Maddə 21. Müəssisələrdə ictimai özünüidarə orqanlarının fəaliyyəti
1. Müəssisələrdə həmkarlar ittifaqları təşkilatları ilə yanaşı, qanunvericiliklə
müəyyən edilmiş qaydada yaradılan işçilərin digər nümayəndəli ictimai özünüidarə
orqanları,
habelə
işəgötürənlərin
nümayəndəli
orqanı
nizamnamələrinə
(əsasnamələrinə) uyğun fəaliyyət göstərə bilər.
2. Müəssisənin mülkiyyətçisi, işəgötürəni həmkarlar ittifaqları təşkilatlarının və
işçilərin digər nümayəndəli ictimai özünüidarə orqanlarının fəaliyyəti üçün kollektiv
müqavilələrdə nəzərdə tutulan və ya bu təşkilat və ictimai özünüidarə orqanlarının
işəgötürənlə qarşılıqlı razılığı, yaxud onların arasında bağlanmış müqavilə əsasında
müəyyən edilən müvafiq şəraitin yaradılmasını təmin edir.
3. Müəssisələrdə siyasi partiyaların, dini qurumların fəaliyyətinə yol verilmir.
Qeyd: Bu maddədə «ictimai özünüidarə orqanları» dedikdə, əmək kollektivi
şurası, sədrlər (direktorlar) şurası, ixtiraçılar, səmərələşdiricilər, yaradıcılıq, qadınlar,
veteranlar cəmiyyətləri və müvafiq normativ hüquqi aktlar əsasında əmək
münasibətləri iştirakçılarının təsis etdikləri digər ictimai birliklər başa düşülməlidir.
II bölmə
Kollektiv müqavilə və saziş
Üçüncü fəsil
Kollektiv müqavilə və sazişin bağlanmasının ümumi qaydaları
Maddə 22. Kollektiv müqavilə və sazişin hazırlanması, bağlanması və yerinə
yetirilməsinin əsas prinsipləri
Kollektiv müqavilə və sazişin hazırlanması, bağlanması və yerinə yetirilməsinin
əsas prinsipləri aşağıdakılardır:
a)
tərəflərin hüquq bərabərliyi;
b) kollektiv müqavilə və sazişin məzmununa dair məsələlərin müzakirəsində
tərəflərin müstəqilliyi və könüllülüyü;
c) obyektiv səbəbdən təmin edilə bilməyən şərtlərin kollektiv müqavilənin və
sazişin məzmununa daxil
edilməsinin yolverilməzliyi;
ç) öhdəliklərin icrasına təminat;
d) qanunvericiliyin tələblərinə əməl edilməsi;
e) öhdəliklərin icrasına nəzarət və icra edilməməsinə görə məsuliyyət.
Maddə 23. Kollektiv müqavilənin və sazişin bağlanmasına, onlara dəyişikliklər
edilməsinə və icrasına müdaxilənin yolverilməzliyi
Kollektiv müqavilənin və sazişin bağlanılması, onlara dəyişikliklər edilməsi və
yerinə yetirilməsi zamanı icra hakimiyyəti orqanlarının, başqa işəgötürənlərin, siyasi
partiyaların, ictimai birliklərin və dini qurumların tərəflərin hüquqlarını, habelə
qanunvericiliklə qorunan mənafelərini məhdudlaşdıran və ya onların həyata
keçirilməsinə maneçilik törədən hər hansı müdaxiləsi qadağandır.
Maddə 24. Kollektiv müqavilənin və sazişin şərtlərinin məcburiliyi
1. Bu Məcəllədə nəzərdə tutulan qaydada bağlanmış kollektiv müqavilənin və
sazişin şərtləri tərəflər və bu şərtlərin aid edildiyi iş yerləri üçün məcburidir.
2. Bu Məcəllədə və digər normativ hüquqi aktlarda nəzərdə tutulan əmək, sosial
və iqtisadi normalara nisbətən işçilərin vəziyyətini pisləşdirən kollektiv müqavilənin və
sazişin şərtləri etibarsızdır.
Dördüncü fəsil
Kollektiv danışıqlar
Maddə 25. Kollektiv danışıqlar aparmaq hüququ
25
1. Kollektiv müqavilənin və sazişin hazırlanması, bağlanması və onlarda
dəyişikliklər edilməsi üçün kollektiv danışıqlar aparmaq təşəbbüsünə səlahiyyətləri
daxilində həmkarlar ittifaqları təşkilatlar
(birlikləri), əmək kollektivləri, işəgötürənlər,
müvafiq icra hakimiyyəti və işəgötürənlərin nümayəndəli orqanları malikdirlər.
2. Danışıqlara başlamaq üçün yazılı təklif alan tərəf 10 təqvim günü ərzində danışığa
başlamalı və kollektiv danışıqların aparılması təşəbbüsü ilə çıxış edən tərəfə danışıqlarda onun
tərəfindən iştirak edəcək nümayəndələr barədə məlumat təqdim etməklə cavab göndərməlidir.
