ŞƏKİ Üsyanlari
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
36
Üsyan yatırıldıqdan sonra Hüseyn bəy qeyri-leqal şəraitdə yaşamaq zərurəti qarşısında qalır. Axtarışlar zamanı o, İnçə kəndində Bəxtiyar kişinin evində xəstə vəziyyətdə yatırmış. Xəyanət nəticəsində onun yerini öyrənən hakimiyyət orqanları evi mühasirəyə alırlar. Bəxtiyar kişinin qorxudan canına titrəmə düşür. Lakin evə soxulan milis işçiləri və çekistlər oranı ələk-vələk etsələr də Hüseyn tapılmır. Hətta onun yatdığı çarpayı səliqə-səhmanla yığışdırılmış vəziyyətdə olur. Sən demə Hüseyn Əsədulla oğlu evin mühasirəyə alındığını görərək özünü itirir, yatdığı çarpayını yığışdırır və evin çardağına qalxaraq oradan arxa tərəfdə olan ot tayasının içinə atılır. Ara sakitləşəndən sonra o Bəxtiyar kişiyə bildirir ki, rəva görmərəm ki, səni mənə görə incitsinlər və onunla halallaşaraq oradan uzaqlaşır. Hüseynin çox inandığı dostlarından biri xəyanət çirkabına bulaşaraq hakimiyyət orqanlarına onu təslim edəcəyi barədə söz verir. O, Hüseyn Əsəd oğlunu tələyə salmaq üçün evinə qonaq çağırır. Sərəncamda üsyanın yatırılmasında iştirak etmiş hərbi hissələrə təklif olunur ki, daimi yerləşmə məntəqələrinə qayıdarkən əhalinin tərksilah olunmasında Dövlət Siyasi İdarəsinə kömək etsinlər. Sənəddə həmçinin Zaqafqaziya Dövlət Siyasi İdarəsinin üsyançıların ram edildiyi yaşayış məntəqələrini ordu hissələri, milis və kommunar dəstələri ilə möhkəmləndirmək tövsiyəsi nəzərə çatdırılır. Eyni zamanda bildirilir ki, Bəhram bəy Nəbibəyovun ətrafında olan üsyançı qüvvələri məhv etmək üçün ordu hissələrindən məqsədə müvafiq şəkildə istifadə olunması səhra komandanlığı ilə razılaşdırılsın. Bəhram bəy Nəbibəyovun bioqrafiyası barədə məlumatları Şəmistan Nəzirlinin yaralarından əldə edirik. Bəhram bəy Nəbibəyov 1884-cü il dekabrın 6-da Şəkidə bəy ailəsində anadan olub. İlk təhsilini Kutaisi Realnı məktəbində almışdı. Sonra Peterburq Konstantin artilleriya məktəbinin tələbəsi olub. 1904-cü il sentyabrın 2-də oranı birinci dərəcəli diplomla başa vurub. Elə həmin il Qafqazdakı iyirminci artilleriya briqadasrada podporuçik kimi hərbi xidmətə başlayıb. Bəhram bəy 1909-cu il sentyabrın 7-də poruçik, 1912-ci il avqustun 31-də isə ştabs-kapitan rütbəsinə layiq görülüb. 1913-cü ildə üçüncü batareyanın komandiri təyin olunan Bəhram bəy əlaçı zabit kimi birinci əlahiddə Qafqaz Ordusunun qərargahında artilleriya rəisinin müavini vəzifəsinə təyin olunur. Elə həmin il üçüncü dərəcəyə «Müqəddəs Stanislav” ordeni ilə təltif olunur. Bəhram bəy qardaşları Vahid bəy və podpolkovnik Hüseyn bəylə birlikdə 1919-1920-ci illərdə daşnaklara qarşı igidliklə vuruşmuşdur. 1919-cu il dekabrın 5-də yenicə yaranmış Azərbaycan ordusunun hissələrinə baxış keçirən hərbi nazir Səməd bəy Mehmandarov kapitan Bəhram bəy
37
Nəbibəyovun rəhbərlik etdiyi dördüncü Dağ batareyasında əsgər və zabitlərin döyüş hazırlığından tam razı qalır. General-mayor Həbib bəy Səlimovun 1920-ci il martın 29-da Hərbi Nazirliyə göndərdiyi raportdan: “Bu gün saat 13-də Xanabadın ucqarı bizim partizanlar tərəfindən alındı. Bata alayı sıldırım qayalarla Daşbaşı yüksəkliyinə yanaşdı: Podpolkovnik Bəhram bəy Nəbibəyov ermənilərin təqib edilməsinə uymasaydı və mövqeləri dəyişməsəydi, alayın həmləsi daha uğurlu olardı. Sol cinahda ermənilər ələ keçirdikləri iki pulemyotla əks həmləyə keçdilər. Onları Xanabaddan vurub çıxarmağa və qaçmağa məcbur etdik. Artilleriya əla atırdı, xüsusən podpolkovnik Bəhram bəy Nəbibəyovun batareyası, ancaq təəssüf ki, batareya komandiri özünü cilovlaya bilmir və batareya ilə birlikdə döyüşə atılırdı. Qoşunların əhval-ruhiyyəsi əladır, düşmən çoxlu itki verib, təkcə Xaraşurtda 60-dək erməni meyidi var. General Həbib bəy Səlimov, Şuşa, 10 aprel 1920.” “Podpolkovnik Bəhram bəy Nəbibəyovun üçüncü batareyasının topları aramsız döyüşlər apardığına görə tamamilə yararsız hala düşmüşdür. Yaxşı olar ki, onlar 1902-ci il nümunəli porşenli toplarla əvəz olunsun. Əlavə batareya qüvvəsi göndərməyinizi xahiş edirəm. General Həbib bəy Səlimov.” 30
qəhrəmanlıq ucalığına doğru aramsız yüksəliş mərhələləridir. Müstəmləkə rejimi hər bir xalq üçün qul həyatıdır. Xalqının bir daha belə acınacaqlı aqibətə tuş gəlməməsi üçün Bəhram bəy milli ordu quruculuğunda fədakarlıq nümunəsi göstərmiş, müqəddəs vətən torpaqlarının üfunətli erməni-daşnak tapdağı altına düşməməsi üçün döyüş meydanlarına atılmışdır. 20-ci illərdə bolşevik istibdadı altında inləyən xalqın dərdinə şərik çıxaraq, bütün imtiyazlardan rütbə, vəzifə və rahat həyat tərzindən bir andaca imtina edib ayaqlar altına atılmış insan ləyaqətinin qaldırdığı üsyanın rəhbərlərindən birinə çevrilmişdir. Milli mənşə etibarilə şotland olan ingilis tarixçisi və filosofu Tomas Karleyl qeyd etmişdir ki, dünyanın zənginliyi məhz bənzərsiz şəxsiyyətlərdir. Onların əməllərinin sayəsində dünyanın işığı artır. Dünyanın işığını artırmaq naminə öz həyatını qurban verən bənzərsiz şəxsiyyətlərdən biri də Bəhram bəy Nəbibəyov olmuşdur.
30
Şəmistan Nəzirli. «Azərbaycan» qəzeti, 20 fevral 2000-ci il
Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|