Richard h. Popkin, avrum stroll zysk I s-ka wydawnictwo
Konwersja Dokonujemy konwersji poprzez prostą zamianę podmiotą
Yüklə 4,33 Mb.
|
Konwersja Dokonujemy konwersji poprzez prostą zamianę podmiotą i orzecznika. W ten sposób sąd “Żadne koty nie są psami" jest równoznaczny z sądem “Żadne psy nie są kotami". Inaczej niż w przypadku obwersji nie każdy standardowy sąd logiki posiada równoznaczną konwersję. W istocie jedynie sądy E oraz I mogą być poddawane konwersji. Dlatego też sąd “Żadne konie nie są myszami" jest równoznaczny względem sądu “Żadne myszy nie są końmi". W podobny sposób sąd “Niektóre konie są zwierzętami" jest równoznaczny z “Niektóre zwierzęta są końmi". Sąd O nie może być poddawany konwersji Z “Niektórzy ludzie nie są kapłanami" nie można wywieść, że “Niektórzy kapłani nie są ludźmi". Sąd A nie może być poddawany konwersji zwykłej. Z takich sądów, jak “Wszystkie konie są zwierzętami" nie możemy wywieść wniosku, że “Wszystkie zwierzęta są końmi". Jednakowoż możliwe jest częściowe poddanie sądu A konwersji. Logicy nazywają ją konwersją ograniczoną. Kiedy poddajemy konwersji prawdziwy sąd A, możemy przekształcić go w prawdziwy sąd I. Tym samym sąd “Wszystkie konie są zwierzętami" poddany konwersji częściowej daje nam sąd “Niektóre zwierzęta są końmi". Konwersja częściowa jednakże nie daje w rezultacie twierdzenia ściśle równoznacznego twierdzeniu wyjściowemu, bowiem zmianie ulega ilość oryginalnego sądu. Poniższa tabela przedstawia dozwolone konwersje: Typ sądu E I
Konwersja Żadni śmiertelni nie są ludźmi. Niektórzy śmiertelni są ludźmi. Kontr apozyeja 435 A Wszyscy ludzie Niektórzy śmiertelni są śmiertelni. są ludźmi. (Konwersja częściowa) Należy pamiętać, że O nie podlega konwersji.
Kontrapozycja jest trzecią metodą przemiany sądów w sądy im równoznaczne. Aby zrealizować kontrapozycję sądu, należy wykonać trzy operacje: najpierw dokonujemy obwersji, potem konwersji, a na koniec znowu obwersji. Kontrapozycja danego sądu może więc być zdefiniowana jako obwersja skonwertowa-nej obwersji. Zilustrujmy to przykładem: Zdanie wyjściowe: Wszystkie psy są zwierzętami. Krok 1, obwersja: Żadne psy nie są nie-zwierzętami. Krok 2, konwersja: Żadne nie-zwierzęta nie są psami. Krok 3, obwersja: Wszystkie nie-zwierzęta są nie-psami. Kontrapozycja, podobnie jak konwersja nie może być stosowana do wszystkich normalnych twierdzeń logiki. Sądy A i O posiadają swoje kontrapozycję. Sąd I nie posiada kontrapozycji. Sąd £ posiada kontrapozycję częściową. Ponieważ kontrapozycji dokonuje się zasadniczo wyłącznie na sądach A, nie będziemy szerzej rozwijać tej kwestii. Kończymy nieformalne badanie metod przekształcania nie-porządnie zbudowanych sądów w skonstruowane poprawnie oraz znajdowania ekwiwalentów znaczeniowych dla innych. Poznawszy powyższy aparat oraz wyjaśnioną wcześniej formalną teorię sylogizmu, czytelnik powinien przekształcić znaczące partie dyskursu występującego w języku angielskim we wnioskowania mające postać sylogizmu, a następnie sprawdzić ich niezawodność. Ćwiczenie 9 A. Dokonaj obwersji następujących sądów:
B. Dokonaj konwersji następujących sądów:
