Azərbaycan respublikasi təhsil nazirliyi azərbaycan döVLƏt iqtisad universiteti fakultə : «Əmtəəşünaslıq»
Yüklə 396,69 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 4. Məhsulun xüsusi çəkisi, %-lə Bəzək qrupları Q
- Çay, qəhvə qabları.
34
Bədii çini məmulatlar klublarda, teatr və mədəniyyət evlərində, mehmanxana və sanatoriyalarda rast gəlinir. Çini-kaşı qabların çeşidi sistematik olaraq təzələnir, hər il qabların çeşidi demək olar ki, 24-25% təzələnir. Bu zaman əsas diqqət ev məişətində işlədilən yeni formalı əşyaların (nəlbəki, fincan, çaynik, salat qabı), həmçinin sümük çinisindən yüksək ağlığa və işıq keçirməyə malik olan bədii məmulatların və cürbəcür bəzəklərlə tərtib edilmiş qabların buraxılışına yönəldilmişdir. Ictimai iaşə müəssisələri üçün istehsal edilən çini qabların çeşidi təzələnmiş və uzun ömürlülüyünün artmasına onun istehsalında təminat yaradılmışdır. Aparılan tədqiqatlara görə belə boşqabların mexaniki möhkəmliyi 18-24 aydır, adi boşqablarda isə 4-8 aydır. Çini-kaşı qabların müasir çeşidi üçün keyfiyyəti daim artırılması xarakterikdir. Ildən-ilə çini-kaşı sənayesində 1 sort məhsulların xüsusi çəkisi artır. Hazırda məişət çini məmulatlarının verilən tələblərə funksional, erqonomik, estetik və istifadə zamanı etibarlı olması deməkdir. Funksional tələb məmulatın ərzaq və içkini saxlamaq üçün yararlı olması, sadəliyi, yüngül olması, funksiyasını yerinə yetirməkdən ibarətdir. Erqonomik tələb çini məmulatların istifadəsi üçün rahat və onun gigiyenik xüsusiyyətindən ibarətdir. Estetik tələb çini məmulatının kompozisiyasının bütövlüyü, gön rasional forması ilə xarakterizə olunur. Cədvəl 3. Yeməkxana servizinin və dəstinin (nabor) tərkibi Məmulatın adı Məmulatın miqdarı Boşqablar 5,0 Fincan ilə nəlbəki 5,2 (2,6 cüt) Nəlbəkilər 0,5 Tayqulplar 1,5 Çayniklər 0,5 Başqa məmulatlar 1,8
35
Cədvəldən göründüyü kimi məişət keramikasının bütün məhsulunun 70%-ni boşqab və fincan ilə nəlbəki təşkil edir. Belə çeşid strukturası optimal sayılır. Onların keyfiyyətini yüksəltmək, hər şeydən əvvəl mexaniki möhkəmliyini artırmaq hesabına istehsalına ümumi həcmində bu məmulatların xüsusi çəkisi azaldılır və azaldılacaqdır. Lakin istehsal müəssisələri boşqab, nəlbəki, fincanın əvəzinə yeni formalı çini qablar istehsal edərsə, bu qablar funksional təyinatına uyğun gəlmir: Məsələn, tas formalı nəlbəki əvəzinə dayaz nəlbəkilər, Ukraynada istehsal olunan dərin boşqabın əvəzinə miskillər həm xarici quruluşuna görə, həm də funksional təyinatına əsasən cavab vermir. Çini qabların istehsalının ümumi həcmində komplekt məmulatların xüsusi çəkisi 12% qədər, şərq çeşidli məmulatlar isə (piyalə, kasa və s.) 12% qədər təşkil edir. Çini
qabların çeşidi
kaşıya nisbətən genişdir. Çini
qabların çeşidində çay və qəhvə təyinatlı məmulatlar daha çox xüsusi çəkiyə malikdir, kaşı qablarda isə yeməkxana təyinatlı məmulatlara daha üstünlük verilir. Çini-kaşı qabların bəzək qruplarına əsasən çeşid quruluşu aşağıdakı kimidir. Cədvəl 4. Məhsulun xüsusi çəkisi, %-lə Bəzək qrupları Q ru p d an k ən ar 1 2 3 4 5 6 7 8 10 11 15 Çini Miqdarla ifadəsi 2,1
- 1,4
5,1 9,1
18,7 17,3
24,3 10,2
7,5 1,6
2,7 Dərəcə
ifadəsi 0,6
- 0,5
1,9 4,4
13,3 14,8
25,7 13,7
13,6 13,9
7,6 Kaşı Miqdarla ifadəsi 0,6
0,1 8,2
31,0 4,5
38,3 17,1
- - - - 0,2
Dərəcə ifadəsi
0,1 - 4,9 20,8 4,1
43,4 26,3
- - - - 0,4
36
Cədvəldən göründüyü kimi çini qabların 90%-i və kaşı qabların 70%-i dəyərcə 6-cı və yüksək qruplarda buraxılır. Bunu müsbət hal hesab etmək olmaz. Zavodlar əksər hallarda məmulatın üzərini qızıl preparatla lent, haşiyə və başqa naxışlarla bəzəyirlər ki, bu da buraxılan məhsulun həcmini dəyərlə artırır. Müxtəlif növ qablara və müxtəlif bəzəkli qablara tələbin daim öyrənilməsi, müxtəlif mürəkkəblikdə olan bəzək qruplarına lazımi tələbata gündəlik nəzarətin həyata keçirilməsi əmtəəşünasın əsas vəzifələrindən biridir. Çini qablar təyinatına, növünə (adına), fasonuna (forma), ölçüsünə, bəzəndirilməsinə və komplektləşdirilməsinə görə qruplaşdırılır. Çini məmulatlar təyinatına görə 3 qrupa bölünür: 1. Çay, qəhvə qabları 2. Xörək qabları 3. Digər məmulatlar. Çini qablar növünə (adına) görə müxtəlifdir. Məmulat formasına görə yastı (nəlbəki, boşqab, bulud və s.), içi oyuq (fincan, çaynik, sup üçün vaz və s.) olur. Məmulatın forması onun təyinatı ilə və hazırlanma prosesi ilə təyin edilir. Çini qabların fasonu nömrə ilə göstərilir: 1, 2, 3, 39, 51 və s. amma ticarətdə fasonlara şərti adlar verilir. Məsələn, “repka” (turp), “şar” fasonlu çayniklər, “zəng-kolokol”, “armud”, “zanbaq” formalı fincanlar. Çini qabların ölçüsü tutumuna yaxud diametrinə görə göstərilir. Bəzək xarakterinə görə qablar şəbəkə, möhür, basma naxışlı olur və s. Dəst qablar bir fasonlu, eyni sortlu və bəzəkli olmalıdır. Çay, qəhvə qabları. Çay çini qablar çeşidində fincan daha çox xüsusi çəkiyə malikdir. Bunlar satışa nəlbəki ilə birlikdə daxil olur, eyni bəzəkli və eyni sortludur. Təyinatına görə çini fincanlarçay və qəhvə fincanlarına bölünürlər. Yüklə 396,69 Kb. Dostları ilə paylaş:
|