Азярбайъан милли елмляр академийасы

 
290
strategiyasına uyğun olaraq bir-birinə qüvvət verir, biri 
digərini möhkəmlədir, eyni mənanın müxtəlif vasitələrlə 
ifadəsini təmin edirlər. 
Qeyd olunan ümumi strategiya zəminində biz genetik və 
tipoloci cəhətdən bir-birindən çox fərqlənən Azərbaycan və 
ingilis dillərinin bir çox modal mənaları özünəməxsus şəkildə 
ifadə etdiyini görürük. Həmin özünəməxsusluq dil 
vahidlərinin seçilməsi, nitq etiketinin təmin olunması, nitq 
vahidlərinin yerləşdirilməsi (söz və cümlə üzvlərinin sırası) 
kimi məsələləri əhatə edir. 
10. Modallıq kateqoriyası nitq aktının iştirakçılarını vahid 
məqsəd  ətrafında birləşdirir. Bu məqsəd müəyyən nitq 
parçasının açıq və gizli şəkildə ifadə olunmuş modal 
münasibəti bildirmə, onu qavrama (açma) və  həmrəylik 
nümayiş etdirmək kimi tərkib hissələrindən ibarətdir. Aydın 
məsələdir ki, ünsiyyətdə olanlar bir-birini başa düşdüyü kimi, 
başa düşməyə  də bilir, hətta bilərəkdən başa düşməmə 
halları da istisna olunmuşdur. Bu, birdilli ünsiyyətdə olduğu 
kimi, ikidilli ünsiyyətdə  də tez-tez qarşıya çıxır. Tədqiqata 
bol-bol cəlb etdiyimiz ingilis dili və Azərbaycan dili 
materiallarının qarşılıqlı müqayisəsindən göründüyü kimi 
modal mənaların ifadəsi sahəsində dillərin imkanlarının 
öyrənilmiş olması bu prosesin müsbət mənada həllini 
asanlaşdırır.  
 
 

---

 
291
İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT SİYAHISI 
 
Azərbaycan dilində 
1. Abdullayev 
Ə. Aktual üzvlənmə  və  mətn. Bakı, 
Xəzər Universitəsi Nəşriyyatı, 1998, 190 s.  
2.  Axundov A. Felin zamanları. Bakı, Azərbaycan 
Dövlət Universiteti nəşriyyatı, 1961, 139 s.  
3. 
Axundov A. Dil və ədəbiyyat. I cild, Bakı, 2003, 660 
s.  
4.  Axundov A. Azərbaycan dilinin fonemlər sistemi. 
Bakı, “Maarif”, 1973, 303 s.  
5.  Axundov A. Azərbaycan dilinin fonetikası. Bakı, 
“Maarif”, 1984, 391 s.  
6.  Axundov C. Azərbaycan dilində sual cümlələri 
(eksperimental-fonetik tədqiq). Bakı, “Elm”, 1998, 
229 s.  
7. Adilov 
M.İ., Verdiyeva Z.N., Ağayeva F.M. İzahlı dil-
çilik terminləri. Bakı, “Maarif” nəşriyyatı, 1989, 362 
s. 
8. Aslanov 
A.Ə. Müasir Azərbaycan dilində modal 
sözlər. Nizami adına  Ədəbiyyat və Dil İnstitutunun 
əsərləri. X cild, 1957, s. 171-175.  
9. Aslanov 
A.Ə. Modal sözlər. Azərbaycan dilinin 
qrammatikası. Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı. 
1960, 335 s.  
10. Azərbaycan dilinin qrammatikası. Morfologiya, I 
hissə. Bakı, “Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1960, 
335 s.  
11. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. I cild, Bakı, 
Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1966, 595 s.  
12. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. II cild, Bakı, “Elm”, 
1980, 576 s.  
13. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. III cild, Bakı, “Elm”, 
1983, 554 s.  
14. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. IV cild, Bakı, “Elm”, 
1987, 541 s.  
15. Babayev S.M. Müasir Azərbaycan dilində feli 
bağlama tərkibli sadə  nəqli cümlələrin intonasiya 

