The Archeology of Azerbaijan a brief Discourse
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 73 Qorçatan Azın bu istəyinə can-başla əməl elədi və çəkinib eləmədən onun əmrinə boyun əydi. Onlar sıldırımlı qayanı aşdıqdan sonra düzənliyə çıxdılar, bir ağac boyu getdilər, dağ döşündəki meşəliyə qalxdılar və burada məskən salmış Torpaq tayfasının düşərgəsinə çatdılar. Ər tayfasından fərqli olaraq özgələr mağaralarda, kahalarda yaşayırdılar. Onlar hələ yerin üstünə çıxmamışdılar. Yad adamı ilk görən Böyük kahanın gözətçisi - Yuxugörməz oldu. O, tayfanın əsas keşikçilərindən biriydi və qarovulda olan vədə heç zaman yatmazdı. Özgə iyini hamıdan tez o aldı, kahanın olduğu qayanın üstünə dırmaşdı, fəhminin düz çıxdığına əmin olandan sonra qayadan aşağı sürüşdü və Böyük kahanın qarşısına qoyulmuş daş təbili döyəcləməyə başladı. Bu səsi eşidən adamlar öz yerlərindən qalxıb, Böyük kahanın qarşısına axışdılar. Az qənimətlə qayıtmışdı, onun gətirdiyi ikiayaqlı ov çox yaraşıqlıydı, yeməliydi. Tayfa üzvləri Azla Qorçatanı hər tərəfdən mühasirəyə aldılar, uzun-uzadı, diqqətlə Əroğluna baxdılar, amma heç kim cürət edib, ona yaxınlaşa bilmədi. Çünki ov Aza məxsus idi. Qarmaqarışıq səslər hər tərəfi bürümüşdü. Tayfa üzvləri çığır-bağır salır, yad adamın böyür-başına fırlanır, nəsə oxuyur, hansısa sirli ritualı həyata keçirirdilər. - Bu cür kadrları kinolarda görmüşəm, - deyə İmranbəyin sözünü kəsdim, - yaxşısı budur təfərrüata varma, bu, adamı yorur. İmranbəy inciyən kimi oldu: - Sən babalarının hansı əzab-əziyyətə qatlaşdıqlarını, necə təhlükəylə üzləşdiklərini bilmək istəmirsən? - İstiyirəm, ancaq... - Onda qulaq as, - deyə o, sözümü ağzımda qoydu... - Söz-söhbət tayfa başçısı Yertapana çatdı. O, Böyük kahada mürgüləyirdi. Səs-küy eşidən kimi Yuxugörməzi yanına çağırdı, nə baş verdiyini soruşdu, hadisədən agah olandan sonra çölə çıxdı. Qorçatana xeyli baxdı, yanındakı qocadan nəsə soruşdu. Bu qoca, güman ki, tayfanın çox biləni və çox görəniydi. Qoca Qorçatanı diqqətlə süzdükdən sonra başını qaldırıb göy üzünə baxdı. Səma qapqaraydı. Göydə əcaib- qəraib quşlar uçuşurdu. Qoca göy üzünü bir xeyli seyr etdikdən sonra Yertapanın qulağına nəsə pıçıldadı. Tayfa başçısı üzünü tayfa güdükçülərinə tutdu və əmr elədi ki, Qorçatanı öldürüb ürəyini çıxarsınlar. Od tayfasının ərəni bu jesti başa düşdü, ehtiyatlandı. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 74 Güdükçülər Əroğluna yanaşdılar. Qorçatan təhlükəni hiss edib müdafiəyə keçdi, nizəsini və toppuzunu əlində hazır tutdu. Özgələr onun üstünə yeridilər. Bu zaman Az Qorçatanın qarşısına keçdi, bədənilə onu qorumağa çalışdı və üzünü Yertapana tutub dedi ki, yad adamı öldürməyə tələsməsinlər. Çünki yad adam onun həyatını xilas eləyib. Yertapan ona hirslə cavab verdi: - Hər kəs özünü qorumalıdır! Qoruya bilmirsə, ölməlidir! Az sakitləşmədi: - Onda elə bir şey var ki, tayfanı ömürlük əzabdan qurtara bilər, - dedi. Yertapan əlilə işarə elədi ki, güdükçülər dayansınlar. Az irəli yeridi, tayfa başçısına təzim elədi və dedi ki, yad adam odun dilini bilir. Ocağı necə alışdırdığını gözlərilə görüb. Qorçatan Azın jestlərindən başa düşdü ki, söhbət oddan gedir. O, ehtiyatsızlıq elədiyinə görə ürəyində özünü qınadı və kinli-kinli Aza baxdı. Az onu satmışdı. Halbuki Az vaxt qazanmaq və Əroğlunu ölümdən qurtarmaq istəyirdi. Yertapan Qorçatana əmr elədi ki, odu onlara göstərsin. Əroğlu başını buladı, yəni «mən odun nə olduğunu bilmirəm». Yertapan hirsləndi, əsasını yerə vurdu və güdüküçülərinə əmr elədi ki, yad