Ayrı-seçkilik әleyhinә Avropa hüququ üzrә mәlumat kitabı
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
kompensasiya etmək üçün hər hansı üzv dövlətin təcrübədə tam bərabərliyi təmin etmək məqsədi ilə spesifik tədbirləri mühafizə və ya qəbul etməsinə mane olmur". 50 İşəgötürmə məsələlərində bərabərlik haqqında Direktivin 5-ci maddəsində əlilliyi olan şəxslərə münasibətdə spesifik tədbirlərlə əlaqədar ümumi qaydanı konkret olaraq ifadə edən müddəalar yer alıb və həmin müddəaların tələbinə əsasən, işəgötürənlər fiziki və ya ruhi çatışmazlıqları olan şəxslərə məşğulluq məsələlərində bərabər imkanların təmin edilməsi üçün "ağlabatan şərait" yaratmalıdırlar. Bu, "müvafiq tədbirlər" şəkilində ifadə edilib, elə tədbirlər ki, "işəgötürənin üzərinə qeyri-mütənasib yük qoy- mamaq şərti ilə, konkret halda ehtiyac olduqda əlilliyi olan şəxsin iş tapmasına, əmək fəaliyyətində iştirak etməsinə və ya peşə vəzifəsində irəliyə çəkilməsinə, yaxud peşə təlimi almasına imkan yaratmış olsun". Bu tədbirlər sırasına iş yerində əlil arabasının hərəkətinə imkan yaradan lift və ya maili yerlərin, yaxud əlillər üçün tualetin təşkil edilməsi daxildir. Nümunə: Tlimmenos Yunanıstana qarşı işdə milli qanunvericilik məhkumluğu olan şəxslərin sertifikatlı mühasib peşəsində çalışmasının qarşısını alırdı, çünki məhkumluq bu peşənin funksiyalarını yerinə yetirən şəxsin dürüst və etibarlı olmadığına dəlalət edirdi. Bu işdə ərizəçi milli hərbi xidmət keçərkən hərbi forma geyməkdən imtina etdiyi üçün məhkum olunmuşdu. Bunun səbəbi ondan ibarət idi ki, o, pasifizmə sadiq olan Yahova (Yeqova) Şahidləri dini qrupunun üzvü idi. AİHM bu qənaətə gəldi ki, məhkumluğu dürüstlük və ya etibarlılıq məsələsi ilə əlaqəli olmayan şəxslərin bu peşədə çalışmasının qadağan olunması üçün heç bir əsas yoxdur. Bu işdə hökumət belə vəziyyətlər üçün istisna qayda nəzərdə tutma- maqla ərizəçiyə qarşı ayrı-seçkiliyə yol vermiş və onun ayrı-seçkiliyə məruz qalmamaq hüququ ilə birgə götürülmüş halda öz dininə etiqad etmək hüququnu (AİHK-ın 9-cu Maddəsində nəzərdə tutulmuş hüququ) pozmuşdu. 41 Ayrı-seçkiliyin kateqoriyaları və ondan müdafiə vasitələri ____________________________ 50. İrqi bərabərlik haqqında Direktiv, maddə 5; İşəgötürmə məsələlərində bərabərlik haqqında Direktiv, maddə 7; Mallar və xidmətlərlə əlaqədar gender bərabərliyi haqqında Direktiv, maddə 6; həmçinin bu məsələnin bir qədər fərqli şəkildə ifadə edildiyi bu direktivə də bax: Gender bərabərliyi haqqında Direktiv (yeni redaksiyada), maddə 3. Nümunə: Kiprin Bərabərlik Qurumunun icraatındakı işdə görmə qabiliyyətində əngəl olan şikayətçi mülki qulluğa qəbul üçün verilən imtahanda iştirak etmişdi. 