---

 
292
xüsusiyyətləri. Namizədlik dissertasiyası. Bakı, 
1965.  
16. Budaqova Z.İ. Müasir Azərbaycan dilində sadə 
cümlə. Bakı, “Elm”, 1963.  
17. Cahangirov F.F. İngilis dilində perfekt zamanlar 
sistemi və onun Azərbaycan dilində ifadəsi. 
Namizədlik dissertasiyası, Bakı, 2000, 125 s.  
18. Cavadov Ə. Modal sözlər. Müasir Azərbaycan dili 
(morfologiya). Bakı, “Elm”, 1980, s. 461-467.  
19. Cavadov 
Ə. Modallıq məsələsinə dair bəzi qeydlər. 
Azərbaycan SSR EA-nın Xəbərləri (İctimai elmlər 
seriyası), 1959, №2, s. 83-89.  
20. Cəfərov S. Azərbaycan dilində felin şəkilləri 
məsələsinin qoyuluşuna dair. Azərbaycan dili və 
ədəbiyyat tədrisi. Birinci buraxılış, Bakı, 1963.  
21. Cəfərova B. İngilis və Azərbaycan dillərində felin 
zamanlar sistemi. Bakı, “Nurlan”, 2004, 260 s.  
22.  Əfəndiyeva T. Azərbaycan  ədəbi dilinin üslubiyyat 
problemləri. Bakı, “Elm”, 2001, 183 s.  
23.  Əlizadə Z. Müasir Azərbaycan dilində modal sözlər 
(namizədlik dissertasiyası). Bakı, 1963.  
24.  Əlizadə Z. Müasir Azərbaycan dilində modal sözlər. 
“Maarif” nəşriyyatı. Bakı, 1965, 148 s.  
25. Hacıyev K. Azərbaycan dilində xüsusi nitq hissələri. 
Bakı, Çaşıoğlu, 1999, 164 s.  
26. Hacıyev K. Azərbaycan dilində nida. Bakı, “Nurlan”, 
2005, 215 s.  
27. Hacıyeva T.Ə. Müasir Azərbaycan dilində felin 
keçmiş zaman kateqoriyası ilə  əlaqədar olaraq 
“imiş” forması haqqında bəzi qeydlər. Azərbaycan 
SSR EA məruzələri, XIV cild, 1958, № 10, s. 815-
819.  
28. Hüseynzadə M. Müasir Azərbaycan dili. Bakı, 
“Maarif” nəşriyyatı, 1973, 358 s. 
29.  İsrafilov M.M. Məntiq. Dərs vəsaiti. Bakı, “Maarif”, 
1987, 334 s.  
30. Qazıyeva M.Y. Səhnə nitqinin linqvistik problemləri 
(ingilis və Azərbaycan dilləri  əsasında). Doktorluq 
dissertasiyasının avtoreferatı. Bakı, 2004, 66 s.  

---

 
293
31. Quliyev H.K. Ədat. Müasir Azərbaycan dili, II 
hissə, Bakı, “Elm”, 1980, 510 s.  
32.  Quliyev Q.A. Müasir alman dilində modal fellərin 
funksional-semantik təhlili və onların Azərbaycan 
dilində ifadə vasitələri. Namizədlik dissertasiyasının 
avtoreferatı. Bakı, 2004, 21 s.  
33. Mehdiyeva E.M. İngilis dilində feli frazeoloci 
birləşmələr və onların Azərbaycan dilində ifadəsi. 
Namizədlik dissertasiyasının avtoreferatı. Bakı, 
2005, 22 s.  
34. Məmmədov A.Y. Mətn yaranmasında formal əlaqə 
vasitələrinin sistemi. Doktorluq dissertasiyasının 
avtoreferatı. Bakı, 2003, 54 s.  
35. Mirzəliyeva A. Azərbaycan dilinin qrammatikası: 
sxemlərdə, testlərdə. Bakı, 2005, 192 s.  
36. Musayev O. İngilis dilinin qrammatikası. Bakı, 
“Maarif” nəşriyyatı, 1996, 392 s.  
37. Müasir 
Azərbaycan dili. Bakı, Elm”, III hissə, 1981, 
509 s.  
38. Muasir 
Azərbaycan dili. II cild,Bakı,“Elm”, 1980,510 
s. 
39. Rəhimov  İ., Hidayətzadə T. İngilis dilinin praktik 
qrammatikası. Bakı, “Maarif”, 1966, 314 s.  
40. Rəhimov  İ., Hidayətzadə T., Mircəfərova S. İngilis 
dilinin praktik qrammatikası. Bakı, Azərnəşr, 2001, 
170 s.  
41. Sadıxov Q. Məntiq. Azərtədrisnəşr, 1962.  
42. Veysəlov F. Alman dilinin fonetikası. Bakı, “Maarif”, 
1980.  
43.  Yusifov M. Türkologiyaya giriş. Bakı, “Nurlan”, 2001, 
432 s.  
44.  Zeynalov F.R. Müasir türk dillərində  ədat və modal 
sözlər. Bakı, 1965.  
45.  Zeynalov F.R. Müasir türk dillərində köməkçi nitq 
hissələri. Bakı, “Maarif”, 1971, 331 s.  
46. 
Zeynalov F.R. Türk dillərinin müqayisəli 
qrammatikası. Bakı, ADU nəşri, 1974, 142 s.  
47.  Zeynalov F. Türkologiyanın əsasları. Bakı, “Maarif”, 
1981, 347 s.  

---