Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
22 limlərindən hələ heç nə soruşmamış Həsən haqqında ürəkaçan sözlər eşitdi. Onun qeyri-adi istedadı, hafizə və təfəkkürü oldu- ğunu söylədilər. Mollaxanadan sonra Şamaxıdakı məktəb həyatı ilk andan Həsən üçün dünya-kainat haqqında biliklərin cığırına yol açmaq deməkdi. Elmin gərəkli qapılarını açmaq üçün məhz elə bu gün- dən, bu dəqiqədən hər şeyi yubanmadan öyrənib mənimsəməyin vacibliyini Həsən artıq dərk edirdi. Düşünürdü ki, bu gün səh- lənkarlıqla yanaşdığı bir dərs, elmə biganəlik, sabah açarı itirilmiş gərəkli qapı önündə əlacsız qalmaq deməkdir. Məsuliyyətini dərk etməsi onu məktəbdə ideal çalışqan şagirdə çevirmişdi. Həsən çox tələsirdi. Bu məktəbi bitirib elmin sirlərini öyrənmək üçün uzaq yerlərə getməyi arzulayırdı. Müəllimin dediyi “insan elmin gücü ilə yerin, göyün, təbiətin, torpağın sirrini dərindən öyrənməklə ondan faydalana bilər” sözlərini qulaqlarına sırğa etmişdi. Məktəb direktoru bir dəfə gülə-gülə Səlim bəyə Həsən haqda belə demişdi: – Səlim bəy, biz başqa valideynlərlə görüşəndə onlara uşaqlarının az oxuması, az çalışması haqqında təəssüflə məlumat veririk. Sizə isə təəccüblü olsa da demək istəyirik, oğlunuza valideyn kimi təsir edin ki, səhhətinə və vücuduna dinclik versin. Gücündən, imkanından artıq oxumasın. Bəzən bu qədər beyni və sinirləri yormaq müsbət nəticə vermir. Həsən öyrənməkdən, oxumaqdan doymur. Səlim bəy oğlundan narahat deyildi. O, Həsənə hamıdan çox bələd idi. Bu ilin dərs müddəti başa çatmaqda idi. Uşaqlar tətilə getməyə hazırlaşırdılar. 1853-cü ilin yay fəslinin bərəkəti insanlara sevinc gətir mişdi. Dəymiş barmaq-barmaq tutların şirəsi ağız sulandırırdı. Qadınlar həyət-bacadakı tutdan, alma-ərikdən qış üçün mümkün qədər daha çox tədarük etməyə çalışırdılar. Səlim bəyin həyətində bəkməz qazanları qaynayır, alma-armud dərilərək qurudulmaq üçün xüsusi yerlərə daşınırdı. Mənzər xanım vurnuxaraq tez-tez alaqapıya
23 boylanır, ilk dərs ilini başa vuran Həsəni gətirməyə gedən Səlim bəyin yolunu gözləyirdi. Bu bir ildə oğlunu tez-tez görməsinə baxmayaraq, yenə də çox darıxırdı. Səlim bəyin faytonunun gəlişini xidmətçilər lap uzaqdan duya bilirdilər. Atların boynunda Peterburqdan gətirilmiş iç-içə düzəldilmiş xüsusi zınqırov asılmışdı. Həyət qapısında xalça yuyan qulluqçu Narın fayton səsini ilk eşidən oldu: “Ağam da gəlir, balaca bəy də. Ay xanım, ay xanım,” – səsləyərək Mənzər xanımın otağına yüyürdü: – Vallah, ağamın faytonunun səsidir bu, muştuluq verin, ay xanım!
