T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ kamu yönetiMİ ve siyaset biLİMİ (Sİyaset biLİMİ) anabiLİm dali
Yüklə 2,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
21 dillerini konuşanlar 72 , farklı Slav dillerini konuşanlar 73 gibi birbirleri ile kendi ana dilleri üzerinden iletişim kuramazlar. Macar Turancılığının hedefinde yer alan halkların konuştukları dil arasında yukarıdakiler arasında olduğu kadar dahi bir benzerlik yoktur. Birbirleriyle akraba olmakla beraber, aynı olmayan diller anlamındaki dil farklılığına dikkat çeken Kohn, pancermenizmi (ve panarabizmi) aynı dil ve milliyete sahip nüfus gruplarını birleştirmeye çalışması bağlamında gerçek milliyetçi hareket olarak değerlendirirken; diğer pan-milliyetçi hareketleri ırksal nitelikli olarak tanımlamaktadır. 74 Benzer biçimde Snyder’da panslavizm ve panturanizmin farklı halkları kendisine hedef olarak belirlemesine rağmen, pancermenizmin tek bir halk üzerinde yoğunlaştığını yazmaktadır. 75 Bu belirlemelerde, dil ailesi sınıflandırmalarının da gösterdiği gibi haklılık payı vardır. Panslavizm ve Türk Turancılığında ortak bir konuşma ve yazı dilinin geliştirilmesi gereğini vurgulayan düşünceler aslında akraba olmak ile birlikte Slav ya da Türk halkların kendi dilleri üzerinden diğer “kardeş”leri ile iletişim kuramamalarının sonucudur. Macar Turancıları da dil akrabalığını, Turan ırkı tanımının baş öğesi yapmak ile birlikte, ortak bir dil geliştirilmesinin olanaksızlığını görmüş olsalar gerek, böyle bir çaba içerisine dahi girmemişlerdir. Bununla birlikte pancermenizmin tek bir ulus ya da halkı birleştirmek istediği yönlü değerlendirmelere ihtiyatla yaklaşılmalıdır.
72 Talat Tekin, “Türk diyalektleri” terimine karşı çıkarak, ayrı “Türk dilleri” olduğunu; bu dillerde konuşanların birbirleri ile anlaşmalarının olanaklı olmadığını (Azeri ve Türkiye Türkçesi gibi bazı Türk dillerinde anlaşmanın olanaklı olduğunu da ekleyerek); dolayısıyla bir Germen dilleri ailesi, bir Slav dilleri ailesi olduğu gibi, en az yedi alt gruptan oluşan bir Türk Dilleri Ailesi’nin varlığını göstermektedir. Tekin’e göre, nasıl ki İtalyanca, İspanyolca, Portekizce gibi diller Fransızcanın alt dilleri sayılamazsa, Türkmence, Kazakça, Kırgızca da Türkçenin diyalektleri sayılamaz. ( Talat Tekin,
Diyalektleri” değil, “Türk Dilleri” başlıklı bölüm. Bu makale Türk Dili Dergisi’nin, Mayıs-Haziran 1993 tarihli sayısında yayınlanmıştır.) 73 Kálmán Rátz, A pánszlávizmus története, s.29. 74 Hans Kohn, Encyclopaedia of Social Sciences, s.545. 75 Louis Leo Snyder, Encyclopedia of Nationalism, s.288
22 Pan-milliyetçi hareketler, Herder’in izinden giderek kurulmak istenen “ırk” ya da “ulus” kategorisini tarihte aramayı yeğlemişlerdir. Pan-milliyetçi hareketlerin çoğu için geçmişte kökleri bulunan geleneksel kültür ve bu kültürün öğeleri olarak görülen sagalar, şarkılar, kostümler, öyküler, danslar ve diğer folklor öğeleri, bir halkı birbirine bağlayan unsurlar olarak değerlendirilmeleri bağlamında önem kazanmaktadır. 76