C. Dokonaj kontrapozycji następujących sądów:
Błędy Na poprzednich stronach omawialiśmy reguły określania, kiedy rozumowanie pewnego szczególnego typu, nazwanego rozumowaniem sylogistycznym, jest zawodne, a kiedy niezawod- Błędy 437 ne. Pięć reguł, które sformułowaliśmy, stanowi sprawdzian określający każdy schemat wnioskowania ze względu na interesującą nas właściwość. Kiedy schemat wnioskowania, który posiada formę sylogizmu, wydaje się niezawodny, lecz taki nie jest, wówczas mówimy, że jest błędny. Pomyłki takie, jak “nie rozłożony średni" czy “niedozwolony sposób" stanowią przykłady błędów. Jednakże słowo “błąd" ma dużo szersze znaczenie, nie sprowadzające się wyłącznie do naruszenia jednej reguły lub kilku spośród reguł przedstawionych wyżej. Błędem jest wszelkiego rodzaju pomyłka w rozumowaniu czy wnioskowaniu; pojęcia tego używamy do oznaczenia wszystkiego, co powoduje, że schemat wnioskowania przestaje być niezawodny. Liczba rodzajów błędów, w powyższym sensie tego terminu, jest tak ogromna, że nigdy nie pokuszono się o sporządzenie ich wyczerpującej listy. Z tego powodu trudno jest określić w całej ogólności powody błędności wnioskowań. Mogą być one bowiem błędne w wyniku działania najrozmaitszych przyczyn. Zwyczajowym sposobem omawiania błędów jest zatem przedstawianie ich w konkretnych postaciach i tłumaczenie sposobu, w jaki wiodą do niepoprawnych rozumowań.
Wieloznaczność jest jednym z zasadniczych źródeł błędnego rozumowania. Mówimy, że pojęcie jest wieloznaczne, gdy posiada więcej niźli jedno znaczenie. Kiedy więc z podziwem wyznaję “Ona umie robić szpagat", niejasne jest, czy mam na myśli, że “Wspaniale wykonuje ćwiczenia gimnastyczne" czy że “Zręcznie splata cienki, wytrzymały sznurek". Należy jednak podkreślić, że wieloznaczność nie zawsze musi być źródłem pomyłek i niepoprawnych rozumowań. Słowa mogą mieć więcej niż jedno znaczenie, niemniej z kontekstu wynika wyraźnie, o które znaczenie w naszym przypadku chodzi. Wyłącznie wtedy, gdy nie możemy powiedzieć, jakie znaczenie autor wypowiedzi ma na myśli, może pojawić się błąd. Zastanówmy się nad tak powszechnie używanym słowem, jak np. “brat". Można używać go na wiele rozmaitych sposobów nie prowadzących do żadnych poważniejszych nieporozumień. Dla przykładu rozważmy następujące wypowiedzi: John jest bratem Jane. Z natury wszyscy ludzie są braćmi. Bili i Max są braćmi zakonnymi. Ach, bracie! Pomimo że słowo “brat" w każdym z powyższych przykładów użyte jest w innym znaczeniu, nie istnieje możliwość pomyłki; zobaczmy jednak, co się stanie, gdy znaczenie, w jakim występuje słowo “brat" w drugim zdaniu, zostanie pomieszane ze znaczeniem, jakie ma w trzecim zdaniu. Popadniemy wówczas w błędne wnioskowanie następującego typu: Wszyscy ludzie są braćmi we wspólnocie. Wszyscy bracia we wspólnocie żyją w celibacie. Wszyscy ludzie żyją w celibacie. Powyższy błąd jest właśnie błędem wieloznaczności. Kiedy mówimy, że “Wszyscy ludzie są braćmi we wspólnocie", mamy na myśli brak fundamentalnych różnic pomiędzy ludźmi w aspekcie ich przynależności do jednej grupy istot żywych, lub ze