adamı quyuya salsınlar. Güdükçülər Qorçatana sarı yeridilər, Əroğlu döyüşə hazırlaşdı. Az əlinin işarəsilə Qorçatanı başa saldı ki, qorxulu bir şey yoxdur, onu incitmək istəmirlər, sadəcə o, bir müddət ayrı yaşamalıdır ki, özü ilə gətirdiyi şər ruh canından çıxsın. Belə olanda Qorçatanın da yaddaşı özünə qayıdacaq və odu necə əldə eləməyin yollarını yadına salacaq. Özgələr Qorçatanı dərin quyuya saldılar. Burdan çıxmaq mümkün deyildi, üç adam bir-birinin çiyninə çıxsaydı, əlləri çölə çatardı. Quyunun üstü açıq idi, yalnız əl boyda səma görünürdü. Qorçatan darıxırdı. O, quyunun içində oturmaq bilmirdi, yatmağın nə olduğunu da yaddan çıxarmışdı. Ər tayfası və başının böyüyü, tanrısı onun yolunu gözləyirdi. O, indi yel kimi qaçmalı, od kimi qarsmalı, sel kimi axmalı, yadları basmalıydı. Az hər gün axşam düşəndən sonra xəlvətcə quyunun başına gəlir və çiy tikələri ona atırdı. O, tikələri diri-diri udmalıydı, onları bişirməyə odun parçaları yoxuydu, olsaydı da bunu eləyə bilməzdi. Çünki düşmənlər odun dilini öyrənə bilərdilər. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 75 Üç ulduz gecəsi keçdi. Qurd Günəşi görməmiş, yəni dan üzü söküləndə güdükçülər gəldilər, ağac liflərindən olan kəndiri aşağı salladılar, Qorçatanı oradan çıxarıb tayfa başçısının yanına gətirdilər. Yertapan nə qədər çalışsa da, Qorçatanı inadından döndərə bilmədi. Əroğlu odu onlara göstərmək istəmirdi. Bunu eləmək olmazdı. Min illərin tabusunu qırmaq, onu düşmənə təslim eləmək tayfadaşlarını dirigözlü ölümə göndərmək idi. Çünki Od tayfası bu odun, ocağın hesabına güclüydülər. Müqəddəs sümüklər oğurlanandan sonra od da əldən getsəydi, Qorçatanın da, onun tayfadaşlarının da işi bitəcəkdi. Yertapan qarşısındakı yad adamın höcətliyinə acıqlandı, əlini çapacağına atdı, nə fikirləşdisə dayandı, şəhadət barmağı ilə quyunu göstərdi. Güdükçülər Qorçatanı yenidən quyuya saldılar, ağzını bərk -bərk bağladılar və qalib görkəmdə geri qayıtdılar. Amma onların ürəyindən bu ətli-canlı və qanlı oğlanı parçalayıb yemək keçirdi. Gözlərini yesəydilər, yaxşı görərdilər, qulaqlarını çeynəsəydilər, eşitmə qabiliyyətləri artardı, dili dillərinə dil qatardı... Ayıbasan Torpaq tayfasının qorxmaz ərənlərindən idi. Uşaq vaxtı ovların birində boz ayı onu haqlamış, öz kahasına tərəf dartmış, amma yerindən tərpətməyə gücü çatmamışdı. Uşaq palıd ağacından möhkəm yapışmışdı. Qəzəbli ayı yekə pəncəsilə uşağın qolunu biləkdən aşağı qoparmışdı. O zamandan onun adını Ayıbasan qoymuşdular. Azın Qorçatının yanına tez-tez getməsi onu qıcıqlandırırdı, çünki qəlbində bu qıza qarşı qəribə, izaholunmaz hisslər vardı. Qaranlığın səltənəti bərqərar olan gecə Ayıbasan qaya parçalarından birini tək əlilə dığırladıb quyunun yanına gətirmişdi və girəvə axtarırdı ki, daşı Qorçatanın başına salsın. O, yaxşı bilirdi ki, yad adamı tək əllə öldürə bilməz. Az Ayıbasanın niyyətini anlamışdı. Ayıbasan Qorçatanı öldürmək istəyirdi və Torpaq tayfasının kahalara, mağaralara girməsini gözləyirdi. Şər qüvvələr Günəşin qarşısını kəsib, onu gizlədəndən, qaranlığı yer üzünə hakim eliyəndən sonra Az quyunun başına gəldi, güdükçülərin unutduğu kəndiri quyuya salladı. Qorçatan kəndiri görən kimi başını yuxarı qaldırdı və ulduzların arasında Azın uzunsov sifətini gördü. Qız ona işarə elədi ki, kəndirdən tutub yuxarı dırmaşsın. Qorçatan, sanki, bunu gözləyirdi, dərhal kəndərin ucundan yapışıb quyudan çıxdı, acıqla Aza baxdı, o, qızın xəyanətini hələ unutmamışdı və yerə sinə-sinə Böyük Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|