45
məsafəsindən asılı olaraq dəyişir.
Işıq şüasının yüksək yanıb-sönmə tezliyi müşahidə olunan qapalı
sahələrdə (adətən qurğudan cənub-qərbə və cənub-şərqə tərəf
yerləşmiş sahələrdə), qurğuları elə qurmaq və yerləşdirmək lazımdır
ki, onların kölgələri biomüxtəliflik nümayəndələri üçün mühüm
sahələrə düşməsin.
Bu təsirin müəyyənləşdirilməsini modelləşdirmə üzrə proqram
təminatları vasitəsilə həyata keçirib, qurğuların yerləşdirilməsində
nəzərə almaq mümkündür.
Qurğunun qülləsinin və pərlərinin işıq əks etdirməyən ağ rəngli boya
ilə boyanması bu mənfi effekti aradan qaldıra bilər. Ümumiyyətlə,
axşam vaxtında qüllələr və pərlərin üzərində xüsüsi işıq lampalar
quraşdırmaq.
Gü
n
əş
Günəş enerjisi qurğuları üçün böyük
sahələr tələb olunur ki, bu da yer
səthində temperaturun və havanın
azalmasına, torpağın keyfiyyətinin və
həmin ərazilərdəki biomüxtəlifliyin
dəyişməsinə səbəb ola bilər.
zəif, mənfi,
uzunmüddətli
Günəş enerjisi qurğuları üçün ərazilərin seçilməsi zamanı daha az
əhəmiyyətli (kənd təsərrüfatına yararlı olmayan) torpaqlardan istifadə
olunmalı,
həmin
ərazilərdəki
biomüxtəliflik
nümunələrinin
qiymətləndirilməsi və mütəmadi monitorinqlərin aparılması.
Nadir flora və fauna nümunələrinin botanika bağlarına və qoruq
ərazilərinə introduksiyası.
Günəş
panellərinin
kimyəvi
təmizləyici
məhlullarla
yuyulması
zamanı yaranan tullantı sularının
biomüxtəlifliyə neqativ təsirləri ola
bilər.
zəif, mənfi,
qısamüddətli
Günəş panellərinin yuyulması zamanı layihə sahəsinin ətraf mühitinin
mühafizəsi məqsədilə yaranan tullantı sularının idarə olunmasının
təmin edilməsi
KS
E
S
Düzənlik ərazilərlə müqayisədə qeyri-
əlverişli
mühəndis-geoloji
şəraitə
malik dağ rayonlarında hidroenerji
qurğularının
yaradılması
sahil
massivlərinin
dağılmasına
və
biomüxtəlifliyin
təbii
ekoloji
əhəmiyyətli,
mənfi,
uzunmüddətli
Hidroelektrik stansiyalarının yeri elə seçilməlidir ki, təbii qoruq
ərazilərinə (təbii və biosfer qoruqları, milli parklar, mühüm ornitoloji
ərazilər və s.) toxunmasın.
Yeni qurğuların tikintisi zamanı fauna və flora aləminə mənfi təsirlərin
minimuma endirilməsi və yaşayış mühitinin yaxşılaşdırılması üçün
kompleks təbiəti mühafizə və kompensasiyaedici tədbirlərin görülməsi
46
mühitinin pozulmasına səbəb ola bilər.
vacibdir.
Çaylarda və dağ çaylarında hidroenerji
potensialından istifadə (orta həcmli
hidroenerji stansiyaları) təbii ekoloji
mühitin
dəyişməsi,
axımın
tənzimlənməsi,
kimyəvi
tərkibin,
temperaturun və oksigen rejiminin
dəyişməsinə səbəb olur ki, bu da çayın
aşağı axarında su ekosisteminə
əhəmiyyətli təsir edə bilər.
əhəmiyyətli,
mənfi,
uzunmüddətli
KSES-lər ölkə üzrə daha çox dağ çaylarında nəzərdə tutulmuşdur ki,
bu zonalar həssas təbii mühitə malikdir. Odur ki, gələcəkdə
layihələndirmə
mərhələsində
daha
qiymətli
təbiəti
mühafizə
kompleksləri üçün yer seçimi analiz edilərək ətraf mühitin mühafizəsi
məqsədilə
mühəndisi
müdafiə
tədbirləri
görülməklə,
tikinti
ərazisindəki nadir bitki növlərinin botanika bağlarına introduksiyasını
təşkil etmək.
