22
52.
Bununla belə, nəzarətedici təĢkilatlar qanuni Ģikayətin əsaslarını (ədalətsiz və aqressiv
biznes münasibətləri, tələb olunan məlumatın açıqlanmamamsı və s.) nəzarətedici
təĢkilatın məĢğul olmayacağı “təkliflər”dən aydın Ģəkildə fərqləndirməlidirlər. Məsələn,
Mərkəzi Bank tərəfindən qəbul olunmuĢ Ģikayətlərin 90%-i kreditlərin verilməməsi ilə
əlaqədardır. Bununla yanaĢı, kreditin verilməməsi biznes qərarıdır və buna nəzarətedici
təĢkilat tərəfindən təsir olunmamalıdır. Buna görə də, bu cür “Ģikayətlət” üçün standart
cavab məktubları olmalıdır. Nəzarətedici təĢkilatın dəyərli resurslarını sərf etməməsi
məqsədilə həmin məktubda maliyyə institutunun kiminlə fəaliyyət gösətməsi onun öz
hüququdur kimi izah olunmalıdır. Ġctimaiyyətə qarĢı səmimi olmaq məqsədilə nəzarətedici
təĢkilat kreditin əldə edilməsi imkanları haqqında məlumat kitabçası və ya oxĢar tədris
materialı əlavə edə bilər. Həmçinin, maliyyə institutları müraciətin məqbul olması üçün
nələrin dəyiĢdirilməsini göstərmək üçün kreditin verilməməsi səbəbləri haqqında
müĢtəriyə məlumat verməlidir.
53.
Ġstehlakçı Ģikayətlərinə ədalətli Ģəkildə baxılması üçün maliyyə institutları üzərində əlavə
təzyiq göstərmək məqsədilə nəzarətedici təĢkilatlar maliyyə institutu tərəfindən Ģikayətə
düzgün münasibət bildirilməməsi hallarını nəĢr etməlidir. Bu cür “ad və ayıb” siyasəti çox
təsirlidir. Xüsusilə, media bu cür hallarla bağlı məlumatlı olduqda və həmin halların
ictimaiyətə çatdırılmasında (Ģikayətin düzgün izahı, Ģikayətin necə həll olunmasına dair
nümunələr gətirilməklə və s.) nəzarətedici təĢkilatlar tərəfindən köməklik olduqda daha
effektiv olur. Nəzarətedici təĢkilatlar sərt sanksiyalar, onların lisenziyalarının geri
alınması və ictimaiyyəti maliyyə institutunun pis davranıĢı və lisenziyasını itirməsi ilə
bağlı məlumatlandırmaqla ədalətsiz fəaliyyət göstərən maliyyə institutlarını bazardan
kənarlaĢdırmaq üçün effektiv alətlərə malik olmalıdırlar.
Tədbir: Şikayətlər haqqında ictimaiyyətin məlumatlandırılması siyasətini hazırlamaq
Təsviri: Qaydaları pozanlar haqqında medianın və ictimaiyyətin məlumatlandırılması
üçün şikayətlərin təhlilindən və şikayətlərin həllinin nəticələrindən istifadə etmək və
nəzarətedici təşkilatların qanun pozanların fəaliyyətinin dayandırılması kifayət qədər
səlahiyyətə malik olmalarına əmin olmaq.
Məsuliyyət daşıyan tərəflər: AMB, QKDK və MN. Birgə əməkdaşlıq arzuolunandır
Son icra tarixi: 2011-ci ilin 1-ci rübünədək
54.
Nəzarətedici təĢkilatlar seçilmiĢ polif müfəttiĢlərinə və hakimlərə maliyyə məhsullarının
mürəkkəbliyi və satıĢ prosesini tənzimləyən qaydalar ilə bağlı birgə detallı təlim
proqramaları təĢkil etməlidir. Həmçinin dövlət təĢkilatları polis və məhkəmənin
üzləĢdikləri Ģikayətlərlə iĢləmək iqtidarında olmalarını və ortaya çıxmıĢ halların tədqiq və
mühakimə olunmasında səmərəliliyi təmin etməlidirlər.
