Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
31 nibsə, xətrinə dəyiblərsə, istədiyini əldə edə bilməyibsə, mütləq qızdırması qalxacaq. Həyəcandan yaranmış qızdırmaya o, öyüd- nəsihətilə rahatlıq gətirməyə çalışırdı. Həmin gecə Zərdabda yuxular ərşə çəkildi. Rəhim bəyin əbə di köçü hamını kədərə qərq eləmişdi. İki gün sonra Şamaxı gimnaziyasında növbəti dərs başlanacaqdı. Səlim bəyin başı ata sı- nın ölümünə qarışdığından Həsən bəyi bu dəfə Şamaxıya Mehralı bəy apardı. Mehralı bəy ailə qurmuşdu. Rəhim bəyin Əlvənddəki bəyliyə aid olan mülklərinə və torpaqlarına sahib idi. Ata-anaya, bacı-qardaşa qırılmaz tellərlə bağlılığı heç zaman ona ata mülkündən uzaqlaşmağa yol vermirdi. Evlərindən çox fikirli və qayğılı dönən Həsən yeni güc-qüvvət toplayaraq dərslərini oxumağa başlamışdı. O, dərslərdən əlavə, təşkil olunan dərnəklərin az qala hamısında istedad və bacarığını göstərirdi. Hər dərs ilinin yekununda fərqlənən şagirdləri Qafqaz təhsil dairəsinin rəhbərliyi mükafatlandırırdı. Hədiyyələr rus şair və ya zı çılarının kitabları, məktəb ləvazimatları idi. Hər dəfə şagird- ləri müxtəlif sahələr üzrə mükafatlandıranda Qafqaz Təhsil İdarə rəisi Həsənin adını görcək onu “köhnə dost” deyərək nəvazişlə salamlayırdı. Bir dəfə məktəbdə bütün şagirdlərə gələcəkdə hansı peşənin sahibi olacaqları haqqında inşa yazdırıldı. Həsən yazdığı inşada gələcəkdə müəllim olacağını, Zərdabdan Şamaxıya qədər bütün kəndlərdə məktəb açacağını yazmışdı: “Bizim, ailənin ma- lik olduğu var-dövlətlə bunu etməyə çalışacağam. Var-dövlət için- də yaşayan və ya təhsilli olan adam əksəriyyəti kasıb, cahil və savadsız olan bir məmləkətdə xoşbəxt ola bilməz. Odur ki, mən mənə məxsus nə varsa, gələcəkdə təhsilə, məktəbə xərcləməyə söz verirəm”. İnşanın oxunuşundan sonra müəllimləri qarşılarındakı bu uşağın təfəkkürünə və istəyinə heyran qalmışlar. İnşa sonradan Tiflisə, məxsusi olaraq baron Nikolaya göndərilmişdi. Həsənin elmə-təhsilə münasibətini yüksək dəyərləndirən təhsil idarəsi gələcəkdə ona daha diqqətli olmalı tapşırığını vermişdi. Mək təb də onun adı “Xüsusi istedadlı uşaqlar” siyahısına yazıldı.
32 Ən yorğun günlərində, gərgin dərs çalışmalarından sonra nə zaman yatağa uzanırdısa, Həsən yenə də həmin köhnə yuxunu görürdü. Çiynində min əziyyətlə göy üzündən topladığı ulduz torbası, Kürün üstü ilə uzanan Ay, işıqlı yolla kəndə dönməyə çalışırdı. Əvvəl əl boyda deşikdən keçirdi. Kürün suyu bu dəfə lilli deyildi, ağappaq idi. İşıq selinə bürünən yolda məcməyi içindəki şan balı, su üstündə yanan şam gah ona yaxınlaşır, gah da ondan uzaqlaşırdı. Arxada kəndlərinə bənzər ağ evləri olan böyük bir yaşayış məskəni görünürdü. Buranın məktəbində Zərdabın məscidində olduğu kimi insanlar qaynaşırdı. Həsənə yaxınlaşan məktəbin direktoru hərdən onun babasına, bəzən də atasına bənzəyirdi. Bu an məktəb yoxa çıxır, ağ şəhərin içində gözdən itirdi.
