3 cü FƏSİl neftin və qazin nəQLƏ hazirlanmasi

 
 
 
 Şəkil 3.1. Fasiləsiz işləyən çökdürücülər 
A -üfüqi; b -şaquli; c-maili; d-konusvari; 1-ayrılma səthi; 2-arakəsmə 

---

- 162 - 

 
Şəkil 3.2. Üfüqi çökdürücünün prinsipial sxemi 
 
H
mayesində paylanmış 
B
mayesinin emulsiyası çökdürücü çənə daxil 
edilir və ağırlıq qüvvəsinin təsirindən iki hissəyə ayrılır. Ayrılmış mayelər 
H
və 
B
boruları vasitəsilə çökdürücü çəndən xaric olur. Şəkil 3.2- də emulsiya 
sahəsi ştrixlənmişdir və bu sahə 
H
mayesinin (yuxarı) zonasını
B
mayesinin 
(aşağı) zonasından ayırır. Şəkildə 
−

fazaları ayıran zonanın sərhəddidir. 
Çökdürücünün kifayət qədər uzunluğu 
L
olduqda, onun çıxış hissəsində 
emulsiyanı təşkil edən fazaların tam ayrılması baş verir. Bircinsli 
H
mayesində 
hərəkət edən 
B
mayesinin damcıları həm çökdürücü boyu 
H
mayesinin axın
qüvvəsinin və həm də 
B
damcısı (
su

) və 
H
mayesinin (
n

) sıxlıqlarının 
müxtəlifliyindən yaranan Arximed qüvvəsinin təsirinə məruz qalır. 
Damcı çökdürücü boyunca hərəkət edən axının sabit 
l
U
sürəti ilə irəliləyir 
və həm də sabit 
g
U
sürəti ilə ağırlıq qüvvəsinin təsirindən aşağı enir. 

---

- 163 - 
Damcının enmə sürəti 
g
U
Adamar düsturuna əsasən (Stoks qanununa 
uyğun olaraq) təyin oluna bilər. Ayırma səthindən (a səviyyəsi) yuxarıda 
yerləşən damcı r-səviyyəsindən hərəkətə başlayır və 
g
g
U
r
t
/
=
zamanı 
müddətində ayırma səthinə çatır. 
Axının sürəti 
S
Q
U
l
/
=
ifadəsindən tapılır (
Q
və 
S
-uyğun olaraq axının 
sərfi və en kəsik sahəsidir). 
Əgər 
H
və 
B
mayelərinin ayırma sərhəddi çökdürücünün ortasında 
yerləşərsə, onda
2
/
2
R
S

=
(R-silindrik çökdürücünün radiusudur). 
L
U
U
R
g
l

olduqda çökdürücüdə ayrılan damcıların diametri: 
RL
Q
Kg
d
n





36
2
0
, (3.8) 
Burada, 
s
n
n
s
K




3
2
2
3
+
+
=
- Adamar və Bonda görə Stoks düsturuna 
düzəlişdir; 
n
s



−
=

Çökdürücünün səthinin
RL
S
g
2
=
olduğunu qəbul etsək, onda (3.8)
düsturunu aşağıdakı şəklə salmaq olar: 
g
n
S
Q
Kg
d





72
2
0
(3.9) 
Çökdürücüdə 
0
d
d

olan damcılar emulsiyadan ayrılır. Alınmış düstur, 
dispers damcılarının birləşərək iriləşməsi müddətini nəzərə almadığı üçün 
nəzərə çarpacaq məhdudiyyətlərə malikdir. Təmizlənən emulsiyanın ümumi 
sərfi (
цм
Q
) üçün çökdürücülərin tələb olunan sayı 
Q
цм
Q
N
=
ifadəsindən təyin 
olunur. Burada 
−
Q
bir çökdürücünün maksimal məhsuldarlığıdır. 

---

- 164 -