Tədbir: Polis və hakimlər üçün potensialın formalaşdırılması sistemini hazırlamaq
Təsviri: Maliyyə məhsulları ilə əlaqədar hallar və istehlakçının ehtiyaclarına uyğun
olmayan maliyyə məhsullarının satışı zamanı polis müfəttişləri və hakimlərin daha
effektiv iş aparmalarına köməklik göstərəcək sistemin hazırlanması
Məsuliyyət daşıyan tərəflər: AMB, QKDK və MN. Birgə əməkdaşlıq arzuolunandır
Son icra tarixi: 2011-ci ilin 2-ci rübünədək
55.
Bəzi ölkələr fərdi Ģikayətlərlə məĢğul olmaq üçün maliyyə xidmətləri ombudsmanı
yaratmaq qərarına gəlmiĢlər. Bununla belə, bu cür qərar çox diqqətli təhlil tələb edir və
bu tədbirlər planının əhatə dairəsindən kənara çıxır. Arzu olunandır ki, Azərbaycanın
dövlət təĢkilatları hazırda daha gərgin olan məsələlər, o cümlədən qəbul olunmuĢ
23
Ģikayətlərin səbəblərinin təhlili və istehlakçıların müdafiəsi ilə əlaqədar digər sahələrdə
daha çox təcrübə formalaĢdıqda 3-4 il ərzində özünü-tənzimləmə, maliyyə nəzarəti və
ombudsmanın potensial kombinasiyasının yenidən nəzərdən keçirilməsi və növbəti
mərhələ olaraq bütövlükdə sistemin effektivliyinin qiymətləndirilməsi ilə məĢğul
olsunlar.
III.
Xərclər
1.
Bütün nəzarətedici təĢkilatlar, maliyyə institutları, maliyyə assosiasiyaları və
istehlakçıların müdafiəsi qrupları müəyyən tədbirlər (ictimai məlumatlılığın artırılması,
potensialın formalaĢdırılması və s.) üçün xüsusi maliyyə dəstəyi proqramları
formalaĢdırılmadığı təqdirdə bu Tədbirlər Planında göstərilmiĢ layihələrin dəstəklənməsi
üçün təyin olunmuĢ heyətin xərclərini təmin edəcək.
2.
Digər
xərclər müəyyən faktorlardan, xüsusilə də təĢəbbüslərin inkiĢaf
etdirilməsinə tələb
olunan iĢin həcmindən asılı olacaqdır. Xüsusi təĢəbbüslərlə bağlı xərclər aĢağıdakılar
vasitəsilə azaldıla bilər:
Azərbaycanda və ya digər ölkədə artıq istehsal edilmiĢ resurslardan
istifadə etmək və
ya uyğunlaĢdırmaqla;
Beynəlxalq təcrübəyə əsaslanma;
eyni resurslardan müxtəlif oxĢar istiqamətlər üzrə istifadə etməklə və
məlumat materialları və ya Əsas faktlara dair bəyənatların formalaĢdırılmasında zəruri
olmayan dublikasiyadan yayınmaqla
IV.
Mümkün maliyyə mənbələri:
3.
Mümkün maliyyə mənbələrinə aĢağıdakılar aiddir:
AMB və digər maliyyə xidmətlərin tənzimləyiciləri
Hökumət
ĠnkiĢaf agentlikləri
QHT
Maliyyə xidmətləri firmaları və maliyyə xidmətlərinin həmkarlar assosiasiyaları
Azərbaycanda fəaliyyət göstərən maliyyə xidmətləri firmaları ilə əlaqədə çalıĢan trest
ve ya fondlar
4.
Qrant vəsaitləri ayrıldıqda qrant saziĢlərinə aydın nəticəyə yönəlmiĢ Ģərtlər daxil edilməli
və digər qrantlarda da dayanıqlılıq və təkrarlılıq nəzərə alınmalıdır.
V.
Gözlənilən satınalma metodları
5.
Xarici yardımlardan istifadə imkanlarına malik hər bir təĢkilat özünün normal satın alma
qaydalarından istifadə etməlidir.
6.
AMB və Tədbirlər Planının icrasına cəlb olunmuĢ təĢkilatlar digər təĢkilatların
xidmətlərindən pulsuz istifadə (və ya nominal dəyər) imkanlarını və beynəlxalq
təcrübədən yararlanmaq imkanlarını da araĢdırmalıdırlar.