51 . Şikayətçi imtahan işini bitirmək üçün əlavə vaxt istəmiş və ona əlavə 30 dəqiqə vaxt verilmişdi, amma bu müddət hər kəsə verilən fasilənin müddətindən çıxılmışdı. Bərabərlik Qurumu bu qənaətə gəldi ki, xüsusi durumda olan namizədlər üçün "ağlabatan şərait" yaradılmasına ehtiyac olub-olmadığını araşdırmaq üçün standart prosedur mövcud deyil və faktlar göstərdi ki, şikayətçinin digər namizədlərlə ədalətli şəkildə yarışa biləcəyi şəraitin yaradılması üçün yetərli addımlar atılmayıb. Bərabərlik Qurumu dövlətə tövsiyə etdi ki, fərdi qaydada ağlabatan şərait yaradılmasına ehtiyacın olduğu bu cür halların araşdırılması üçün standart prose- durun tərkib hissəsi qismində ekspertlər qrupu yaratsın. Nümunə: əlil arabası ilə hərəkət edən bir kişi konkret vəzifəyə təyin edilmədiyinə görə Fransa məhkəmələrində Təhsil Nazirliyinə qarşı iddia qaldırmışdı. 52 Şikayətçinin iş ərizəsi namizədlərin siyahısında üçüncü idi. Birinci iki namizədin vəzifə təyinatı üçün ərizəsi rədd edildikdən sonra iş təklifi şikayətçiyə deyil, dördüncü namizədə edilmişdi. Əvəzində ərizəçiyə əlil arabası ilə hərəkət edənlər üçün uyğunlaşdırılmış başqa bir departamentdə iş təklif edilmişdi. Dövlət bu qərarı onunla əsaslandırdı ki, ağlabatan şərait yaratmaq öhdəliyini yerinə yetirmək üçün binalarda dəyişikliklər edilməsinə vəsait qoyuluşu ictimai maraqlara uyğun deyil. Məhkəmə bu qənaətə gəldi ki, Təhsil Nazirliyi əlilliyi olan şəxslər üçün ağlabatan şərait yaratmaq öhdəliyini yerinə yetirməyib və idarəetmə mülahizələri bu öhdəliyin icrasını məhdudlaşdıra bilməz. "Xüsusi tədbirlər" termini bəzən elə fərqli rəftarın baş verdiyi halları əhatə edən termin kimi işlədilir ki, bu zaman fərqli rəftar "müdafiənin şamil olunduğu əsasların" tətbiq dairəsinə düşən şəxslərin xeyrinə olur (onları 42 Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququ üzrə Məlumat kitabı ____________________________ 51.Bərabərlik Qurumu (Kipr), Ref. A.K.I. 37/2008, 8 oktyabr 2008-ci il. Qərarın ingiliscə qısa icmalını bu mənbədən tapmaq olar: Ayrı-seçkilik Sahəsində Avropa Hüquq Ekspertləri Şəbəkəsi, 8 (iyul 2009-cu il). "Ayrı-seçkiliyin yolverilməzliyinə dair Avropa hüququnun icmalı", səh. 43. 52. Ruan İnzibati Məhkəməsi, Boutheiller v. Ministère de l’éducation işi, qərar № 0500526-3, 24 iyun 2008-ci il. Qərarın ingiliscə qısa icmalını bu mənbədən tapmaq olar: Ayrı-seçkilik Sahəsində Avropa Hüquq Ekspertləri Şəbəkəsi, 8 (iyul 2009-cu il). "Ayrı-seçkiliyin yolverilməzliyinə dair Avropa hüququnun icmalı", səh. 46. əlverişsiz vəziyyətə salmır); məsələn, konkret vəzifəyə kişi deyil, qadın cinsinə mənsub olduğuna görə qadın seçilir və işəgötürən öz personalı arasında qadınların təmsilçiliyinin azlığını aradan qaldırmaq siyasəti yürüdür. Bu halı ifadə etmək üçün istifadə olunan terminologiyaya bunlar daxildir: "pozitiv" və ya "əks yönümlü" ayrı-seçkilik, "güzəştli rəftar", "müvəqqəti xüsusi tədbirlər" və ya "müsbət tədbir". 