Ayrı-seçkilik әleyhinә Avropa hüququ üzrә mәlumat kitabı

Mündəricat
MÜQƏDDİMƏ.......................................................................................... 3
ABREVİATURALAR................................................................................. 8
1. AYRI-SEÇKİLİK ƏLEYHİNƏ AVROPA HÜQUQUNUN TƏQDİMATI:
MƏZMUN, QİYMƏTLƏNDİRMƏ VƏ ƏSAS PRİNSİPLƏR.................11
1.1. Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququnun məzmunu…................12
1.1.1.  Avropa Şurası və Avropa İnsan Hüquqları 
Konvensiyası.................................................................... 12
1.1.2. Avropa İttifaqı və ayrı-seçkilik əleyhinə Direktivlər............. 14
1.2. Avropa müdafiə mexanizmlərində hazırkı və gələcək 
inkişaf perspektivləri..................................................................  15
1.2.1. Fundamental Hüquqlar üzrə Avropa İttifaqı Xartiyası........ 15
1.2.2. BMT-nin insan hüquqları üzrə  sazişləri............................. 16
1.2.3. Avropa İttifaqının Avropa İnsan Hüquqları 
Konvensiyasına çatımlılığı........................................................... 17
Əsas məsələlər ................................................................................. 18
Digər oxu materialları ........................................................................ 19
2.  AYRI-SEÇKİLİYİN KATEQORİYALARI VƏ MÜDAFİƏ 
VASİTƏLƏRİ...................................................................................... 23
2.1. Giriş............................................................................................ 23
2.2. Birbaşa ayrı-seçkilik .................................................................. 24
2.2.1. Qərəzli rəftar...................................................................... 25
2.2.2. Əmsal şəxs........................................................................ 25
2.2.3. Müdafiə olunan məsələ..................................................... 28
2.3. Dolayı ayrı-seçkilik..................................................................... 32
2.3.1. Neytral qayda, meyar və ya təcrübə.................................. 33
2.3.2. Müdafiə olunan qrupa qarşı əhəmiyyətli dərəcədə 
neqativ təsir....................................................................... 34
2.3.3. Əmsal şəxs........................................................................ 35
2.4. Qısnama və ayrı-seçkilik etmə təlimatı....................................... 35
2.4.1. Avropa İttifaqının ayrı-seçkilik əleyhinə direktivləri ilə 
nəzərdə tutulan qısnama və ayrı-seçkilik təlimatı.............. 35
2.4.2. AİHK ilə nəzərdə tutulan qısnama və ayrı-seçkilik 
təlimatı .. ........................................................................... 39
2.5.  Xüsusi və ya səciyyəvi tədbirlər................................................. 40
4

