Azərbaycan respublikasinda regional ümumi daxiLİ

51 

 

         Cədvəl 5.    

Azərbaycan Respublikasında 2005 – 2014-cü illərdə Ümumi daxili məhsulun 

strukturu, cari qiymətlərlə, milyon manatla 

 

 

 

 

 

 

 

 

2012-ci  ildə  ölkədə  54.7  milyard  manat  dəyərində  və  ya  əvvəlki  illə 

müqayisədə  2.2%  çox  ÜDM  istehsal  olunmuş,  adambaşına  düşən  ÜDM-in  həcmi 

5884.5 manat və ya 7490.5 ABŞ dolları təşkil etmişdir. 

 

Qeyri-neft sektorunda yaradılmış əlavə dəyərin həcmində 9.7% artım müşahidə 

olunmuş,  onun  ÜDM-də  xüsusi  çəkisi  52.7%  təşkil  etmişdir.  ÜDM-in  47.3%-i  neft-

qaz  hasilatı  və  emalı  sahələrinin  payına  düşmüş  və  bu  sahədə  2011-ci  ilə  nisbətən 

5.0% azalma qeydə alınmışdır. 

ÜDM-in artım tempində struktur dəyişiklikləri ötən  il ərzində də davam etmiş 

və 2012-ci ildə iqtisadi artım tamamilə qeyri-neft ÜDM-in hesabına formalaşmışdır. 

 

Şəkil  1.

 Neft və qeyri-neft sektorunda ÜDM-in inkişaf dinamikası, ötən ilə nisbətən,%-lə

 

 

5,9

7,1

7,7

9,5

10,5

11,3 10,5 10,7

10,3 10,4 9,7 9,7

-2,4

-4,5 -4,7

-6,4 -6,5 -6,4 -6 -6,8 -6,9 -7,4 -6,5

-5

-10

-5

0

5

10

15

qeyri neft sektoru

neft sektoru

  

2005 

2010 

2011 

2012 

2013 

2014* 

Ümumi daxili  

məhsul - cəmi 

12 522,5  42 465,0  52 082,0  54 743,7  58 182,0 

58 977,8 

o  cümlədən: 

  

  

  

  

  

  

neft-qaz sektoru 

5 520,9  20 409,5  25 829,9  24 487,3 

23 778,1 

21 619,0 

qeyri-neft sektoru 

6 055,1  19 179,0  23 196,1  26 864,4 

30 525,9 

33 038,3 

məhsula və idxala 

xalis vergilər 

946,5 

2 876,5 

3 056,0 

3 392,0 

3 878,0 

4 320,5 

---

52 

 

Son  illər davamlı olaraq artan qeyri-neft sektorunda 2012-ci  ildə  yüksək artım 

qeydə  alınmış  və  burada  yaranan  əlavə  dəyərin  məbləği  28.5  milyard  manat,  onun 

ÜDM-də  xüsusi  çəkisi  52.7%  təşkil  etmişdir.  Eləcə  də,  2012-ci  il  ərzində  sənayenin 

qeyri-neft  bölməsində  də  ciddi  irəliləyişlər  əldə  edilmiş  və  bu  sahə  üzrə  məhsul 

istehsalının həcmi 11.7% artmışdır. 

 

 

Şəkil  2.

 ÜDM-in sahə strukturu, ÜDM=100,0% [35] 

2012-ci  ildə  özəl  sektorun  Ümumi  Daxili  Məhsuldakı  payı  81.5%  olmuşdur. 

Hazırda aqrar sektor, sənaye, ticarət, mehmanxana və iaşə xidməti, tikinti, nəqliyyat, 

rabitə  kimi  istehsal  və  xidmət  sahələrində  qeyri-dövlət  bölməsinin  payı  70-99% 

arasında  dəyişir,  məşğulluğun  74.0%-i  və  ümumvergi  daxilolmalarının  71,9%-i  özəl 

sektor tərəfindən təmin edilir. 

