Alternativ və Bərpa olunan Enerji mənbələrindən istifadə üzrə 2015-2020

 
95 
 
3-4 mart 2015- ci il tarixdə keçirilmiş analizlərin nəticələrinə dair “Əhatə dairəsinin müəyyənləşdirilməsi üzrə matris-cədvəl” (“Scoping” cədvəl) 
Aşağıdakı cədvəl SEQ-in ilkin analizlər və ictimaiyyətlə görüşün rəy və təklifləri əsasında Strategiya üçün təklif olunan xülasəsini təqdim edir. Cədvəl eyni 
zamanda sonrakı SEQ mərhələsində məsləhət ediləcək aidiyyatı tərəfdaşları və istifadə ediləcək informasiya mənbələri barədə məlumat verir. 
Əsas 
məsələlər 
Strategiya ilə əlaqəli risk və imkanlar 
SEQ-də və ya bərpa olunan enerji 
sahəsinin inkişafı üçün nəzərə alınacaq 
seçimlər və tədbirlər 
Məsləhət ediləcək 
tərəfdaşlar 
Məlumatların 
mümkün 
mənbələri və 
toplanılması 
mühüm olan 
buraxılmış 
məlumatlar 
Atmosfer  
●
 
Bioqazdan 
istifadə 
və 
onun 
parçalanması  havanın  keyfiyyətinə  təsir  edə 
bilər 
●
 
Üzvi biokütlədən istifadə CO
2 
 və metan 
emissiyalarının  artmasına  səbəb  ola  bilər 
Bioqaz  istehsalı  nəticəsində  qoxu  gələ  bilər 
(bununla belə, bu təsirlər yalnız yerli ola bilər) 
●
 
Günəş  və  külək  enerjisi:istehsalat, 
nəqliyyat, 
texniki-təmir, 
tikinti-söküntü 
işlərindən  yaranan  qeyri-üzvi  toz,  lakin  bu 
təsirlər spesifik sahələrlə məhdudlaşdırıla bilər 
●
 
Strategiya 
İEYQ 
emissiyalarının 
azalmasına  səbəb  ola  bilər  (əgər  bərpa  olunan 
enerjinin  istehsalı  artsa,  bu  kömürdən  enerji 
istehsalının azalmasına gətirib çıxara bilər) 
●
 
Müvafiq  layihələr  üçün  tətbiq 
edilməsi 
vacib 
olan 
BAT/BREF 
texnologiyaları 
●
 
Tullantılardan enerji əldə edilməsinin 
inkişafı  
●
 
Enerji 
istehsalının 
havanın 
keyfiyyətinə təsirinin azaldılması üçün kiçik 
miqyaslı  hidroenerji  stansiyaların  alternativ 
olması  
 
●
 
Nəqliyyat 
Nazirliyi  (nəqliyyatdan 
hava 
emissiyaları 
haqqında məlumatlar) 
●
 
Səhiyyə 
Nazirliyinin 
Sanitariya 
və 
Epidemiologiya 
Mərkəzi 
●
 
Aşağı  hava 
keyfiyyətinə  malik 
sahələr 
●
 
Hava 
çirklənməsinin  əsas 
mənbələri 

---

 
96 
 
İqlim 
şəraitləri  və 
iqlim 
dəyişmələri  
●
 
İqlim  dəyişmələrinin  ehtimal  olunan 
nəticələri bərpa olunan enerji istehsalına, Xəzər 
dənizində  dəniz  səviyyəsinin  qalxmasına,  su 
resurlarının  azalmasına,  daşqınlara,  biokütlə 
istehsalında  dəyişikliklərə  (quraqlıqlara  görə), 
küləklərin istiqamətlərinin dəyişməsinə və s. bu 
kimi  ekstrimal  hava  şəraitlərinin  tezliyinin 
artmasına təsir edə bilər 
●
 
ABOEM-dən  istifadə  iqlimə  müsbət 
təsir edə bilər  
●
 
Bərpa  olunan  enerji  inkişafının 
planlaşdırılması  üçün  nəzərə  alınması  vacib 
olan iqlim dəyişmələrinin nəticələri   
●
 
Hidrometerologiy
a Mərkəzi  
●
 
Azərbaycan
da iqlim 
dəyişmələrinin 
mümkün nəticələri 
haqqında məlumat 
ssenariləri 
Torpaq  
●
 
Günəş enerjisi üçün lazım olan qurğular 
və binaların inşası üçün yaxşı keyfiyyətə malik 
olan böyük ərazilər tələb oluna bilər 
●
 
Günəş 
enerji 
istehsalı 
üçün 
avadanlıqların  quraşdırılması  və  tikinti  işləri 
yer  səthinin  təmizlənməsini  tələb  edə  bilər,  bu 
isə yerin  üst münbit qatına təsir edə bilər 
●
 
Hidroelektri bəndlər/anbarlar çay yatağı 
boyunca  torpağın  eroziyaya  uğraması  ilə 
nəticələ bilər 
●
 
Kiçik  hidroelektrik  stansiyaları  meşə 
torpaqları tələb edə bilər 
●
 
Geotermal  enerjidən  istifadə  torpaq 
strukturuna təsir edə bilər 
●
 
Torpaqlara  mənfi  təsir  edə  biləcək 
enerji  istehsalı  məqsədləri  üçün  geniş  biokütlə 
istehsalı  
 
●
 
Məsələn, 
tərk 
edilmiş 
mədən 
sahələri, istifadədə olan mövcud istismardan 
çıxmış  sahələrdə  aşağı  keyfiyyətli  torpaq 
sahələrində  günəş  enerjisi  sistemlərinin 
inkişafı  
●
 