---

Əsas məsələlər ................................................................................. 49
2.6. Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa hüququnda nəzərdə tutulan 
əlverişsiz rəftar ........................................................................... 50
2.6.1. Giriş .................................................................................. 50
2.6.2. Ümumi müdafiə arqumentlərinin təhlili .............................. 51
2.6.3. Ümumi müdafiə arqumentlərinin tətbiqi............................. 53
2.6.4. Aİ hüququnda nəzərdə tutulmuş xüsusi 
müdafiə arqumentləri......................................................... 53
2.6.4.1.  Həqiqi qurumlar ……........................................... 54
2.6.4.2. Dini qurumlar ....................................................... 58
2.6.4.3. Yaşa əsaslanan istisnalar..................................... 60
Əsas məqamlar.................................................................................. 63
Digər oxu materialları ........................................................................ 64
3. AYRI-SEÇKİLİK ƏLEYHİNƏ AVROPA HÜQUQUNUN 
ƏHATƏ DAİRƏSİ .............................................................................. 67
3.1. Giriş............................................................................................ 67
3.2. Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa Hüququ ilə müdafiə 
olunan şəxslər............................................................................ 68
3.3. Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 
əhatə dairəsi: 14-cü Maddə və 12 saylı ................................................ 70
3.3.1. Konvensiya ilə qadağan olunan ayrı-seçkiliyin xarakteri... 70
3.3.1.1. Konvensiyada nəzərdə tutulan hüquqlar….......… 71
3.3.1.2. Konvensiyada nəzərdə tutulan hüquqların 
əhatə dairəsi......................................................... 72
3.3.1.3.  12 saylı Protokol ................................................. 74
3.4. Ayrı-seçkilik əleyhinə Aİ direktivlərinin əhatə dairəsi................... 75
3.4.1. Məşğulluq.......................................................................... 76
3.4.1.1.  Məşğulluğa çatımlılıq .......................................... 76
3.4.1.2.  İşdənçıxarma və ödəniş də daxil olmaqla 
məşğulluğun şərtləri…......................................... 77
3.4.1.3.  Peşə istiqamətləndirməsi və təlimə çatımlılıq...... 78
3.4.1.4.  İşçi və işəgötürən təşkilatları............................... 79
3.4.1.5.  Avropa Konvensiyası və məşğulluq konteksti..... 80
3.4.2. Sosial rifah və sosial təminat formalarına çıxış ................ 81
3.4.2.1. Sosial təminat və səhiyyə də daxil olmaqla 
sosial müdafiə…................................................... 81
3.4.2.2. Sosial güzəştlər ................................................... 82
5

---

3.4.2.3. Təhsil.................................................................... 83
3.4.2.4. Avropa Konvensiyası və sosial rifah 
və təhsilkonteksti….............................................. 84
3.4.3. Ev də daxil olmaqla, mal və xidmətlərə çatımlılıq.............. 85
3.4.3.1. Avropa Konvensiyası və ev də daxil olmaqla, 
mal və xidmətlər konteksti..…............................... 87
3.4.4. Məhkəmə sisteminə çıxış ................................................. 89
3.4.4.1. Avropa Konvensiyası və məhkəmə 
sisteminə çıxış …….............................................. 90
3.5. Konvensiyanın Aİ hüququndan kənar tətbiqi ............................. 91
3.5.1. “Şəxsi” sfera: şəxsi və ailə həyatı, övladlığa 
götürmə, ev və nikah ….................................................... 91
3.5.2. Siyasi iştirak: ifadə azadlığı, toplaşmaq və birləşmək 
azadlığı və azad seçki hüququ.......................................... 94
3.5.3. Hüququn tətbiqi….............................................................. 94
3.5.4. Cinayət hüququ üzrə məsələlər......................................... 96
Əsas məqamlar ................................................................................ 97
Digər oxu materialları ....................................................................... 99
4.  Müdafiə olunan əsaslar .................................................................... 101
4.1.  Giriş ........................................................................................ 101
4.2.  Cins.......................................................................................... 102
4.3.  Cinsi oriyentasiya .................................................................... 110
4.4.  Əlillik ....................................................................................... 113
4.5.  Yaş........................................................................................... 116
4.6.  İrq, etnik mənsubiyyət, rəng və milli azlığa mənsubiyyət  ....... 117
4.7.  Vətəndaşlıq və ya milli mənsubiyyət ....................................... 121
4.8.  Din və etiqad ........................................................................... 125
4.9.  Dil............................................................................................. 128
4.10. Sosial mənsubiyyət, doğum və mülkiyyət............................... 130
4.11. Siyasi və digər fikir ................................................................. 132
4.12. ‘Digər status’........................................................................... 133
Əsas məqamlar .............................................................................. 134
Digər oxu materialları...................................................................... 135
5.  AYRI-SEÇKİLİK ƏLEYHİNƏ QANUNVERİCİLİKDƏ SÜBUTA  
ƏSASLANAN MƏSƏLƏLƏR ……………………………….............. 139
5.1.  Giriş......................................................................................... 139
5.2. Sübutetmə yükünün paylaşılması............................................. 140
6

---