Mənzər xanım sevindiyindən özünü itirdi: – Sağ ol, muştuluğun məndən olsun, – sandıqdan çıxardığı qanovuz arxalığı Narına uzatdı. – Yox, yox, bunu ancaq xanımlar geyər, bu, mənim harama yaraşar. – Götür, görür, üç ay sonra toyun olacaq. Əsl təzə gəlin paltarıdır. – Sağ ol, ay Mənzər xanım, Allah ürəyinizdəki mətləblə rinizi yerinə yetirsin. Mənzər xanım tələsik eyvana çıxdı. Rəhim bəyin kərpicdən tikilmiş böyük malikanəsi, üzü günəşə aynabəndli eyvanı aralıdan baxanlarda bu ailə haqqında yüksək fikir oyadırdı. Eyvan boyu qaça-qaça həyətə düşməyə çalışan Mənzər xa- nımın saçları aynabənddən keçərkən qapıda qaldı. O, topuğuna çatan qoşa hörüklərini arxalığının altına salaraq, ipək baş örtüyünü təzədən düzəltdi. Saçları həddən artıq uzun olduğundan bəzən qapıdan tələsik çıxarkən harasa ilişirdi. Ona görə də Mənzər bir qayda olaraq uzun hörüklərini arxalığının altında gizlədərdi, lakin olurdu ki, uzun saçlar arxalığın altından çıxaraq onun gözəlliyinə ayrı cazibə qatırdı. Səlim bəy qarabağlı Abış bəyin oğlu Hidayət bəylə dostluq edirdi. Ağcabədi yaylaqlarının allı-güllü vaxtında Hidayət bəy onu Qarabağa dəvət edərdi. Yaxud ov ayları başlayanda həftələrlə
24 ovlaqlara çəkilər, ov şahinlərini qolları üstə alaraq əldən düşüncə at sürər, ovun dadını çıxarardılar. Qarabağlıların həyat tərzi Səlim bəyi valeh etmişdi. Onların qadınları üzü açıq gəzərək cəsarətli davranışları ilə zərdablılardan çox fərqlənirdi. Səlim bəy söyləyirmiş ki, bir gün yenə ovdan yorğun qa- yıdan Hidayət bəylə malikanəyə daxil olarkən, otaqda gümüş işləməli rəhnə üstə qoyulmuş kitablar onun diqqətini çəkir. O zaman otağın yuxarı başından qapıya sarı yürüyən qoşa hörüklü, uca boylu, zərif, valehedici bir qız onlarla salamlaşaraq cəld qapıdan çıxmağa çalışarkən hörükləri qapıda qalır. Bir göz qır- pımında qapını acıb hörükləri azad edən Səlim bəy üzbəüz gəl- diyi qızın gözəlliyi qarşısında donub qalır. Ona elə gəlir, ürəyini qapı arasında qoyub sıxdılar. Qızın baxışlarından onu sanki ildırım vurur. Qızın kübarlara xas ədası, zövqlə geyimini görəndə onun Hidayət bəyin bacılarından biri olduğu ürəyinə damır. “Allahım, kaş nişanlı olmayaydı!” – Səlim bəy ürəyində yalvarır. Səlim bəy kitablardan söz salanda Mənzər xanımın öz evlərində müəllimdən dərs aldığı aydın olur. Onların evində hamı oxuya, yaza bilirmiş. Zərdabdan Qarabağa uzanan yolların intizarına son qoyulur. Ağcabədidən Abış bəylə, Zərdabdan Rəhim bəyin ailə qohumluğu, Səlim bəylə Mənzər xanımın uğurlu izdivacı Tanrının tale qisməti kimi ortaya çıxır. Faytonun qapıda dayanmağı Mənzəri xəyal dünyasından ayırdı:
– Allahım, sənə çox şükür, balam gəldi. Həyətin ən səfalı yerində, qoca tut ağacının altında anası Həsəni qucaqladı: – Balam, əzizim! Dayan görüm, ay aman, bu uşaq niyə belə üzgündü? Mən səni beləmi göndərmişdim? Həsən heç nə deməyib gülümsündü. Səlim bəy hamının narahatlığına son qoydu. – Bəs sən onun boy atıb ucalmasını niyə görmürsən? Ona görə arıq görünür.
Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|