względu na posiadanie przez nich pewnych uniwersalnych praw przysługujących człowiekowi (np. wolności słowa, przekonań). Kiedy jednak formułujemy wypowiedź “Wszyscy bracia we wspólnocie żyją w celibacie", chcemy powiedzieć, że członkowie wspólnot zakonnych nie wchodzą w związki małżeńskie. W rezultacie wnioskowanie jest niepoprawne, albowiem używa tego samego słowa w dwu różnych znaczeniach. (Sam wyraz “wspólnota" w powyższym rozumowaniu jest również wieloznaczny). Błąd, który pojawia się wtedy, gdy wnioskowanie jest zawodne ze względu na wieloznaczność występujących w nim słów, nazywa się ekwiwokacją. Drugim rodzajem błędu opartego na wieloznaczności jest sytuacja, w której niejednoznaczne nie są poszczególne wyrazy, Błędy 439 lecz zdania. Każde słowo składające się na wypowiedź może mieć ściśle zdefiniowany sens, niemniej cała sentencja będzie wieloznaczna ze względu na budowę gramatyczną. Taki błąd nazywany jest amfibolią. Wedle legendy starożytna wyrocznia delfijska nigdy nie popełniała pomyłek. Jednym z powodów tej nieomylności był fakt, że formułowała swoje przepowiednie w amfiboliczny sposób — mogły być rozumiane na dwa przynajmniej sposoby, a więc którekolwiek z dwu możliwych wydarzeń zachodziło, zawsze potwierdzało prawdziwość słów wieszczki. Pyrrus chcąc poznać wynik wojny z Rzymem, uzyskał następującą przepowiednię: Aio te, Aecide, Romanos rincere posse. Zdanie to ułożone jest w ten sposób, iż może znaczyć zarówno: “Powiadam ci, potomku Eaka, że możesz zwyciężyć Rzymian", jak i: “Potomku Eaka, Rzymianie mogą cię pokonać". Tym samym przepowiednia oczywiście musiała się spełnić. Innym razem, gdy Krezus, król Lidii, wyruszał na Persję, zapytał wyrocznię o rezultat wyprawy. Usłyszał w odpowiedzi, że jeśli zaatakuje Persów, zniszczy wielkie państwo. Niestety nie chodziło o Persję, lecz właśnie o Lidię. Należy zwrócić uwagę na to, że amfibolią jest wynikiem samej konstrukcji zdania. Wieloznaczność, z jaką mamy tu do czynienia, nie polega na dwuznaczności pojedynczych słów, lecz na tym, że nie rozumiemy znaczenia całego zdania. Dwa typowe rodzaje amfibolii są rezultatem: (a) nie połączenia imiesłowu oraz (b) nieprecyzyjnego użycia znaku negacji w mowie potocznej. Popełniam błąd gramatyczny zwany niepołączeniem imiesłowu, kiedy w niewłaściwy sposób przyłączam imiesłów do odpowiadającego mu rzeczownika. Na przykład, błąd ten stałby się moim udziałem, gdybym poprzednie zdanie napisał następująco: “Ten mówca popełnia błąd «niepołączenia imie-słowu» w sądzie, który nie przyłącza imiesłowu do odpowiadającego mu rzeczownika". Zdanie to może być zrozumiane w ten sposób, że to sąd, a nie osoba, nie przyłącza imiesłowu. Ponieważ jednak po sądach zasadniczo nie oczekuje się takich rzeczy jak przyłączanie, dwuznaczność w tym przypadku nie jest wyraźnie myląca, niemniej jednak jest gramatycznie niepoprawna i w innych kontekstach może prowadzić do pomyłek. Niekiedy amfibolie wynikające z niepołączenia imiesłowu mogą być niezwykle zabawne, jak w następującym sprawozdaniu z naukowego osiągnięcia ubiegłego wieku: “Wróblewski skroplił tlen razem z Olszewskim".
