T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ kamu yönetiMİ ve siyaset biLİMİ (Sİyaset biLİMİ) anabiLİm dali
Yüklə 2,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
15 Gobineau’nun izinden giden, aslen İngiliz olmakla beraber Almanya’ya yerleşmiş Houston Steward Chamberlain (1855-1927) tarafından, özellikle 1899’da yayınlanan Die Grundlagen des neunzehnten Jahrhundert adlı kitapta, Töton ırkının üstünlüğü biçiminde kapsamı daraltılarak benimseniyordu. 53 Ancak Almanya’da gelişen pancermenizm üstün Töton ırkı düşüncelerini kullanmakla beraber, Töton ırkı teriminde kapsanan bütün halkları içermek gibi bir amaca sahip değildir. 54
tarihinde yapılan yönetim kurulu toplantısında adını Alldeutscher Verband’a çevirdikten sonra, pancermenizmin bayraktarlığını da tamamen üstlenmiş olur. 55
bağlamaktadır. 56 Bunun nedeni Alldeutscher Verband’ın anayasasında bulunabilir. Alman Volkstum’unun korunmasını ve Alman ulusal gelişimini engelleyen bütün güçlerle savaşılmasını hedefleyen örgüt, bütün dünyada Alman çıkarlarının genişletilmesini ve Alman sömürge
hareketinin desteklenmesini de amaçları arasına almıştı. Doğal olarak bu amaç, dönemin en büyük sömürge imparatorluğuna sahip İngiltere’ye karşı bir eylemliliği içermekteydi. Kohn’un değerlendirmesine göre, bu dönem pancermenizm aslında İngiltere’nin, Fransa’nın ve A.B.D’nin emperyalist eğilimlerinden farklılık göstermemektedir. 57 Usher de, pancermenizmin iki düzeyini belirleyerek; bu iki 53 Mildred S. Wertheimer, The Pan-German League 1890-1914, New York, Octagon Books, s.17-19. 54 Mildred S. Wertheimer, diğer dillere pancermenizm olarak çevrilen, ancak Almanca’da farklı köklerden gelen ve kapsamları da farklı olan Pangermanisch/Pangermanatum ve
ifade edilen birlik anlayışının Töton ırkından veya Töton dillerinden birini konuşan bütün halkları, bu arada İngilizleri de kapsadığını; Alldeutsch teriminin ise Almanların birliği gibi dar bir anlama geldiğini yazmaktadır. Almanya’daki pancermenizmin, Alldeutsh teriminde ifadesini bulan anlamı kendi hareketine temel aldığını göstermektedir.(a.g.e., s.90-98) 55 a.g.e., s.42. 56 a.g.e., s.94. 57 Hans Kohn, Encyclopaedia of Social Sciences, s.548.
16 düzeyden birincisini Rusya ve Fransa’ya karşı bir savunma hareketi; diğerini ise İngiltere’ye karşı, İngiltere’nin Akdeniz ve Asya’daki sömürgelerine yönelik saldırgan bir hareket olarak tanımlamaktadır. 58
Orta ve Doğu Avrupa, Cermenler ile Slavlar arasındaki hegemonya mücadelesine sahne olurken, bu halk grubunun hiç birisine dahil olmayan ve olmak da istemeyen, Herder’in, Slavlar ve Almanlar arasında eriyerek yok olacaklarını ileri sürdüğü Macarlar 59 arasında da bir pan-milliyetçi düşüncenin filizlenmeye başladığı görülmektedir. Benzer biçimde Rus Çarlığı içerisinde yer alan Türk halklar arasında ve Rus Çarlığı ile Alman emperyalizminin kendilerine yayılma alanı olarak gördüğü Osmanlı Devleti topraklarında da pan-milliyetçi düşünce uç vermeye başlamıştı. 60
“Turan” ortak kavramı üzerinden bu iki, hatta üç farklı coğrafyada gelişen hareket bu çalışmanın da konusu olan panturanizmdir. Bu noktada kavramsal bir açıklama yapılması bu çalışmanın okunmasında karşılaşılabilecek sorunların çözümü için gereklidir. Panturanizmin içeriği Macar ve Türk Turancıları tarafından farklı doldurulmuştur. Macarların projesinde Macarlardan, Moğollara, Türklere, Japonlara ve hatta Çinlilere kadar aynı dil ailesi içerisinde değerlendirilen halkların bütünü kapsanmıştır. Oysa ki Türk Turancı hareketinde yalnızca “Türk” olarak kabul edilen halklar söz konusudur. Bu özelliği ile de Türk panturanizmi, pantürkizm ile eş anlamlıdır. Bu nedenle bazı yazarlar Türkiye’de gelişen hareketi yalnızca pantürkizm