Kohn’un “Doğu” tarzı milliyetçilikler için söylediği akademisyenler ve şairlerin hayallerine ve ümitlerine dayandığı savı 77 , bilimsel verilerden daha çok bu tür unsurlara yaslanmayı yeğleyen pan-milliyetçi hareketler söz konusu olduğunda daha büyük bir gerçeklik payına sahiptir. Bu bakımdan Antony Smith’in ulusal mitoloji veya etnik köken ve soy mitlerinde bulduğu motifler pan-milliyetçi hareketlerin hayal ve ümitlerinin de yükseldiği zemini oluşturur. Bunlar: 1-
2-
Mekandaki başlangıç miti; topluluğun nerede ‘doğduğu’; 3-
Soy miti; bizi kim doğurdu ve nasıl onun soyundan geldik 4-
Göç miti; nereleri aşıp geldik; 5-
Kurtuluş miti; nasıl özgürleştik; 6-
Altın çağ miti; nasıl büyük ve kahraman olduk; 7-
Çöküş miti; nasıl bozulduk [veya nasıl özümüzden uzaklaştık] ve fethedildik veya sürgün edildik; 8-
Yeniden doğuş miti; eski şanlı günlerimize nasıl dönebiliriz. 78
Bu mitlerin ortaya konuş biçimleri o pan-milliyetçi hareketin düşünce yapısının anlaşılabilmesi açısından da önem kazanmaktadır. Özellikle altın çağ ve
76 a.g.e., s.201. 77 Hans Kohn, Nationalism, Its Meaning and History, s.30. 78 Antony D. Smith, Ulusların Etnik Kökeni, çev.: Sonay Bayramoğlu ve Hülya Kendir, Ankara; Dost Yayınları, Aralık 2002, s.245.
23 yeniden doğuş mitleri, o pan-milliyetçi hareketin amaçlarının kavranabilmesi açısından anahtar konumundadır. Bu çerçevede pan-milliyetçi hareketlerde ortaya konan tarih anlayışı, romantik milliyetçiliğin, organik tarih anlayışını bütünüyle yansıtır. Bu anlayışta toplumlar da tıpkı bitkiler gibi doğuş, gelişme, çiçeklenme ve bozulma aşamalarından sonra yeniden canlanma kanunlarına tabidirler.Toplumları besleyen unsurlardan her hangi birinin eksikliği bozulmaya yol açar. Bu noktada milliyetçi eğitimcilerin görevi, eksikliği hissedilen unsuru yeniden sağlamak olarak ortaya konur. 79
de karşı olarak görülen ya da gösterilen pan-milliyetçi ve milliyetçi hareketler olmaktadır. Örnek vermek gerekirse Macarlara bağlı Slav unsurlar, Macar milliyetçiliğinin tahakkümünden kurtulmanın yolunu panslavimde bulurlarken; Macarlar ise pancermenizm ve özellikle panslavizm karşısında Macarlığın varolabilmesini panturancı birliğin gerçekleştirilmesinde göstermeyi yeğlemektedirler. Benzer biçimde Rus panslavizmi pancermenizmi 80 ; pancermenizm de panslavizmi en büyük tehdit olarak göstermek eğilimindirler. 81
Farklı devletler arasında bölünmüş “ulus”un ya da “ırk”ın birleşmesinin yolu elbetteki barışçı bir politikadan geçmemektedir. Bu durumda pan-milliyetçi hareketlerin tümü için savaş, birlik ümitlerinin de kaynağı olarak görülmektedir. Bununla birlikte bu açıdan bakıldığında pan-milliyetçi hareketlerin de kendi içerisinde ikiye ayrılmaları gerekmektedir. Başka bir “etnik” grubun malı olarak
79 a.g.e., s.230. Smith kollektif geçmişin yeniden keşfedilmesi ve inşası arayışlarında, biri didaktik, diğeri dramatik olmak üzere iki boyutun olduğunu da ortaya koyar. 80 Panslavist Rus general Fadeyev, Rusya’nın düşmanını bütün Batı Avrupa olarak değil,; Orta Avrupa, yani Alman kitlesinden ibaret görüyor, Alman birliği gerçekleştiği taktirde, Rusya’nın dışında kalan Slavların yok olacağını öngörüyordu. (Akdes Nimet Kurat, Panslavizm, s.264.) 81 Louis Leo Snyder, Encyclopedia of Nationalism, s.293. Yüklə 2,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|