Niektóre często spotykane rodzaje błędów nie zależą od niewłaściwego gramatycznie użycia języka ani od formalnych pomyłek w rozumowaniu. Ich źródło to kontekst, w jakim formułowane są wypowiedzi. To właśnie kontekst może sugerować, iż wypowiedź ma określone znaczenie, podczas gdy w rzeczywistości żadnego znaczenia nie ma. Okoliczności, w jakich zostaje sformułowana, wprowadzają w błąd czytelnika lub słuchacza. Tego typu błędy nazywamy błędami konte-kstualnymi. Rozważmy kilka przykładów. Jednym z najbardziej powszechnych błędów jest błąd nadmiernego znaczenia. Przypuśćmy, że powiem “Dwadzieścia dziewięć procent mieszkańców Birmingham ma dziury w zębach!" Zanim okaże się, czy jest to “znacząca" uwaga czy też nie, powinno się najpierw porównać Birmingham z miastami podobnej wielkości i dopiero potem zdecydować, czy posiada ono wysoki czy niski procent łudzi cierpiących z powodu defektów w uzębieniu. W hasłach reklamowych często można spotkać się z błędem nadmiernego znaczenia. Stosunkowo powszechne są slogany takiej mniej więcej treści: “62 procent palących lekarzy, pali Raspies!" Jest to stwierdzenie zwodnicze, Błędy 441 bowiem nie mówi, ilu lekarzy w ogóle n i e pali, ani nie informuje również, że palą wyłącznie Raspies. Może być przecież tak, że większość palących lekarzy pali inny gatunek dużo częściej, aczkolwiek mogą również od czasu do czasu sięgać po Raspies. Inny, powszechny błąd kontekstualny bierze się z niewłaściwego, emfatycznego przejaskrawienia słów obecnych w zdaniu. Firma ubezpieczeniowa może się na przykład reklamować w następujący sposób: “GWARANTOWANE UBEZPIECZENIE NA WSZYSTKO z wyjątkiem śmierci, wypadku, choroby". Pisząc pierwszą część zdania dużymi literami, daje do zrozumienia, że oferuje pełne ubezpieczenie, lecz uzupełnienie dopisane małą czcionką w istocie świadczy o wycofaniu się z większości obiecywanych usług. Firmy reklamowe niezwykle często i w całej rozciągłości wykorzystują błąd emfazy — po to, aby sprzedać swoje towary. Kolejnym błędem w istotny sposób zależnym od kontekstu, w którym pojawia się niosąca go wypowiedź, jest błąd wyrywania z kontekstu. Krytyk literacki recenzując powieść, pisze: “Książka ta mogłaby dostarczyć mi dużo radości jedynie wtedy, gdyby była to jedyna książka na świecie, lub wtedy gdybym znajdował się na bezludnej wyspie i nie miał nic więcej do czytania". Wydawca, chcąc sprzedać książkę, może wyrwać pewne uwagi recenzenta z całości jego wypowiedzi, która wydrukowana na winiecie książki może brzmieć na przykład następująco: “...Gdybym był na bezludnej wyspie... książka ta mogłaby mi dostarczyć dużo radości..." Dzięki sprytnej manipulacji kontekstem wydawca stwarza na czytelniku wrażenie pozytywnej recenzji, mimo że jest dokładnie na odwrót. Błąd argumentem ad kominem Jednym z najtrudniejszych do przedstawienia błędów, mimo iż jest on chyba najczęściej spotykany, stanowi argumentom ad kominem. Nazwa ta określa sposób dowodzenia swoich racji, który skierowany jest przeciwko osobie, a nie przeciwko temu, co mówi, i zmierza do deprecjacji jej samej, by w taki, wtórny sposób podważyć prawdziwość jej poglądów. Spory polityków dostarczają nam wielu przykładów stosowania argumentwn ad kominem. Załóżmy, że reprezentant demokratów w kongresie