Alternativ və Bərpa olunan Enerji mənbələrindən istifadə üzrə 2015-2020

 
80 
 
KS
E
S
 
 

 
KSES-lərin 
tikintisi 
və 
onların 
sonrakı 
ekspluatasiyası  zamanı  su  resurslarının  və  içməli  su 
mənbələrinin  müxtəlif  arzuolunmaz    maddələrlə  - 
tikinti  tullantıları,  yağlama  üçün  materiallar  və 
tullantı  suların  su  mənbələrinə  tökülməsi  su 
mənbələrinin  çirklənməsinə  səbəb  ola  bilər.  Həmin 
su  mənbələrindən  həm  içməli  su  kimi,  həm  də 
məişətdə  istifadə  edilməsi  əhalinin  sağlamlığına 
əhəmiyyətli dərəcədə mənfi təsir göstərə bilər. 

 
Su  axınlarının  ləngiməsi  suda  toksiki  maddələrin 
təbii 
sovrulmasını 
zəiflədərək, 
onların 
konsentrasiyasını  artırır.  KSES-lər  çay  axının 
dəyişməsinə,  lillənmənin  yaranmasına  səbəb  ola 
bilər. 
Nəticədə  müxtəlif  xəstəliklər  ötürən  həşəratların, 
xəstəliktörədən 
mikroorqanizmlərin,virusların 
və 
parazitlərin inkişafına gətirib çıxara bilər. 
 
 
 
 
Mənfi, 
əhəmiyyətli, 
uzunmüddətli 
 
 

 
Su  axınlarında  ləngimənin,  durğunluğun,  borulardakı  hər 
hansı  bir  maneələrin  və  digər  baş  verə  biləcək  halların 
qarşısının alınmasına dair bir sıra planların  hazırlanması 

 
Eləcə də müxtəlif təhlükəli infeksion xəstəlikləri, virusları 
yayan  həşərat  və  parazitlərin  təmizlənməsinə  qarşı 
tədbirlərin hazırlanması.  

 
Layihələndirmə  müddətində  təsirlərin  qiymətləndirmə  və 
ətraf mühitin idarəolunması planının hazırlanması 
B
iok
ü
tl
ə 
(bioq
az
) ner
jisi
 
 

 
Biokütlənin  (bioqaz  alınması  üçün)hazırlanma 
prosesində istifadə olunan materialların saxlanılması 
hər zaman asan olmur, belə ki, onlar maye və qazlar 
xaric  edir  ki,  bunlar  da  pis  qoxuya  malik  olmaqla 
yanaşı sağlamlığa təsiri potensial riskli hesab olunur. 
Biokütlənin  saxlanılması  biokütlənin  tərkibindəki 
qida maddələrindən və onların miqdarından, eləcə də 
saxlanma  temperaturundan  asılı  olaraq  patoloji 
mikroorqanizmlərin və göbələklərin inkişafına səbəb 
 
 
əhəmiyyətli, 
mənfi, 
uzunmüddətli 
 
 
 

 
Məlum  olan  riskləri  biokütlənin  saxlanma  vaxtına 
məhdudiyyət 
qoymaqla 
və 
bioyanacağın 
emaledilməsi 
yolu 
ilə 
minimuma 
salmaq 
mümkündür. 

 
Bioqaz  emalı  müəssisələrinin  yaşayış  sahələrindən 
kənarda yerləşdirilməsi; 
 

---

 
81 
 
ola  bilir.  Bu  da  allergik  və  tənəffüs  yolların  xronik 
xəstəliklərinin inkişafına gətirib çıxarır.  

 
Kənd təsərrüfatı məhsullarından biokütlənin alınması 
zamanı  kənd  təsərrüfatı  məhsulların  becərilməsində 
istifadə edilən pestisidlərin toksiki təsirlərinin yüksək 
olması,  işçilərdə  kəskin  və  xronik  zəhərlənmələrin 
inkişafına səbəb ola bilər. 
Geot
er
m
al
 
 
 

 
Geotermal  stansiyaların  işləməsi  zamanı  geotermal 
resursların tərkib hissəsini təşkil edən ziyanlı qazların 
ətraf  mühitə  xaric  olması  ilə  təhlükəlilik  yaradaraq, 
insan  sağlamlığı  üçün  riskli  hesab  olunur.  Təhlükəli 
hallardan  biri  də  yeraltı  suların  torpağın  səthinə  isti 
geotermal  suların  vasitəsilə  qalxması  zamanı 
mərgümüş birləşmələri ilə çirklənməsi baş verir. 
əhəmiyyətli, 
mənfi, 
uzunmüddətli 
 

 
Layihələndirmə  mərhələsində  baş  verə  biləcək  təhlükəli 
halları    nəzərə  alaraq,  təhlükəsizliyin  qorunması  üçün 
planların hazırlanması. 

---

 
82 
 
6.9.
 