53 Bu ifadələr bu tədbirlərin adətən ayrı-seçkiliyə məruz qalan şəxslərə qarşı qərəzlilik əleyhinə mübarizə üçün qısa müddətə tətbiq edildiyini və müstəsna vasitə kimi qəbul edildiyini və digərlərini də eyni mövqeyi paylaşmağa ruhlandıran nümunəvi modellər yaratmaq məqsədi daşıdığını göstərir. Əlverişsiz vəziyyətdə olan qrupların xeyrinə pozitiv tədbirlərin görülməsi BMT-nin insan hüquqlarına dair müqavilələrinin şərhinə görə cavabdeh olan bir neçə monitorinq orqanı tərəfindən qəbul edilmiş rəhbər prinsiplər vasitəsilə daha da gücləndirilib. Bu orqanlar vurğulayıblar ki, belə tədbirlər müvəqqəti xarakter daşımalı, sözügedən qeyri-bərabərliyin qarşısının alınması üçün zəruri olan müddətləri və hüdudları aşmamalıdır. 54 BMT-nin İrqi ayrı-seçkiliyin ləğv edilməsi üzrə Komitəsinin bildirdiyinə görə, belə tədbirlərin yolverilən hesab edilməsi üçün onların yeganə məqsədi mövcud qeyri-bərabərlikləri ləğv etməkdən və gələcəkdə tarazlığın pozulmasının qarşısını almaqdan ibarət olmalıdır. 55 BMT-nin Qadınlara qarşı hər növ ayrı- seçkiliyin ləğv edilməsi üzrə Komitəsi qeyd edib ki, bu cür "müvəqqəti xü- susi tədbirlər" qadınlarla "güzəştli rəftarı; məhz onların işə qəbul edilməsini, işləməsini və peşə vəzifəsində irəliyə çəkilməsini; müəyyən zaman çərçivəsində onların saylarının hədəflənən həddə çatdırılmasını; və kvota sistemlərini" özündə ehtiva edir. 56 AƏM-in aşağıda müzakirə olunacaq 43 Ayrı-seçkiliyin kateqoriyaları və ondan müdafiə vasitələri ____________________________ 53. Misal üçün bax: BMT-nin İrqi ayrı-seçkiliyin ləğv edilməsi üzrə Komitəsi, "32 saylı ümumi tövsiyə: İrqi ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında Konvensiya nəzərdə tutulmuş xüsusi tədbirlərin mənası və tətbiq dairəsi", UN Doc. CERD/C/GC/32, 24 sentyabr 2009-cu il; BMT-nin İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar üzrə Komitəsi, "32 saylı ümumi şərh: Təhsil hüququ", UN Doc. E/C.12/1999/10, 8 dekabr 1999-cu il; BMT-nin Qadınlara qarşı hər növ ayrı-seçkiliyin ləğv edilməsi üzrə Komitəsi, "25 saylı ümumi tövsiyə: Konvensiyanın 4-cü maddəsinin 1-ci bəndi (müvəqqəti xüsusi tədbirlər), UN Doc. A/59/38(SUPP), 18 mart 2004-cü il; BMT-nin İnsan Hüquqları Komitəsi, "18 saylı ümumi şərh: Ayrı-seçk- iliyin yolverilməzliyi", UN Doc. A/45/40(Vol.I.)(SUPP), 10 noyabr 1989-cu il; BMT-nin İrqi ayrı-seçkiliyin ləğv edilməsi üzrə Komitəsi, "Qeyri-vətəndaşlara qarşı ayrı-seçkiliyə dair 30 saylı ümumi tövsiyə, UN Doc. HRI/GEN/1/Rev.7/Add.1, 4 may 2005-ci il. 54. Yenə orada. 55. BMT-nin İrqi ayrı-seçkiliyin ləğv edilməsi üzrə Komitəsi, "32 saylı ümumi tövsiyə: İrqi ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında Konvensiya nəzərdə tutulmuş xüsusi tədbirlərin mənası və tətbiq dairəsi", UN Doc. CERD/C/GC/32, 24 sentyabr 2009-cu il; 21-26-cı bəndlər. 56. BMT-nin Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin ləğv edilməsi üzrə Komitəsi, "25 saylı ümumi tövsiyə: Konvensiyanın 4-cü maddəsinin 1-ci bəndi (müvəqqəti xüsusi tədbirlər), UN Doc. A/59/38(supp), 18 mart 2004-cü il, 22-ci bənd. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|