tak rozwija swoje rozumowanie: “Jest nadzwyczaj ważne, byśmy znieśli lub ograniczyli próby z bronią jądrową, albowiem możliwe jest, że ich odległe efekty zatrują atmosferę". Riposta konserwatywnego republikanina może zaś brzmieć następująco: “No cóż, nie powinniśmy wierzyć w to, co nam powiedziano, bowiem mówca jest lewicującym demokratą, a im zależy wyłącznie na ograniczeniu wydatków zbrojeniowych". Argument ten skierowany jest przeciwko człowiekowi, a nie przeciwko wypowiadanym przez niego poglądom — ma na celu zdyskredytowanie sensu wypowiedzi poprzez wskazanie, iż przedmówca należy do opozycyjnej partii. Tego typu refutacja oparta jest na błędzie, albowiem właściwy sposób dowodzenia fałszywości tezy będącej przedmiotem kontrowersji powinien przytaczać fakty sprzeczne z tezą — winny być to np. wyniki badań wpływu, jaki na atmosferę mają próby z bronią jądrową. Poniżej pokażemy, na czym polega perswazyjna siła ar-gumentum ad kominem. Przypuśćmy, że w sądzie przesłuchiwany jest świadek przestępstwa popełnionego przez oskarżonego. Załóżmy dalej, że w krzyżowym ogniu pytań obrony wychodzi na jaw, iż świadek przesłuchiwany był już w innych tego typu sytuacjach i kilkakrotnie jego zeznania okazały się fałszywe (dla potrzeb przykładu założyć możemy nawet, że został uznany za winnego krzywoprzysięstwa). Sędzia postawiony jest przed pokusą odrzucenia świadectwa przesłuchiwanego w tej sprawie, na podstawie tego, że nie jest on wiarygodnym źródłem informacji. Odrzucenie w całości jego zeznań jest równoznaczne z popełnieniem błędu argumentum ad kominem. To, co mówi świadek w danej sytuacji, może być prawdziwe. Jego zeznania winny być sprawdzone przez inne świadectwa, jakie mogą się pojawić w dalszej części procesu. Niezwykle ważne jest, aby zdawać sobie sprawę z rozróżnienia pomiędzy tym, Błędy 443 co ktoś mówi, a tym, kto to mówi. Nie można dowodzić fałszywości danego twierdzenia, jedynie pokazując, że jego autor jest osobą o ułomnym charakterze. Błąd argumentowania z autorytetu Argument z autorytetu jest również powszechnie spotykanym typem błędu. Smith głosi, że pewne zdanie jest prawdziwe. Kiedy pojawiają się głosy sprzeciwu, na poparcie swojej tezy przytacza następujący argument: “Jest tak, ponieważ X, który jest autorytetem w tej dziedzinie, tak twierdzi". Nie dowodzi prawdziwości lub fałszu danego stwierdzenia wyłącznie to, że ktoś, nawet znawca przedmiotu, tak twierdzi. To nie prestiż autorytetu czyni dane twierdzenie prawdziwym, lecz wyłącznie racje, które potwierdzają je lub obalają. Tak więc, jeśli mówię “Jack Niclaus był lepszym graczem w golfa niż Sam Snead", a ktoś nie zgodzi się z moim zdaniem, popełnię błąd, przytaczając na jego poparcie argument: “Ponieważ mówi tak Arnold Palmer, który grał z obydwoma, a więc jest autorytetem w tej kwestii". Można dowieść tego twierdzenia, jedynie przytaczając zwycięstwa turniejowe Niclausa i Sneada, porównując uzyskane przez obu wyniki itp. To, że jakiś znawca sformułował daną tezą, samo przez się nie może być traktowane jako racja — rację dla jego twierdzeń stanowią fakty, które może on przytoczyć, a jest to coś zasadniczo różnego od zwykłego werbalnego oświadczenia. Możemy czasami być skazani na konieczność zaufania ekspertyzie wykonanej