Sosial-iqtisadi vəziyyət 
Regionların  inkişafı  sahəsində  qəbul  edilmiş  və  həyata  keçirilmiş  dövlət  proqramlarında,  habelə 
regionların  sosial-iqtisadi  inkişafına  dair  əlavə  tədbirlərlə  bağlı  Sərəncamlarda  nəzərdə  tutulmuş 
vəzifələrin icrası ölkədə qeyri-neft sektorunun davamlı inkişafına, regionlarda kommunal xidmətlərin 
və  sosial  infrastruktur  təminatının  keyfiyyətinin  yüksəldilməsinə,  sahibkarlıq  mühitinin  daha  da 
yaxşılaşdırılmasına, investisiya qoyuluşunun artmasına, yeni müəssisələrin və iş yerlərinin açılmasına, 
nəticədə  əhalinin  məşğulluğunun  artırılmasına  və  yoxsulluq  səviyyəsinin  azaldılmasına  təkan 
vermişdir. 
 
Dövlət proqramlarının icra olunduğu 10 il ərzində ümumi daxili məhsul 3,2 dəfə, o cümlədən qeyri-
neft  sektoru  2,6  dəfə,  sənaye  2,7  dəfə,  kənd  təsərrüfatı  1,5  dəfə,  investisiyalar  6,5  dəfə,  əhalinin 
gəlirləri 6,5 dəfə, orta aylıq əməkhaqqı 5,5 dəfə artmışdır.  
 
Azərbaycan iqtisadiyyatı "Qlobal Rəqabət Qabiliyyəti İndeksi 2013-2014" hesabatına əsasən, rəqabət 
qabiliyyəti səviyyəsinə görə 39-cu, MDB-də 1-ci olmuş, ölkəmiz ilk dəfə dünyanın "yuxarı orta gəlirli" 
və  "yüksək  insan  inkişaflı"  ölkələr  qrupuna  daxil  olmuşdur.  Nüfuzlu  reytinq  agentliklərinin  hamısı 
("Fitch Ratings", "Standart & Poor's" və "Moody's") Azərbaycana investisiya kredit reytinqi vermiş və 
Azərbaycan Qafqaz ölkələri arasında investisiya reytinqinə malik yeganə ölkə olmuşdur. 
 
 “Regionların  Sosial-iqtisadi  İnkişafı  Dövlət  Proqramı-2014-2018”  çərçivəsində  iqtisadi  sektorlar 
üzrə statistika və müəyyən edilən əsas istiqamətlər barədə aşağıdakı məlumatlar Strategiya ilə bu və ya 
digər dərəcədə əlaqəliliyi baxımından Hesabata daxil edilmişdir: 
 
6.9.1. İqtisadi sektorlar 
 
Sənaye - Sənayenin maşınqayırma, metallurgiya, kimya, mebel, toxuculuq, qida və digər sahələrində, 
habelə qeyri-neft sektorunda inkişafa nail olunmuşdur. Qeyri-neft sektorunun davamlı inkişafını təmin 
etmək,  ölkədə  innovativ  və  yüksək  texnologiyalar  əsasında  rəqabət  qabiliyyətli  sənaye  istehsalının 
inkişafı  üçün  münbit  şərait  yaratmaq,  müasir  texnologiyalara  əsaslanan  sənaye  müəssisələrini  təşkil 
etmək,  əhalinin  istehsal  sahəsində  məşğulluğunu  artırmaq  istiqamətində  Sumqayıt  Texnologiyalar 
Parkının, Sumqayıt Kimya Sənaye və  Balaxanı  Sənaye Parklarının, Yüksək Texnologiyalar Parkının 
yaradılması  və  s.  mühüm  əhəmiyyət  kəsb  edir.  Sənaye  parklarının  yaradılması  ölkə  iqtisadiyyatının 
inkişafına, modernləşməsinə, yüksək texnologiyalar əsasında rəqabətqabiliyyətli sənaye istehsalının və 
ölkənin  ixrac  qabiliyyətinin  daha  da  genişlənməsinə,  eləcə  də  məşğulluq  səviyyəsinin  yüksəlməsinə 
əhəmiyyətli təsir göstərəcəkdir. 
Kənd təsərrüfatı - Kənd təsərrüfatının ümumi məhsulu son 10 ildə 1,5 dəfə, taxıl istehsalı 43,9 faiz, 
kartof istehsalı 29,1 faiz, tərəvəz 17,8 faiz, bostan məhsulları 20,5 faiz, meyvə və giləmeyvə 49,1 faiz, 
üzüm istehsalı isə 2,4 dəfə artmışdır.  
 
Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramlarında qeyri-neft sektorunun inkişafında əsas 
prioritet sahə olan kənd təsərrüfatının inkişafına yönələn ardıcıl islahatlar və yeni texnologiyaların 
cəlb  edilməsi,  aqrar  sektorun  inkişafı  və  əhalinin  ərzaq  təhlükəsizliyinin  təmin  edilməsi,  kənd 
təsərrüfatı  məhsullarının  rəqabət  qabiliyyətliliyinin  daha  da  artırılmasına  və  beynəlxalq  standartlara 
uyğunlaşdırılması əsas istiqamətlərdən biri kimi nəzərdə tutulmuşdur. 
 

---