Azərbaycan respublikasi təhsil nazirliyi azərbaycan döVLƏt iqtisad universiteti fakultə : «Əmtəəşünaslıq»
Yüklə 419,13 Kb. Pdf görüntüsü
|
33 (SB – tipli bıçağı – 35 mm, SS və SM – 30 mm, SSM – 20 mm). Tədqiqatdan sonra tiyə deformasiya qalığı olmadan əvvəlki vəziyyətini almalıdır. Mişarın özlülüyünü layın dişlərinin yerbəyer edilmə qabiliyyəti üzrə müəyyən edirlər.Buna görə diş açan dəzgahda növbə ilə dişləri öz hündürlüyünün 1/3-i qədər gah bir tərəfə, gah da o biri tərəfə əyirlər. Əyintinin miqdarı mişarın qalınlığının yarısına bərabər, lakin hər tərəfə 0,6 mm-dən az olmayaraq deformasiya qalınlığını təmin etməlidir. Tədqiqat zamanı dişlər sınmamalıdır, nə də çat verməməlidir. Metal örtüyünün qalınlığının təyini. Tədqiqat üçün seçilmiş malların miqdarı, həmçinin tədqiq olunan səthdən sahənin seçilməsi hər bir ayrı hal üçün mövcud məhsulun texniki şərtlərinə əsasən müəyyən edilir. Örtüyün səthini tədqiqatdan əvvəl maqnezium oksid, sönməmiş əhəng, su pastası ilə yağsızlaşdırılır, sonra su ilə təmiz yuyulur, filtr kağızı ilə qurudulur. Tədqiqatdan qabaq otaq temperaturunda bir müddət saxlayırlar ki, otağın temperaturunu götürsün. Örtüyün qalınlığı bir neçə üsulla təyin edirlər. Bunlar çıxarılma, axın və damcı üsullarıdır. Çıxarma üsulu ilə çox kiçik məmulatın örtük qalınlığını təyin edirlər. Örtüyün qalınlığı məmulatını, örtüklü və örtüyü çıxartdıqdan sonrakı çəki fərqinə görə təyin edirlər. Örtüyün orta qalınlığını aşağıdakı düsturla təyin edirlər:
q q h or 10000
2 1
burada h or – örtüyün orta qalınlığı mkm; q 1 – məmulatın örtüyü çıxdıqdan əvvəlki çəkisi, q; q 2 – məmulatın örtüyü çıxdıqdan sonrakı çəkisi, q; S – nümunənin səthi, sm;
- metal örtüyün xüsusi çəkisi. Bu üsulun dəqiqliyi 5%-dir. Metal qabların keyfiyyətinin təyini. Qabların xaricinə nəzər salınır, məmulatın forma və ölçülərinin texniki şərtlərə uyğunluğunu yoxlayırlar, zəhərli 34 maddələrin olması yoxlanılır. Onun su keçirməməsi, termiki və kimyəvi davamlılığını tədqiq edirlər. Həmçinin onların mexaniki möhkəmliyini, məsaməliliyini, örtüyün qalınlığı təyin olunur. Qabların su keçirməməsi, onları ağız hissəsindən 10-15 mm aşağı doldurub 10-15 dəqiqə gözləməklə tədqiq olunur. Metal və ondan olan məmulatların mexaniki və texnoloji xassələrinin tədqiqi. Mexaniki yoxlama metalların möhkəmliyini, plastik və elastiki xassələrini təyin etməyə imkan verir. Tədqiq üsulunu müəyyən etmək üçün bu və ya digər ərintinin təyinatına əsaslanmaq lazımdır. Məsələn, bıçaq, qayçı məmulatlarının, kənd təsərrüfatı alətlərinin və başqa əmək alətlərinin hazırlanmasına tətbiq edilən metalların keyfiyyətinin təyin edilməsinin əsas üsullarından biridir. Ağır yüklənmə şəraitində həm də en kəsiyi mürəkkəb formada olan metal məmulatlardan istifadə olunan hallarda, eyni vaxtda bir neçə tədqiqatın, məsələn, dartılmaya və bərkliyə qarşı aparılan tədqiqatla yanaşı texnoloji sınaqlarda aparıldıqda daha dəqiq və keyfiyyətli nəticə verir. Texnoloji tədqiqatlar dedikdə metalı emal edərkən onun deformasiyaya uğrama qabiliyyəti nəzərdə tutulur. Texnoloji tədqiqatda metalın kövrəkliyi, döyülə bilməsi, közərdilmə qabiliyyəti, maye axıcılığı, qaynaq edilməsi tədqiq olunur. Texnoloji tədqiqatlar və sınaqlar olduqca müxtəlifdir. Metalların xassələrini aşkar etmək üçün tədqiqatların bir neçəsini nəzərdən keçirək. Uzanmanın tədqiqi. Uzanmanın tədqiqi üçün bir neçə növ maşın vardır. IM-4P tipli dartıcı maşın aşağıdakı hissələrdən ibarətdir: motorlu, vintli ötürücülü mexaniki qurğunu yükləyən özül, ling-rəqqas tipli gücölçən qurğu, pərli val və şkalalar, diaqramlı apparat və s. Tədqiqat vaxtı gərilmə əyrisini 100:1 miqyasla avtomat çəkir. Uzanmanı tədqiq edrəkən girdə və yastı nümunələr götürülür. Nümunələr 2 halda: normal və mütənasib olurlar.
35 Normal nümunələr üçün işçi hissənin diametri 20 mm, hesab olunan hissə isə l o -100 mm, yaxud 200 mm olmalıdır. Mütənasib nümunələr üçün hesablama uzunluğu (l o ) qısa halda 5 diametrə, uzun halda 10 diametrə bərabər olur. Əgər yastı nümunə işlədilərsə, hesablanan hissəni aşağıdakı düsturla müəyyən edirlər: o o F l 65 , 5 - qısa nümunələr üçün o o F l 3 , 11 - uzun nümunələr üçün burada, F 0 – en kəsiyinin başlanğıc sahəsi, mm 2 -lə
Uzanmanı tədqiq edərkən metalın mexaniki xassələrindən möhkəmlik həddi, axıcılıq, nisbi dartılma, nisbi uzanma müəyyən olunur. Bunlardan üçü metalın möhkəmliyini, axırıncılar isə onun plastiklik xassəsini müəyyən edir. Möhkəmlik həddi nümunənin dartılmasını qabaqlayan maksimal yükə uyğun gələn gərilməni göstərir və o, aşağıdakı düsturla təyin olunur: 0
burada, P b – dartılmanı tədqiq edərkən nümunənin
F 0 – nümunənin en kəsiyinin başlanğıc sahəsi, mm 2 -lə ifadə olunur. Tədqiqat vaxtı nümunənin davam gətirdiyi ən böyük yük şkalada qeyd olunur.
Mütənasiblik həddinin təyini. Mütənasiblik həddi dedikdə deformasiya ilə yük arasındakı birbaşa asılılığı saxlayana qədər olan maksimum gərginlik, ya da nümunənin gərginlik başa düşülür. Mütənasiblik həddini aşağıdakı düsturla təyin edirlər: 0
burada,
mh - mütənasiblik həddi, kqs/mm 2 ;
mh – mütənasiblik həddinə uyğun gələn yük, kqs; Yüklə 419,13 Kb. Dostları ilə paylaş:
|