ÜÇÜn təDRİs olunan «Fəlsəfə» FƏNNİNİN İŞÇİ TƏDRİs proqrami

Mövzu 12 Fəlsəfədə insan problemi

İnsan materiyanın inkişafının, Yer kürəsində canlı təkamül prosesinin ən böyük nəticəsidir. İnsan sirli aləmdir. İnsan maddi-praktiki fəaliyyətin subyektidir. Fəlsəfi fikir tarixində insan problemi.

İnsan probleminin fəlsəfi araşdırılmasının spesifikliyi və aktuallğı. Fəlsəfədə insan konsepsiyası insan haqqında elmlərin əsasıdır. İnsanın təbiəti, mahiyyəti və vəzifələri. İnsan mahiyyətinin çoxölçülü xarakteri. İnsanın islam konsepsiyası. Azərbaycan fəlsəfi fikir tarixində insan problemi.
İnsanın əcdadı kimdir? İnsanın mənşəyi haqqında Teyyar de Şardenin təlimi. İnsana keçid morfoloji dəyişikliklər deyil, daxili aləmdə baş verən keçiddir. İnsanabənzər mövcudatın inkişafı gedişində xarici həyat fəaliyyətinin daxili subyektiv istiqamət alması.
İnsanın mənşəyinə dair Darvinin təkamül təlimi. Əmək tələbatdan yaranır, əmək fəaliyyəti insanın özünün, dilin, təfəkkürün və s. inkişafıdır. Əmək genetik irsiyyətdən sosial varisliyə keçidi təmin edir.
Heyvan sürüsü və ibtidai qəbilə icması. İlk əxlaqi-ictimai qadağalar antropososiogenezin amilidir.
İctimai münasibətlərin yaranması və onların bioloji münasibətlərdən fərqi. İnsanın mövcudluğu anlayışı. İnsan psixososial fenomendir. İnsan mövcudluğuna dair ekzistensialist baxış.
İnsanda təbii (bioloji) və ictimai (sosial) tərəflər. İnsanın sırf bioloji və sırf ictimai izahına münasibət. S.Uilsonun sosiologiya təlimi. İnsanın vulqar sosioloji izahının tənqidi. Antiutopik baxışlar. İnsanda bioloji və sosialın vəhdəti. Elmi-texniki tərəqqi dövründə insanın biologiyası. Psixioanaliz və insan problemi.
Antropososiologiyada rasionalizm. İnsanın varlığı və davranışı onun şüurlu həyatının ifadəsidir. Antropososiologiyada şüurluluq və şüursuzluq (freydizm).
Fərd, fərdiyyət və şəxsiyyət anlayışları. Şəxsiyyətin sosial mahiyyəti. Şəxsiyyətin tipologiyası. Şəxsiyyət və onun cəmiyyətdəki rolu.
Cəmiyyət, şəxsiyyət münasibətlərinin tarixi formaları. Fərd ilə cəmiyyətin bir-birinə qarşı müstəqilliyi. Fərd şəxsiyyətdir, cəmiyyət şəxsiyyət deyil.
İnsan və cəmiyyətin qarşılıqlı münasibətinin tarixi tipləri. Şəxsi asılılıq münasibətləri. Şəxsiyyətin hüquq və vəzifələri. Nəzəriyyə və reallıq. Hüquqi dövlətdə şəxsiyyət.
Tarixi keçmişə və mili ənənələrə hörmət dövrün mühüm vəzifəsidir. İslamın ümumbəşəri əxlaqi dəyərləri.