przez jakiegoś specjalistę w dziedzinie, na której rzeczywiście się zna, nie ma jednak żadnego powodu, aby wierzyć mu bezwzględnie w odniesieniu do spornych kwestii z innych dziedzin. Mogę bez specjalnego ryzyka uwierzyć w to, co Arnold Palmer ma do powiedzenia na temat golfa, natomiast mógłbym zupełnie pomylić się, gdybym w ten sam sposób ufał jego poglądom politycznym. Argument odwołujący się do uczuć Istnieje spora liczba argumentów, które opierają się na następującym błędzie: zdarza się czasami, że chcąc ustalić prawdziwość lub fałsz danego twierdzenia, zdajemy sprawę z tego, co ludzie czują na temat poruszanej w nim kwestii. Tak więc, jeśli mówię “Ziemia jest płaska", a zostanie to przyjęte z powątpiewaniem, mogę poprzeć moją tezę argumentem następującej natury: “Jest tak, ponieważ wszyscy w to wierzą". Taka odpowiedź jest oparta na błędnym rozumowaniu, ponieważ wierzenia ludzi niewiele mają wspólnego z rzeczywistym stanem świata — z tym, czy Ziemia jest płaska czy nie. Należy zatem dowodzić tego, opierając się na racjach zaczerpniętych z geografii, astronomii itp. Odwołanie się do litości czy w ogóle do emocji jest szczególnym rodzajem zdefiniowanego wyżej argumentu i czasami jest określane jako argumentom ad misericordiam. Adwokat, który dowodzi, że jego klient nie mógł popełnić zbrodni, ponieważ jest dobrym człowiekiem, mężem oraz ojcem sześciorga dzieci, posługuje się właśnie argwnentum ad misericordiam. Sytuacja rodzinna oskarżonego nie ma nic wspólnego z jego winą, aczkolwiek może mieć wpływ na zasądzoną karę.
Powszechnym błędem w argumentacji jest argument odwołujący się do niewiedzy. Argument pozwala stwierdzić, że dane twierdzenie musi być prawdziwe, ponieważ nie istnieją żadne obalające je racje. Argument odwołujący się do ignorancji jest przekonujący, ponieważ naśladuje uprawomocnione typy rozumowań. Można utrzymywać (w jak najbardziej usprawiedliwiony sposób), że pewien pogląd jest prawdziwy, ponieważ posiadamy poważne racje przemawiające za nim, natomiast nie mamy żadnych dowodów przeciwko niemu. Dlatego też można utrzymywać, że w określonych warunkach twierdzenie “Woda wrze przy 100°C" jest prawdziwe, ponieważ każdorazowo, kiedy próbowaliśmy zagotować wodę, rzeczywiście wrzała przy stu Błędy 445 stopniach (rzecz jasna w ramach tych określonych warunków) — a ponadto nigdy nie zdarzyło się inaczej. Jednak argument z ignorancji, przypominający powyższe rozumowania, utrzymuje, iż pewne twierdzenie jest prawdziwe wyłącznie dlatego, że nie istnieją przemawiające przeciwko niemu racje. Jest to błędne rozumowanie, dlatego że nie wystarczy pokazać, iż przeciwko danemu poglądowi nie przemawiają żadne racje, aby tym samym go dowieść, trzeba nadto przytoczyć racje przemawiające na rzecz tego poglądu. W przeciwnym razie moglibyśmy dowieść, że istnieją smoki, elfy, węże morskie oraz jednorożce, wszak nie znaleziono jak dotąd żadnej racji przemawiającej przeciwko ich istnieniu. Argument z ignorancji często pojawia się w dyskusjach religijnych. Niektórzy twierdzą, iż zdanie: “Bóg istnieje" jest zdaniem prawdziwym, bowiem nie ma dowodów na to, że Bóg nie istnieje. Wszakże jeśli miałby to być dowód na istnienie Boga, jest on rzecz jasna niekonkluzyw-ny, z powodów podanych wyżej. Petitio