58 Roland G. Usher, Pan-Germanism,From Its Inception to the Outbreak of the War, gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 2. baskı, Boston, Houghton Mifflin Companys, Şubat 1913,s. 11. Snyder, bu yayılmacı pancermenizm anlayışının potansiyel düşmanlara, özellikle Rusya, Britanya ve Fransa’ya karşı geliştirildiğini söylemektedir. (Louis Leo Snyder, Encyclopedia of Nationalism, s.288) 59 Judith Winternitz, “The ‘Turanian’ Hypothesis and Magyar Nationalism in the Nineteenth Century,” Culture and Nationalism in Nineteenth –Century Eastern Europe, ed.: Roland Sussex ve J.C.Eade, Ohio, Slavica Publishers, 1985 s.146. 60 Charles W. Hostler, “The Turks and Soviet Central Asia,” The Middle East Journal, Cilt: 12, Yaz 1958, Nu.3, s.263. (Hostler Alman emperyalizmini anmamaktadır.).
17 sözcüğü ile nitelendirmeyi yeğlemektedirler. 61 Bununla birlikte, bu çalışmada Türk Turancılarının da kendi düşüncelerini üzerinde kurdukları öğe Turan kavramı olduğu için, Turanizm ve panturanizm sözcüğü her iki ülkedeki hareket için de kullanılmış; her hangi bir karışıklığın doğmaması için Turancılık terimi yeğlendiğinde bunun Macar ya da Türk olduğu belirtilmiştir. Ayrıca Osmanlı döneminde Türkçülük, pantürkçü eğilimler ile iç içe geçmiş olduğundan, bu dönemdeki hareketi adlandırmak üzere genelde Türkçülük terimi yeğlenirken, Cumhuriyet Türkiyesinde ise Cumhuriyetin Türkçülük anlayışı ile, 1930’larda ortaya çıkan hareketin farkını gösterebilmek açısından Turancı Türkçülük terimi kullanılmıştır. Pan-milliyetçi hareketler ideolojik yapılarının bir çok öğesini romantik milliyetçilikten almışlardır. Snyder, bu tür hareketlerde ortak olarak gördüğü unsurların başına “biriciklik” duygusunu yerleştirir. 62 Pan-milliyetçi harekete temel olarak kurgulanan halkın ya da ırkın, ki bu pancermenizm de Töton ırkı, panslavizmde Slav ırkı, Macar Turancılığında Turan ırkı ve Türk Turancılığında Türk ırkıdır, insanlığın ayrıcalıklı bir dalı olarak gösterilmesi söz konusudur. Bu “ayrıcalıklı” hissetme durumu hemen her zaman harekete konu olan halkın insanlık ve uygarlaşma süreci içerisindeki katkılarının ortaya konulması çabasını da beraberinde getirmiştir. İnsanlık tarihinin ilerleme aşamalarının bu halk ya da halklara mal edilmesi ile başka ırk ya da uluslar karşısında en azından eşitlik sağlanmaya çalışılmış; çoğu zaman da bu “ayrıcalıklı”
61 Günay Göksu Özdoğan, “Turan”dan “Bozkurt”a, s.28-29. Hatta Hostler’in Turkism and The Soviets eserinin bir bölümü “Pan-Turanism versus Pan-Türkism” başlığını taşımaktadır. Charles Warren Hostler, Turkism and the Soviets, The Turks of the World and Their Political Objectives, London, George Allen&Unwin Ltd., New York: Frederick A.Praeger INC, 1957, s.199.)
62 Louis Leo Snyder, Encyclopedia of Nationalism, s.200. Unutulmamalıdır ki, Snyder, makro- milliyetçilik terimi ile bütün pan-hareketleri işaret etmektedir. Dolayısıyla Snyder’a göre “biriciklik” duygusu bütün pan-hareketler için ortaktır.
Yüklə 2,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|