 

Şəkil  3. 2012-ci ildə ÜDM-də özəl sektorun

 payı, %-lə[35] 

 

50

13,8

1,7

5,5

1,7

6,7

9,2

5,2

6,1

0

0

sənaye

sosial və digər xidmətlər

rabitə

nəqliyyat

turistlərin yerləşdirilməsi və

ictimai iaşə

ticarət;nəqliyyat 

vasitələrinin təmiri

tikinti

kənd təsərrüfatı

məhsula və idxala xalis 

vergilər

81,50%

18,50%

ÜDM-də özəl 

sektorun payı

ÜDM-də dövlət 

sektorunun payı 

---

53 

 

2012-ci  ildə  iqtisadiyyatın  qeyri-neft  sahələrində  nəzərəçarpacaq  artım 

müşahidə  edilmişdir.  Əlavə  dəyərin  həcmi    turistlərin  yerləşdirilməsi  və  ictimai  iaşə 

sahələrində  əlavə  dəyər  18.8%,  tikintidə  18.0%,  informasiya  və  rabitədə  15.9%, 

ticarət və xidmətlər sahəsində 9.6%, kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıqda 

5.8%, sosial və digər xidmətlər sahəsində 5.4% artmışdır. 

İlkin  hesablamalara  görə  2013-cü  ildə  ölkədə  istehsal  olunmuş  ümumi  daxili 

məhsulun  həcmi  əvvəlki  ilə  nisbətən  6,3  faiz  artaraq  58,2  milyard  manata  çatıb. 

Ümumi daxili məhsulun adambaşına düşən həcmi 6258,3 manat (7977,4 dollar) təşkil 

edib və 4,9 faiz artıb. 

Bu dövrdə cari qiymətlərlə 81,2 milyard manatlıq məhsul və xidmətlər istehsal 

olunub, məhsul istehsalına sərf edilmiş mal və xidmətlərin dəyəri 26,9 milyard manat 

və ya məhsul və xidmətlər buraxılışının 33 faizini təşkil edib. 

2013-cü ildə iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunda əlavə dəyərin 13,6 faiz artımı 

qeydə  alınıb,  onun  ÜDM-də  xüsusi  çəkisi  əvvəlki  ildəki  49,1  faizdən  52,5  faizədək 

yüksəlib.  Ümumi  daxili  məhsulun  40,9  faizi  neft-qaz  istehsalı  və  emalı  sahələrinin 

payına düşüb. 

2013-cü  ildə  sənayedə  26,7  milyard  manatlıq,  yaxud  ümumi  daxili  məhsulun 

46,3  faizi  qədər,  kənd  təsərrüfatı,  meşə  təsərrüfatı  və  balıqçılıqda  3,1  milyard 

manatlıq  (5,3  faiz),  tikintidə  6,8  milyard  manatlıq  (11,8  faiz),  nəqliyyat  və  anbar 

təsərrüfatında  2,8  milyard  manatlıq  (4,8  faiz),  informasiya  və  rabitə  xidmətlərində  1 

milyard  manatlıq  (1,8  faiz)  həmçinin,  ticarət  və  nəqliyyat  vasitələrinin  təmiri  üzrə 

xidmətlər  sahəsində  4,1  milyard  manatlıq  (7,1  faiz),  turistlərin  yerləşdirilməsi  və 

ictimai  iaşə  xidmətləri  sahəsində  1,1  milyard  manatlıq  (1,8  faiz),  sosial  və  digər 

xidmətlər  sahəsində  isə  8,5  milyard  manatlıq  (14,7  faiz)  əlavə  dəyər 

yaradılıb.Məhsula və idxala xalis vergilər ÜDM-in 6,4 faizini təşkil edib. 

2014-cü  ildə  ölkəmizdə  58978  milyon  manatlıq  ümumi  daxili  məhsul  istehsal 

olunmuş,  onun  36,7  faizi  neft-qaz  sektorunun  ,  56  faizi  qeyri-neft  sektorunun  ,  7,3 

faizi isə məhsul və idxala xalis vergilərin payına düşmüşdür. 

---