Qonaqpяrvяrlik tяdqiqatlarы Beynяlxalq jurnal
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
kənarda qalmırlar. Sağlam vətəndaşların ödədikləri vergilər hesabına dolanan və iqtisadiyyata heç bir xeyri dəyməyən sağlamlıq imkanları məhdud vətəndaşların formalaşmasının qarşısını almaq həm vergi ödəyiciləri, həm ölkə iqtisadiyyatı, həm də onların özləri üçün xeyirlidir. İşləyən, iqtisadiyyata xeyir verən, sağlamlıq imkanları olan vətəndaşları yetişdirmək üçün elə innovativ vasitələrdən istifadə edilməlidir ki, onların cəmiyyətdəki imkanları və rolu digər vətəndaşlardan geri qalmasın. Əsas problem ondan ibarətdir ki, sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların bəziləri təhsil almaq imkanı əldə etmələrinə baxmayaraq, cəmiyyətdən təcrid edilirlər. BMT-nin Uşaq Fondunun (UNICEF) 2007-ci ildə keçirdiyi regional tədqiqat nəticəsində məlum olmuşdur ki, “sağlamlıq imkanları məhdud olan” uşaqların evdə və ya xüsusi təhsil müəssisələrində təhsil alması hələ də üstünlük təşkil edir. İslahatların miqyasının genişləndirilməsi bu cür uşaqların təhsil almaq imkanından məhrum olmalarına səbəb ola bilər (1) Yuxarıda qeyd olunan hesabatda bildirilir ki, MDB və Şərqi Avropa ölkələrində sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların məktəblərə daxil olması çox çətindir. Həmin uşaqların tələbatının ödənilməsinə istiqamətlənmiş xüsusi xidmətlər demək olar ki yoxdur. UNİCEF və Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin dəstəyi ilə Müasir Təhsilə və Tədrisə Yardım Mərkəzi tərəfindən aparılmış “Azərbaycanda Sağlamlıq İmkanları Məhdud olan Uşaqlara Təhsil Xidmətlərinin Göstərilməsi Haqqında Tədqiqat”a əsasən ev təhsili alan sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar 48.5 % təşkil edir (ümumtəhsil məktəbi- 24.1 %, internat məktəbi- 7.7%, xüsusi məktəb- 3.5%, ümumtəhsil məktəbində inkluziv sinif (xüsusi təhsil bölməsi)- 15.8%). (2) Əsas məqsəd ondan ibarət olmalıdır ki, ev təhsili alan uşaqların sayı azalsın və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təhsil almasına şərait yaradan ümumtəhsil məktəblərinin sayı artsın. Yuxarıda qeyd olunan problemləri aradan qaldırmaq və qeyd olunan məqsədlərə çatmaq üçün, 1-ci növbədə qanunvericiliyə yeni dəyişikliklər etmək və ümumtəhsil məktəblərini sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların məktəbə qəbul edilməsində maraqlandırmaq lazımdır. Sonrakı mərhələdə isə həmin məktəblərdə təhsil alan uşaqlar üçün elə şərait yaratmaq lazımdır ki, belə uşaqlar özlərində olan fərqi hiss etməsinlər və onlarda yüksək ruh yüksəkliyi yaransın. Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyi ilə sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların cəmiyyətə inteqrasiya edilməsi istiqamətində çoxsaylı tədbirlər nəzərdə tutulmuşdur. Belə uşaqların cəmiyyətdən təcrid edilmədən təhsil almaları üçün ümumtəhsil müəssisələrində “xüsusi təhsil bölmələri” və “inteqrasiya təlimli təhsil müəssisələri” fəaliyyət göstərir. Gülsüm Məmmədova 186 Sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsili (xüsusi təhsil) haqqında qa- nununun 1.0.10.-cu maddəsinə əsasən, “xüsusi təhsil bölməsi” sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsil alması üçün ümumi təyinatlı təhsil müəssisəsində yaradılmış struktur bölməsinə deyilir.(3) Eləcə də, qeyd ol- unan qanunda “inteqrasiya təlimli təhsil müssisəsi”nin anlayışı verilmişdir. İnteqrasiya təlimli təhsil müssisəsi dedikdə sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərlə sağlam şəxslərin birgə təhsil alması üçün xüsusi şərait yaradılmış ümumi təyinatlı təhsil müssisəsi nəzərdə tutulur. Həm xüsusi təhsil bölməsi həm də, inteqrasiya təlimli təhsil müəssisəsələri ilə bağlı qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş müddəalar nəzəri olaraq çox səmərəli olsa da, praktikada bu instutların yayqın və düzgün şəkildə tədbiq edilib edilməməsi bir gədər şübhə doğurur. Belə ki, təhsil sahəsində fəaliyyət göstərən bir sıra mütəxəsislər bildirirlər ki, sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların cəmiyyətə inteqrasıyası ilə bağlı hüquqi baza olsa da, praktikada onlar istədikləri təhsili ala bilmirlər. Məsələn Azərbaycan – Britaniya Məzunlar Birliyinin üzvü, Uşaq Hüquqları üzrə Azərbaycan Qeyri-Hökumət Təşkilatları (QHT) Alyansının milli koordinatoru Nabil Seyidov oxu.az-a müsahibhəsində bildirmişdir ki: “orta məktəb və bağçalar əlil uşaqları qəbul etmirlər. Əlil uşaqlar üçün xüsusi müəssisələr var. Lakin problem ondadır ki, bu müəssisələrin demək olar ki, hamısı Bakıdadır. Belə çıxır ki, Gəncədə yaşayan ailə uşağını Bakıya gətirib, bu müəssisələrə qoymalı və çıxıb getməlidir.” (4) BMT-nin Uşaq Fondunun (UNICEF) 2007-ci ildə keçirdiyi regional tədqiqat da, yuxarıda qeyd olunan fikirləri təsdiqləyir və ümumtəhsil məktəblərinin əlil uşaqları qəbul etməkdən imtina etdiklərini bildirir. Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların cəmiyyətə inteqrasiya etdirilməsini təmin etmək üçün həm ölkə qanunvericiliyinin təkmilləşməsində məsul olan şəxslər həmdə uşaqların təhsil almasını təmin edən müvafiq icra hakimiyyəti orqanları birlikdə çalışmalı və müvafiq tədbirlər görməlidilər. Qanunvericiliyə elə dəyişikliklər edilməlidir ki, ümumtəhsil müəssisələri sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların məktəbə qəbul edilməsində maraqlı olsunlar və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş tədbirləri real həyatda geniş şəkildə həyata keçirilsin. Burda söhbət iqtisadi maraqdan da, gedə bilər. Məsələn, Azərbaycan Respublikasının Əlillərin Sosial Müdafiəsi haqqında qanununda əlilləri işə qəbul edən müəssisələr üçün müəyyən güzəştlər nəzərdə tutulur. Həmin qanunun 28-ci maddəsinə əsasən, İşləyənlərin ümumi sayının azı 30 faizinin əlillərdən ibarət olduğu müəssisələr, idarələr və təşkilatlar güzəştli maliyyələşdirmə və maddi- texniki təminat hüququna malikdirlər. Belə müəssisələrə, idarələrə və 187 Sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların cəmiyyətə inteqrasiya etməsi istiqamətində həll yolları Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|