3 cü FƏSİl neftin və qazin nəQLƏ hazirlanmasi
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
| inversiya nöqtəsi
adlanır. Emulsiyaların reoloji parametrlərinin təyini məqsədilə qeyri-nyuton mayeləri üçün tətbiq olunan üsullardan istifadə olunur. Emulsiyanın özlülüyünün analitik yolla təyin etmək üçün bir sıra tədqiqatçılar tərəfindən müxtəlif düsturlar təklif olunmuşdur. Belə analitik ifadələrə nümunə olaraq Eynşteyn düsturunu ( ) 5 , 2 1 0 + = (3.1) və Teylor düsturunu + + + = 1 1 0 4 , 0 5 , 2 1 (3.2) ) ( Q • • = - 155 - göstərmək olar. Burada − 0 emulsiyanın dinamik özlülüyü, Pa ; − dispersiyalı (xarici faza) mühitin dinamik özlülüyü, Pa ; − dispers mühitin (daxili faza) emulsiyanın ümumi həcminə nisbəti. Emulsiyanın dispersliliyi, daxili fazanın hissəciklərinin xarici mühitdə parçalanma dərəcəsidir. Disperslilik bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan aşağıdakı üç kəmiyyətdən biri ilə xarakterizə olunur: • damcıların diametri -d; • damcıların diametrinin tərs qiyməti d D 1 = (adətən, disperslilik adlanır); • hissəciklərin səthlərinin cəminin ümumi həcmə nisbəti olan xüsusi fazalararası səth. Neft və suyun fiziki–kimyəvi xassələri və həmçinin emulsiyanın yaranma şəraitindən asılı olaraq damcılar çox müxtəlif ölçülü, 0,1 mkm-dan bir neçə on millimetrə kimi ola bilər. Neft emulsiyaları mədən kommunikasiyalarından keçərək, müxtəlif hidrodinamiki şəraitdə olduqları üçün damcıların parçalanması, həmçinin böyüməsi halları mümkündür. Əlavə amillərin (qızdırma, emulqatorlar) olması boru kəmərləri ilə nəql olunan emulsiyaların fazalara ayrılmasına da gətirib çıxara bilər. Neft emulsiyalarının sıxlığı bir neçə mayenin qarışığı üçün məlum olan düstura əsasən təyin olunur: ( ) s n e q q 01 , 0 01 , 0 1 1 + − = , (3.3) burada e , s , n -uyğun olaraq verilmiş temperaturda emulsiyanın, suyun və neftin sıxlığı, 3 / m kq ; − q neftdə suyun və həll olmuş duzların miqdarı olub, aşağıdakı kimi təyin olunur: - 156 - ( ) d s q q q 1 , 0 1 / − = , i bi sorma sorma Cl H g h H H − − − = 2 2 harada ki, − s q emulsiyada təmiz suyun miqdarı; − d q suda həll olunmuş duzların miqdarıdır. Təmiz neftin elektrik keçiriciliyi m sm 4 9 10 10 − − − intervalında və təmiz suyun elektrik keçiriciliyi isə m sm 7 6 10 10 − − − arasında dəyişir. Başqa sözlə, bu iki mayenin qarışığı yaxşı dielektrikdir. Lakin suda duz, yaxud turşuların kiçik miqdarda həll olması suyun, yəni emulsiyanın elektrik keçiriciliyini kəskin artırır. Neft emulsiyaları elektrik sahəsindən keçdikdə onların elektrik keçiriciliyi bir neçə dəfə də artır. Emulsiyların dayanıqlılığı, yaxud müəyyən müddət ərzində ayrı–ayrı tərkib komponentlərə ayrılmamaq qabiliyyəti, su-neft qarışıqları üçün əsas göstərici hesab edilir. Dayanıqlıq nə qədər çox olarsa, neftin sudan ayrılması (deemulsiyası) bir o qədər çətinləşir. Adətən, neft emulsiyaları müxtəlif dayanıqlılığa malik olur. Su–neft emulsiyalarının dayanıqlılığına aşağıdakı amillər böyük təsir göstərir: Sistemin dispersliliyi, emulqatorların fiziki-kimyəvi xassələri, parçalanmış hissəciklərdə elektrik yüklərinin olması, emulsiyanın temperaturu, lay sularının tərkibi. Disperslilik nə qədər çox olarsa, emulsiyanın dayanıqlılığı bir o qədər çox olar. Temperaturun artması ilə neftin özlülüyü azaldığından və emulsiyanın dayanıqlılığı da azalır. Temperaturun təsiri yüksək parafinli neftlərdə özünü daha qabarıq göstərir. - 157 - Lay sularının tərkibi də emulsiyaların dayanıqlılığına təsir göstərir. Lay suları kimyəvi tərkiblərinə görə də çox müxtəlifdirlər. Buna baxmayaraq, onları iki əsas qrupa ayırırlar: Birinci qrupa sərt sular-tərkibində kalsium xlorid, yaxud kalsium- maqnezium xlorid birləşmələri olan sular; İkinci qrupa–qələvi, yaxud natrium hidrokarbonatlı sular. Lay sularında turşululuğun artması, dayanıqlılığın artmasına səbəb olur. Turşululuğu azaltmaq məqsədilə emulsiyaya qələvi əlavə edilir. Emulsiyanın dayanıqlılığına təsir göstərən əsas amillər aşağıdakılardır: - fazaların sıxlıqlarının nisbəti; - neftin özlülüyü; - su damcılarında müdafiə təbəqəsinin möhkəmliyi; Yeni yaranmış emulsiyanın dayanıqlılığı daha azdır və ona görə də neftin duzdan və sudan təmizlənməsini mədənlərdə həyata keçirmək daha məqsədəuyğundur. Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|