Binaların  damlarında  fotovoltaik  və 
termo-günəş panellərinin dəstəklənməsi 
●
 
Bərpa  olunan  enerji  mənbələrinin 
inkişafı  üçün  meşə  və  münbit  sahələrdən 
istifadədən yayınmaq 
●
 
Alternativ 
və 
Bərpa  Olunan  Enerji 
Mənbələri Agentliyi 
●
 
Torpaq 
Kadastr 
statistikası  
●
 
ETSN 
●
 
Dövlət  Statistika 
Komitəsi 
(onlayn 
mənbə) 
●
 
SCUPA  və 
ETSN-nin 
məkan 
planlaşdırma 
xəritələri olmalıdır 
●
 
Kənd 
təsərrüfatı 
torpaqları  haqqında 
araşdırma 
aparılmalıdır 
●
 
Torpaq 
keyfiyyəti 
üzrə 
xəritələr 

---

 
97 
 
 
Su mənbələri  
Günəş enerjisi  (PVS və kollektorlar):  
●
 
Günəş  panellərinin  yuyulması  üçün 
sudan çoxlu istifadə  
●
 
Günəş  panellərinin  səthindən  tozun 
təmizlənməsi üçün kimyəvi maddələrin istifadə 
edilməsi, 
günəş 
panelllərinin 
səthində 
həşəratların  əleyhinə  herbisidlərin  istifadəsi 
suyun çirlənməsinə səbəb ola bilər. Bu kimyəvi 
maddələrə  hidroxlorid  turşusu,  sulfat  turşusu, 
nitrat  turşusu,  hidrogen  flüorid  və  aseton 
daxildir.  
 
Hidroenerji: 
●
 
Hidrenerji tikintisinin inşası su rejminin 
dəyişməsinə  və  su  hövzələrindən  çay 
seqmentlərinin qurumasına səbəb ola bilər 
●
 
Çayın  fiziki-kimyəvi  xüsusiyyətlərinin 
dəyişməsinə  səbəb  olaa  bilər    (tempreratur  və 
kimyəvi tərkib də daxil olmaqla)  
●
 
Bəndlər  və  hövzələr  hidro-geoloji 
infrasrtukturu dəyişə bilər, bud a yeraltı suların 
səviyyəsinin artması ilə nəticələnə bilər 
 
Külək enerjisi: 
●
 
Hidroelektrik  stansiyalarının  sahildən 
kənar su sahəsində yaradılması, istismarı, nəqli 
və  əməliyyatı  dəniz  suyunun  palçıqlanmasına 
və  nəqliyyat  vasitəsi  və  gəmilərin  təsiri  ilə 
Tövsiyyələrin nəzərə alınması, planlaşdırma 
●
 
Daşqına  meyilli  ərazilərə  hidroenerji 
inkişafının 
planlaşdırılmasında 
nəzərə 
alınması (daşqın təhlükəsi olan çaylar) 
●
 
Hidro 
enerji 
inkişafının 
planlaşdırılması 
zamanı 
çayların 
qurumasının  qarşısının  alınması  məqsədilə, 
onların  təbii-fiziki  xüsusiyyətlərinin  nəzərə 
alınması  ilə  su  resurslarının  və  hidroloji 
xüsusiyyətlərin potensialının hesablanması 
●
 
Hidro  enerjinin  inkişafı  və  içmək  və 
suvarma  məqsədləri  üçün  sudan  istifadəyə 
dair  qəbul  edilmiş  stateji  sənədlər,  plan  və 
proqramlar 
arasında 
əlaqələrin 
qiymətləndirilməsi və nəzərə alınması 
 
●
 
Su  resurslarının  həddsiz  dərəcədə 
çox  istismarının  qarşısını  almaq  üçün  digər 
məqsədlərə 
görə 
su 
resurslarından 
istifadənin  nəzərə  alınması  (içməli  su,  kənd 
təsərrüfatı və s.) 
●
 
Sahildən  kənar  hissələrdə  külək 
enerjisinin inkişafının qiymətləndirilməsi və 
təsirlərin  nəzərə  alınması  labüd  olmayan 
sahilyani zonaların müəyyən edilməsi 
 
Layihə səviyyəsində mülahizələr 
●
 
Anbarlardan 
suyun 
müxtəlif 
səviyyələrdə  götürülməsi  suyun  təkcə 
●
 
Kənd  təsərrüfatı 
Nazirliyi (suvarma) 
●
 
ETSN, 
●
 
Hidrometereoloji 
Mərkəz 
●
 
ETSN, 
Monitorinq 
Departamenti 
●
 
Fövqəladə  Hallar 
Nazirliyi, Su Agentliyi 
●
 
Azərbaycan 
Meliorasiya 
və 
Su 
təsərrüfatı ASC 
●
 
Agentlikdə 
kiçik  hidroelektrik 
stansiyaları 
inşa 
etmək 
üçün 
münasib 
olan 
çayların 
adları 
vardır 
●
 
Hidroelektri
k 
stansiyalarına 
girişi  rəmin  etmək 
üçün 
yolların 
təkmilləşdirilməsi 
üçün 
məlumatlar 
var 
●
 
Suyun 
keyfiyyəti 
barədə 
məlumatlar  
●
 
Su  resursları 
barədə  məıumatlar 
(səth 
və 
yeraltı 
sular) 
●
 
Sahilyani 
ərazilərdə 
dəniz 
cərəyanları 
 

---