Kollektiv danışıqların aparılması təşəbbüsü ilə çıxış edən tərəfin qeyd edilən cavab məktubunu
aldığı gündən sonrakı gün kollektiv danışıqların başlanması günü sayılır.
26
3. Əgər müəssisədə həmkarlar ittifaqları təşkilatı (birliyi) yoxdursa, əmək
kollektivi danışıqlar aparmaq üçün xüsusi səlahiyyətli komissiya yaradır.
4. Respublika və ya ərazi üzrə, habelə müəssisə daxilində bir neçə həmkarlar
ittifaqları təşkilatı (birliyi) mövcud olarsa, kollektiv danışıqların aparılması üçün
işçilərin müvafiq həmkarlar ittifaqlarına üzvlük nisbətinə uyğun nümayəndələrdən
ibarət komissiya yaradılır.
5. Kollektiv müqavilənin və sazişin şərtlərinin hazırlanması məqsədi ilə kollektiv
danışıqların aparılmasından boyun qaçırmağa yol verilmir.
6. İşəgötürənlərin, o cümlədən icra hakimiyyəti orqanlarını, yerli özünüidarəetmə
orqanlarını, eləcə də onların yaratdığı və ya maliyyələşdirdiyi təşkilatları təmsil edən şəxslərin
işçilərin adından kollektiv danışıqlar aparmasına və kollektiv müqavilələr, sazişlər bağlamasına
yol verilmir.
27
Maddə 26. Kollektiv danışıqların aparılması qaydası
1. Kollektiv müqavilənin və sazişin və ya onlara dəyişikliklərin layihəsinin
hazırlanması məqsədi ilə danışıqlar aparmaq üçün tərəflər, müvafiq səlahiyyətlər
verilmiş bərabərsaylı nümayəndələrdən ibarət komissiya yaradırlar.
2. Komissiyanın tərkibi, danışıqların gündəliyi, keçirilmə yeri və müddəti
tərəflərin birgə qərarı ilə müəyyən edilir.
3. Tərəflər kollektiv müqavilənin və sazişin məzmununa aid məsələlərin seçilməsi
və müzakirə edilməsində sərbəstdirlər.
4. Komissiyanın tələbi ilə tərəflər, kollektiv danışıqların aparılması üçün zəruri
olan məlumatları beş gün müddətində təqdim etməlidirlər. Danışıqların iştirakçıları,
alınmış məlumatlarda olan dövlət və ya kommersiya sirrini yaymağa görə
qanunvericiliklə müəyyən edilmiş məsuliyyətə cəlb olunurlar.
5. Danışıqlar zamanı tərəflər razılığa gələ bilmədikdə fikir ayrılığı haqqında
protokol tərtib edilir. Protokolda fikir ayrılığının aradan qaldırılması haqqında
tərəflərin
yekun təklifləri, habelə danışıqların yenidən başlanması müddəti göstərilir.
Maddə 27. Kollektiv danışıqların iştirakçılarına verilən təminatlar
1. Kollektiv danışıqların iştirakçıları (tərəflərin nümayəndələri, məsləhətçi,
ekspert, barışdırıcı, vasitəçi, mütəxəssis, arbitr və tərəflərin müəyyən etdiyi digər
şəxslər) kollektiv danışıqların aparıldığı dövrdə orta aylıq əmək haqqı saxlanılmaqla il
ərzində üç ay müddətinədək əmək funksiyasının icrasından azad olunurlar. Həmin
müddət onların əmək stajına daxil edilir.
2. Kollektiv danışıqlarla əlaqədar xərclər işəgötürən tərəfindən ödənilməlidir.
3. Danışıqların aparılmasında iştirak etmək üçün dəvət olunmuş və əmək
müqaviləsi üzrə işləməyən şəxslərə haqq, onları dəvət etmiş tərəflə bağladıqları
müqavilə əsasında ödənilir.
4. Kollektiv danışıqların
iştirakçılarının danışıqlar dövründə,
intizam
məsuliyyətinə cəlb olunmasına, başqa işə keçirilməsinə və ya işəgötürənin təşəbbüsü ilə
işdən azad edilməsinə yol verilmir.
Beşinci fəsil
Kollektiv müqavilə
Maddə 28. Kollektiv müqavilənin hazırlanması və bağlanması zəruriliyi
haqqında qərarın qəbul edilməsi
1. Bu Məcəllənin 25-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada irəli sürülmüş
təşəbbüsə əsasən kollektiv müqavilənin hazırlanması və bağlanması zəruriliyi haqqında
qərarı həmkarlar ittifaqları təşkilatı qəbul edir.
2. Müəssisədə həmkarlar ittifaqları təşkilatı olmadıqda danışıqların aparılması,
kollektiv müqavilənin hazırlanması və bağlanması haqqında qərarı əmək kollektivinin
ümumi yığıncağı (konfransı) qəbul edir.