Hər dəfə gördüyü yuxudan sonra Həsən yorğun olurdu. Ona elə gəlirdi bu yorğunluq heç zaman keçib getməyəcək. Amma nə zaman yorulurdusa, balıqqulağına baxar, onun səsini həm içinin, həm Kürün səsi təsəvvür edərək yüngülləşirdi. Səlim bəy Şamaxı məktəbində oğluna baş çəkməyə gələndə müəllimlər Həsəndən ürək dolusu danışırkən atanın sevinci yerə- göyə sığmırdı. Həsənin yazdığı “Arzularım” adlı inşadan baron Nikolayın xəbər tutmasını eşidəndə gülə-gülə: – Mən indi bildim ki, baban bir elə nəvənin içində tor paqlarını nəyə görə təkcə sənə vəsiyyət edib. Kişinin ürəyinə damıb, sən məktəb açsan, torpaqlar lazım olacaq, – deyib ucadan güldü. – Qoy torpaqlar qardaşım Səfərəlilə Mehralının olsun. Çətin ki, mən əkinlə məşğul olam. Məktəb açmağın daha mükəmməl yollarını axtaracam. – Olarsan, olarsan. Yadındamı, mən sənə xeyirxahlıq, yaxşılıq haqqında deyəndə demişdim... Həsən onun sözünü tamamladı: – Xeyirxahlıq, yaxşılıq toxum kimidir. Ola bilsin, nəzərdə tutulan vaxtda olmasa da, nə zamansa, haradasa bitib bar verəcək! Elə aydınlığı ilə xatırladım ki, ata, məni hələ qucağına alıb, əkinçi Həsən deyə oxşamışdın, eləmi?
33 – Bir şeyi əminliklə bilirəm. Sən o qədər zəhmətkeş, xeyir- xahsan ki, hansı işdən yapışsan, bəhrə verəcək. Səlim bəy həftənin üç-dörd gününü Mənzər xanıma kitab oxutdurub qulaq asardı. Ərəbcədən, farscadan tərcümədə Mənzər xanımın yüksək qabiliyyəti vardı. Mənzər xanım oxumağa həvəsi olmayanda bunu büruzə verməz, aram-aram oxuyaraq gözucu Səlim bəyə baxardı. İlk evləndikləri gündən bəri yanaşı oturduqları vaxtlar Səlim bəy onun saçının ucunu oynada-oynada sığallayardı. Səlim bəyi ovsunlayıb təslim edən Mənzər xanımın qapı arasında ilişib qalmış bu qoşa hörükləri idi. Həsənin ağıllı iri gözləri Mənzər xanıma çəkmişdi. Kitaba münasibəti onun sonsuz arzularının bələdçisinə çevrilmişdi. Elə hey düşünürdü. İnsanın dünyaya göz açması, yaş mərhələləri, uşaqlığı, gəncliyi, qocalığı haqqında öyrəndiyi elmi fikirlərə ay dınlıq gətirməyə çalışır, zamanı qarşılamağa, hər şeyi tez öy rən məyə can atırdı. Qocalıq nədən baş verir? Onu gecikdirmək, yaxud qarşısını almaq üçün elm son sözünü deyə biləcəkmi? Bərəkətli Zərdab torpaqlarında əsrarəngiz Kürün səxavətindən bəhrələnərək daha hansı işləri həyata keçirmək mümkündür? Bütün Zərdab əhalisini məktəblə təmin etmək üçün hansı məsələlər həll edilməlidir? Suallara cavab axtara-axtara hərdən elə darıxırdı ki, fi kir lə- rinin sərhədə dirəndiyini dərk edib, daha çox şey öyrənmək üçün uzaqlara getmək, elmin daha dərin qatlarına baş vurmaq istəyirdi. Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|