Азярбайъан милли елмляр академийасы

 
280
Cack. Afraid you’ll have West Indians getting promition 
to order cobs?  
Frank. That’s partly it (Willies T.) 
(“Bu qismən belədir”). 
Gördüyümüz kimi, müsahiblərdən biri o birinin gümanını, 
zənnini qismən qəbul edir və onunla razılaşır. 
Danışan müsahibinin dediyinə diqqətlə yanaşır, amma öz 
şübhəsini də açıq-aşkar bildirir. Məsələn: 
Delude. Have they suffered like we have? 
Can. I doubt it (Osborn I.)  
(“Mən buna şübhə edirəm”). 
Burada “şübhəetmə” modal mənası müvafiq fellə ifadə 
olunmuşdur. Azərbaycan dilindəki variantda bir qədər başqa 
cürdür. Burada həmin modal məna  şübhə ismi ilə  etmək 
felinin birləşməsindən  əmələ  gəlmiş mürəkkəb fellə 
verilmişdir. Azərbaycan dilində bu yeganə variant deyil; 
həmin məqsəd üçün “şübhəm var” ifadəsindən də istifadə 
etmək olar. 
Həmin modal məna, bundan əlavə, ölçü və  dərəcə 
bildirən zərflərlə də ifadə olunur. Məsələn: 
Hester. Do you think we shall ever see him again?  
Lampreft. I very much doubt that (Whiting C.) 
(“Mən buna çox-çox şübhə edirəm; Mənim buna xeyli 
şübhəm var”) 
Cavab atmacalarında müsahibin rəyini təsdiq və inkar 
etməklə yanaşı, əlavə məlumat da ola bilər. Məsələn: 
Sophia. Are you in love with him? 
Gondy. Can’t see myself marrying any one else  
(“Özümü bir də (bir daha) evlənmiş görə (təsəvvür edə) 
bilmirəm”) 
Timothy. Can I have the key of the box of clothes? 
Hallam. In my room on the dressing table (Whiting C.) 
Burada təsdiq mənası dolayısı ilə, əlavə məlumatla ifadə 
olunmuşdur. 
Əlavə  məlumat inkar bildirən cavab cümləsindən də 
sonra gələ bilər. 
Sally. Was it a famous place? 
Bile. No, cust tiny (van Druten C.)  
(“Yox, az-maz; olsa-olsa “bir belə”) 

---

 
281
Şifahi danışıqda “bir belə” ifadəsi ilə verilən modal 
məna, yəqin ki, cestlə (əl hərəkəti ilə) müşayiət olunur. 
Axel. Are you laughing at me? 
Serena. No more than at myself (Coward N.) 
(“Özümə [güldüyümdən] çox yox”). 
Müsahibin sözünə qüvvət verən atmacalar bağlayıcıların 
köməyi ilə  mətnə daxil edilə bilir. Bu zaman müsahib 
cümləni təsdiq və inkar formasına salıb, ona öz əlavəsini də 
edir:  
The soldier. Was he tall? 
The woman. Yes and handsome (Tombolt S.) 
(“Bəli, həm də (üstəlik) qəşəng idi”). 
She. You’ve got a pain there? 
He. As if I’d been stabbed (Hartog C.D.) 
(“Elə bil, yaralanmışam (yaralananda olduğu kimi”). 
Əlavəli atmacaların bir qismində feli əvəzedici olur. 
Bunlarda həmişə əlavə məlumat olur.  
Cean. Do you want to get married to Miss Murdoch? 
Wlin. I do not, and that’s an evident fact (Bredie C.) 
(“Mən [istə]mirəm istəyib-eləmirəm və bu açıq-aşkar 
faktdır/məlum şeydir”). 
Feli  əvəzedicili cavab atmacalarında yeni üzvlər də ola 
bilir: 
Rose. Can a miracle be a fact?  
Ron. This one can (Rottigan T.) 
(“Bu biri ola bilər/bunu bacarar”) 
Mrs. Mclalalan. Is fifty – five more than half?  
George. No, technically it is not (Bridie C.) 
(“Xeyir, texniki cəhətdən bu belə deyil”). 
Cavab atmaca sualın ekvivalenti ola bilər. 
Mary. Are you really hungry? 
Cohn. I’m very, very hungry (Dicksang S.) 
(“Mən xeyli, xeyli acam”). 
Qeyd edək ki, azərbaycanca tərcümədə biz oricinalın 
motivini, özünəməxsusluğunu saxlamağa çalışmışıq. 
Azərbaycan dilində aclığın yüksək dərəcəsini ifadə etmək 
üçün aşağıdakı ifadə üsullarından istifadə olunur: “Qurd kimi 
acmışam”, “Elə acımışam ki, daşdan yumşaq nə olsa, 
yeyərəm”. 

---

 
282
Ann. You aren’t along now? 
Clive. Yes. I’m very alone (Greene G.) 
(“Bəli. Mən çox (olduqca) yalqızam”). 
Müq. et: Yalqızam, yalqız [...] Gəl, ey məni dərdə-qəmə 
salan vəfasız (R.Rza). 
Qeyd edək ki, Azərbaycan dilində  tənha fərdlərin 
vəziyyətini ifadə etmək üçün yalquzaq sözü də vardır, 
amma bu söz yalnız qurd (canavar) barəsində işlədilir və bu 
səbəbdən də onu yuxarıdakı mətndə işlətmək olmaz. 
Arthur. Are you ill? 
Gucnevere. No, I am quite well (Bridie C.) 
(“Yox, mən tamamilə yaxşıyam”). 
Tom. Is that the truth? 
Isabel. It’s not whole truth (Bolt R.) 
(“Bu, bütün həqiqət deyil”). 
Atmacalar  əlavə  məlumat da verə bilir. Özü də bu 
məlumat tərəflərdən birinin və başqasının maraq dairəsinə 
uyğun seçilir. Məsələn: 
Cochran. Did you come out at the second storey 
window? 
Virginia. Yes and along the roof (Bridie C.) 
(“Bəli, həm də damla (damdan) [gəlmişəm]”). 
Burada əlavə məlumat danışanın təcrübəsinə əsaslanır. 
Monica. Do you think I ought to here? 
Cohn. Not if you don’t want to (Coward R.) 
(“Əgər istəmirsinizsə, yox! ”) 
Cavab atmacalarında təsdiq və inkar mənası dolayısı ilə 
ifadə olunur. 
The woman. He was killed. Even now I sometimes 
imagine I can hear him playing ... and see him. 
The soldier. Is that why you come here? 
The woman. Partly (Tombolt S.) 
(“Qismən”). 
William. You call that courage, senator? 
Guswall. Courage of a sort, sir. (Taylor P.) 
(“Bu da bir cür cəsarətdir, cənab”). 
Atmaca cavablar əmr və  nəqli cümlələrlə  də  əlaqədar 
olaraq işlənir. Məsələn: 

---