Çaylarda
fraqmentasiyaların
yaradılması (orta həcmli hidroenerji
stansiyaları)
kürüləyən
balıqların
miqrasiya
yollarında
təcridlər
yaratmaqla bu növlərin çoxalmasına
qeyri-əlverişli
təsir
etməklə
ekosistemə əhəmiyyətli neqativ təsir
göstərir.
əhəmiyyətli,
mənfi,
uzunmüddətli
Təbiəti bərpa tədbirlərinin (çəmənlərin bərpası, mühafizəedici meşə
zolaqlarının salınması) görülməsi.
Kürüləyən balıqların miqrasiya
yollarında təcridlərin aradan
qaldırılması üçün tədbirlərin görülməsi, köməkçi yolların yaradılması.
Təcrid olunan
Ümumiyyətlə,
hidroenerji
potensialının inkişafı axınlarda suyun
fiziki-kimyəvi
parametrlərinin-
temperatur,
axın
rejimləri,
həll
olunmuş qazlar-dəyişməsinə səbəb ola
bilər. Bu isə su biomüxtəlifliyinə
təzyiqə səbəb ola bilər.
əhəmiyyətli,
mənfi,
uzunmüddətli
Tikinti dövründə fauna növlərinin tutularaq digər ərazilərə
köçürülməsi.
Qonşu ərazilərdə fauna növləri üçün qida mühitinin təmin edilməsi.
47
KSES-lər
derivasiya
metodu
ilə
nəzərdə tutulsa da, dağ çaylarında bir
neçə
KSES-in
layihələndirilməsi
çaylarda quraqlıq dövrlərində quruma
təhlükəsinə
yarada
və
çay
ekosisteminə mənfi təsir edə bilər.
Hidroenerjinin (orta həcmli) inkişafı
çayların minimum axınlarını azalda
bilər və bu su ilə bağlı flora və
faunaya təsir edə bilər (məsələn, balıq
populasiyası təşkil edən növləri
dəyişdirə,
balıqları
yem
mənbələrindən məhrum edə bilər).
əhəmiyyətli,
mənfi,
uzunmüddətli
Orta həcmli (kiçik həcmli su anbarları olan) hidroenerji stansiyalarının
planlaşdırılması zamanı daha geniş miqyasda biomüxtəlifliyin
mühafizəsi tədbirləri (landşaft, ətraf ərazilərin biomüxtəlifliyi,
balıqların miqrasiya yolları, digər hidroloji fauna nümunələrinin)
nəzərdə tutulmalıdır.
Çay ekosisteminin mühafizəsini nəzərə alınmaqla, çay axınını tam
təcrid etməmək və ekoloji axımın saxlanılmasını təmin etmək. Məs:
təcrid bəndlərində balıqlar üçün keçidlərin nəzərdə tutulması,
götürülən suyun istifadədən sonra qısa məsafədə çaya qaytarılmasının
təmin edilməsi ;
Bir çay yatağında bir neçə KSES tikintisindən imtina etməklə, eyni
zamanda derivasiya üsulunun ekosistemə ən uyğun mümkün texnoloji
sxeminin hazırlanması.
B
iok
ü
tl
ə
(bioq
az
)
en
er
jisi
Müxtəlif təsərrüfat məqsədləri və
enerji mənbəyi kimi 5%-dən artıq
bitki kütləsindən istifadə edilməsi
biosferdə
maddələr
dövranında
əhəmiyyətli dəyişikliyə səbəb ola
bilər.
əhəmiyyətli,
mənfi,
uzunmüddətli
Müxtəlif təsərrüfat məqsədləri və enerji mənbəyi kimi bitki
kütləsindən həddən artıq istifadə edilməsinin qarşısının alınması.
Geot
er
m
al
Yerin təkindəki enerji potensialından
istifadə zamanı qəza hallarında ətraf
mühitin
çirklənməsi
və
biomüxtəlifliyə
təhlükələr
yarana
bilər.
zəif, mənfi,
qısamüddətli
Yerin təkindəki enerji potensialından istifadə layihələndirmələrində
ətraf mühitin çirklənməsi və biomüxtəlifliyə təhlükələrlə müşayiət
olunacaq qəza hallarının nəzərə alınması.
Dostları ilə paylaş: |