və ya şəxslər barədə məlumat da mütləq əks olunmalıdır. Burada kart istifadəçiləri haqqında məlumatın nədən ibarət olması tənzimlənməsə də, mahiyyət etibariylə şəxsin eyniləşdirmə məlumatlarının (məsələn, şəxsiyyəti təsdiq edən sənəddəki məlumatlar) əks olunmasından söhbət gedir. Bəzi banklar kredit kartı sahibinin istəyi üzərinə əlavə kredit kart istifadəçisi haqqında dar çərçivədə məlumat əsasında ona əlavə kredit kartı emissiya edirlər. Bu halda, əlavə kredit kartı istifadəçisinin şəxsiyyətini təsdiq edən sənəd tələb olunmadığı üçün istənilən şəxsin adına bu kart bank tərəfindən emissiya oluna bilir. Bu kimi müraciət prosedurunda banka kredit kartı sahibi tərəfindən uydurma adda əlavə kredit kartı sifarişi verilə bilər. Bu məsələ şəxsiyyəti təsdiq edən sənədin surətinin tələb edilməsi ilə bitmir. Belə ki, adına əlavə kredit kartı emissiya edilən şəxsin sifariş formasında Banka gələrək şəxsən imza atması həqiqətən də həmin şəxsin kartın istifadəsinə yazılı olaraq iradəsini bildirməsini ifadə edəcəkdir. Bəzi banklarda isə mümkün riskləri ən aza endirmək üçün əlavə kart istifadəçisinin həm şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti, həm də kartın istifadəsinə razılığını bildirən yazılı müraciəti tələb olunur. Əlavə kart istifadəçisi bankın müştərisidirmi? Əlavə kredit kartı istifadəçisinin kredit kartından istifadə zamanı yaranacaq problemlərlə (məsələn, ATM-dən pul vəsaiti çəkilişi zamanı pulun sıxışması və ya ATM-dən pulun texniki nasazlıqlardan dolayı müştəriyə verilməməsi, alış-veriş zamanı POS-larda aparılan əməliyyatlar haqqında məlumat dəqiqləşdirməsi, ATM-də kartın PİN-kodunun düzgün daxil edilməməsi zamanı bloklanlanması və s.) bağlı banka etdiyi müraciəti müsbət cavablandırılmır və ona izah edilir ki, banka kredit kart sahibi tərəfindən müraciət edilməlidir. Halbuki, əlavə kart istifadəçisi nəticə etibarilə bankın emissiya etdiyi kredit kartının, başqa sözlə, bankın məhsulunun istifadəçisidir. Bu hal qüvvədə olan qanunvericiliklə dəqiq tənzimlənmədiyindən bankların bu kart istifadəçilərinə müştəri olaraq qəbul etməməsi göz qabağındadır. Ancaq unutmaq olmaz ki, bank qanunvericiliyində bu hal xüsusi tənzimlənməsə də, əlavə kart istifadəçisi bankın təqdim etdiyi məhsul – yəni, kredit kartının istifadəçisi və nəticə etibariylə bankın maliyyə xidmətlərindən istifadə etmiş və ya edən bir istehlakçıdır. Bu halda, istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı qanunvericiliyin tələblərinin pozulması müzakirə predmetinə çevrilə bilər. Halbuki xarici ölkələrin arasında Türkiyə Respublikasının bu məsələ ilə bağlı təcrübəsinə diqqət yetirsək xüsusi olaraq “Bank və kredit kartları haqqında” qanunun qüvvədə olmasını görərik. Həmin qanunla əlavə kart istifadəçisinin kartın istifadəsi ilə bağlı hər cür şikayəti və tələbi, dolayısıyla müraciətləri bank tərəfindən birmənalı dəyərləndirilir və daxil olduğu gündən etibarən 20 gün ərzində baxılır. “Mərkəzi Bank”ın “Banklarda və bank olmayan kredit təşkilatlarında maliyyə xidmətlərinin istehlakçılarının müraciətlərinə baxılmasına dair” Metodoloji Rəhbərliyində əlavə kredit kart istifadəçisi ilə bağlı konkret tənzimlənməyə yer verilməsə də, istehlakçı qismində bütün müştərilərin müraciətlərinin (şikayətlərinin) bank tərəfindən qəbul olunması və araşdırılması tələb olunur.
MİKROOBYEKTLƏRİN KRİMİNALİSTİK TƏSNİFATI. MİKROOBYEKTLƏR İNFORMASİYA MƏNBƏYİ KİMİ. Aysel ƏLİYEVA Ədliyyə Nazirliyi Məhkəmə Ekspertiza Mərkəzi
Müasir cinayət mühakimə icraatında sübutetmə prosesi ittihamın qanuni, əsaslı və ədalətli olmasının təsdiqi baxımından əhəmiyyətə malik halların müəyyən edilməsi məqsədi ilə sübutların əldə edilməsindən, yoxlanılmasından və qiymətləndirilməsindən ibarətdir. Beləliklə, aydın olur ki, cinayət mühakimə icraatında cinayət işləri üzrə obyektiv həqiqətin müəyyən edilməsi üçün zəruri olan faktiki məlumatların toplanması, yoxlanılması və qiymətləndirilməsi cinayət prosesini həyata keçirən orqanların prosesin digər subyektlərinin iştirakı ilə prosessual formada həyata keçirdikləri fəaliyyət sübutetmə prosesinin başlıca təyinatını təşkil edir. Sübutetmə cinayət-prosessual fəaliyyətin, demək Yüklə 14,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|