Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

2- jadval.
AGFQ teхnologik rejimi 
Parametr
Rektifikasion kolonna (42-rasm)
3 
8 
11 
14 
Bosim, MPa
1,35 
0,93 
1,73 
0,59 
Harorat, ºC yuqorida
35 
78 
44 
48 
Harorat, ºS pastda
130 
218 
107 
106 
Likopchalar soni
60 
60 
60 
60 
Nazorat savollari:
1.Gazlarni absorbsiyalashda qanday uglevodorodlar birinchi absorbsiyaga 
uchraydi?
2. Gazsimon uglevodorodlarni aniq fraksiyalarga ajratish uchun qanday usuldan 
foydalaniladi?
3. Gazlarni ajratish sxemasida fraksiyalovchi absorberning vazifasi nimadan 
iborat? 

---

249 
Ma’ruza-№28. Tabiiy gazni nordon komponentlardan tozalash va 
oltingugurt olish jarayonlari va jihozlari. 
Reja: 
1. Uglevodorod gazlaridagi nordon komponentlar.
2. Gazlarni monoetanolamin yordamida tozalash qurilmasi texnologik tizimi.
3. Nordon gazdan oltingugurt olishda qo‘llaniladigan jihozlar.
 
Tayanch so’zlar va iboralar:
Neftli va tabiiy gazlar, vodorod sulfid, uglerod 
oksidi, suyuq yutuvchilar, qattiq yutuvchilar, absorber , desorber, etanolaminlar.
Neftdan ajratib olingan gazlarni tozalash texnologik tizimi 
Jarayonni amalga oshirishdan maqsad - gazni navbatdagi qayta ishlashga 
tayyorlash, undan H
2
S va karbonat angidridni ajratish. Gazni tozalashda absorbstion va 
adsorbstion usullar qo’llaniladi. Absorbstion usulda asosan kimyoviy absorbstiya 
jarayoni amalga oshirilib, gaz tarkibidagi H
2
S va SO
2 
moddalar turli kimyoviy 
brikmalar holida ajratib olinadi. Adsorstion usulda tozalash esa asosan aktiv ko’mir va 
sintetik steolit vositasida amalga oshiriladi.
Absorbstion usulda gaz tarkibidagi H
2
S ning 99% (massa) gacha, adsorbstion 
usulda esa 98% (massa) gacha ajratib olinishi ta’minlanishi mumkin. Absorbstion 
usulda H
2
S bilan bir vaqtda SO
2 
ham ajratib olinadi.
Ushbu mavzuda gazni monoetanolamin eritmasi vositasida absorbstion tozalash 
texnologik tizimi ko’rib chiqiladi. Bu tizim bo’yicha jarayon quyidagi tartibda amalga 
oshiriladi:
Gaz K-1 absorberning pastki qismidan beriladi va kolonna yuqorisidan 
berilayotgan 15% li monoetanolamin bilan kontaktda bo’lib, absorbstiya jarayoni 
amalga oshiriladi.
Tozalangan gaz kolonna yuqorisidan chiqarilsa H
2
S ga tuyingan suyuqlik fazasi 
kolonna pastidan chiqariladi. Ushbu suyuqlik past bosimli S-1 separatorga berilib, unda 
suyuqlikga yutilgan uglevodorod gazlari va gaz kondensati ajratiladi. Suyuq faza 
separatordan T-1 va T-2 isitgichlar orqali K-2 desorberga uzatiladi va unda suyuqlik 
tarkibida yutilgan H
2
S va SO
2 
ajratiladi. Tozalangan suyuq faza T-1 isitgich va X-1 
sovitgich orqali o’tib, zarur temperaturagacha sovitiladi va E-1 sig’imga, undan esa 
absorberga uzatiladi. Desorber yuqorisidan chiqarilgan H
2
S gazi va suv bug’lari XK-1 
sovitgich-kondensator orqali o’tib E-2 sig’imga yig’iladi va undan H
2
S gaz holida 
chiqarilib, suv bug’lari kondensati esa desorberga qaytariladi.