Tədris-istehsalat təcrübəsinin keçirilməsinə dair mövzular I həFTƏ I mövzu. TƏLƏBƏLƏRƏ TƏDRİS-İstehsalat təCRÜBƏSİNİn aparilmasi və onun məQSƏDİ haqqinda məlumat verməK. DİAlektoloji TƏCRÜBƏNİn keçİRİLMƏSİNİn məQSƏd və VƏZİFƏLƏRİ

II HƏFTƏ

VI MÖVZÜ: ŞİVƏ XÜSUSİYYƏTLƏRİNƏ DAİR

Tələbələr Azərbaycan dili şivələrinin aşağıdakı cəhətlərinə diqqət yetirilməlidirlər.

a)fonetik, b)morfoloji c)sintaktik və ç) leksik.

I. Fonetik xüsusiyyətlər. Fonetik xüsusiyyətlər üzrə sait və samitlərdə baş verən dəyişmələr, fonetik hadisələr və ahəng qanunu ilə əlaqədar məsələlər nəzərdə tutulur. Bunlar da iki şəkildədir:

a)Sait səslər üzrə fonetik fərqlər, b)Samit səslər üzrə fonetik fərqlər.

a) Sait səslər üzrə fonetik fərqlər. Azərbaycan dili şivələrində sait səslərlə əlaqədar bir sıra səs dəyişmələri baş verir. Buraya saitlərin uzun, qısa tələffüzü, onların bir-birini əvəz etməsi və diftonqlar daxildir.

b) Samit səslər üzrə fonetik fərqlər. Bu fərqlərə isə sözün əvvəlində, ortasında və sonunda samitlərin əvəzlənməsi və samit artımı və samit düşümü kimi məqamlar aiddir.

Fonetik hadisələr və ahəng qanunu üzrə sait artımı, sözdən sait düşümü, sait və samitlər düşümü, uyuşma(assimilyasiya), səslərin yerdəyişməsi(metateza), fərləşmə(dissimilyasiya) və ahən qanunu(uyuşma) qanununda baş verən məhəlli xüsusiyyətlər nəzərdə tutulur.