principii Argument zakładający jako przesłankę odpowiedzi tezę kwestionowaną w pytaniu występuje wówczas, gdy to samo twierdzenie pojawia się we wnioskowaniu zarówno jako przesłanka, jak i jako wniosek lub wówczas, gdy nie potwierdziwszy prawdziwości jednej z przesłanek, obstajemy przy prawdziwości wniosku. Błąd ten jest czasami nazywany zakładaniem tego, co należy dowieść, lub rozumowaniem kołowym. Im przesłanki argumentu kołowego znajdują się bliżej wniosku, tym łatwiej jest błąd ten wykryć, czasami jednak, zwłaszcza wówczas, gdy mamy do czynienia z wyjątkowo długim łańcuchem wnioskowania, identyfikacja niepoprawności rozumowania może być utrudniona. Oto przykład rozumowania zakładającego wniosek w ramach przesłanek: A mówi: Mojżesz jest natchniony przez Boga. B na to: Skąd wiesz? A: Ponieważ tak stwierdza Biblia. B: Ale skąd wiesz, że Biblia jest wiarygodna? A: Ponieważ została napisana przez Mojżesza, a on jest natchniony przez Boga. Błąd kompozycji Błąd kompozycji polega na tym, że zakłada się, iż to, co jest prawdziwe dla pewnej części, musi być też prawdziwe dla całości. Błąd ten ma pozory wiarygodności, bowiem swoją budową przypomina trafne wnioskowanie dedukcyjne. Różnicę pomiędzy nimi rozważymy na podanym niżej przykładzie:
W (a) mamy do czynienia z błędem kompozycji, ponieważ stwierdza się, że to, co jest prawdziwe dla obywatela danego kraju, prawdziwe jest dla tego kraju jako całości. Jest to oczywista pomyłka. Z faktu, że X jest bogaty, nie można wnioskować, że kraj, w którym mieszka, jest również bogaty (np. “Pablo jest bogaty, a więc Hiszpania jest bogata"). Natomiast (b) jest trafnym wnioskowaniem indukcyjnym. Jego prawdziwość zależy jednak oczywiście od tego, ilu jeszcze Irlandczyków oprócz Johna 0'Briena jest walczącymi żołnierzami, jednak w żaden sposób nie wpływa to na poprawność samego rozumowania. Błąd podziału Błąd podziału opiera się na pomyłce odwrotnej niż błąd kompozycji. Utrzymuje, że to, co jest prawdziwe dla całości, musi być prawdziwe dla części. Jeśli mówię “Stany Zjednoczone są bogatym krajem, a więc John Smith jest też bogaty", popeł- Błędy 447 niam błąd podziału. Z faktu, że kraj jako całość jest bogaty, nie wynika, że każdy jego obywatel również jest bogaty. Turyści amerykańscy, którzy często obciążani są za granicą astronomicznymi kwotami, są właśnie ofiarami błędu podziału (aczkolwiek, jak się wydaje, protest odwołujący się do nie-prawomocności takiego wnioskowania nie ma wielkich szans powodzenia). Z faktu, że ktoś pochodzi z bogatego narodu, nie wynika, że sam jest bogaty. Błąd podziału można łatwo popełnić, bowiem wygląda na pozór jak niezawodne rozumowanie zwane wnioskowaniem przez uszczegółowienie. Jeżeli mówimy “Wszyscy Amerykanie są bogaci, a Joe Smith jest Amerykaninem", wówczas możemy niezawodnie wnioskować, że Joe Smith jest bogaty. Jest tak dlatego, iż twierdzenie “Wszyscy Amerykanie są bogaci" przypisuje cechę bycia bogatym każdemu Amerykaninowi. A jeśli jest to twierdzenie prawdziwe, to Joe Smith jako Amerykanin również musi być bogaty. Natomiast to, co jest prawdziwe w odniesieniu do całości kraju (tj. bogactwo Stanów Zjednoczonych), nie jest prawdziwe dla każdego obywatela.
Yüklə 4,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|