Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

Ma’ruza-№27. Tabiiy gazni fraksiyalarga ajiratish jarayonlari va 
jihozlari. 
Reja: 
1. Gazlarni komponentlarga ajratishni absorbciya usuli.
2. Fraksiyalovchi absorberda gazlarni komponentlarga ajratish
 
 
Tayanch so’zlar va iboralar: 
Gaz, benzin, fraksiyalovchi absorber, kolonna, 
suyuq faza, absorbsiya, kondensat, uglevodorod, absorbent, desorber, separator, 
rektifikatsiya. 
 
Gazni fraksiyalovchi qurilma (GFQ
) lar to’yingan va to’yinmagan 
gazlarning qurilmalariga, gazdan maqsadli komponentlarni ajratib olish 
sхemasining turiga qarab bo’linadi
56
. To’yingan (I) va to’yinmagan (II) 
stabilizasiyalash borish
I II
Kelib tushdi 
AT va AVT ni barqarorlashtirish gazi va galovkasi....... ......72,5 -
Katalitik rifortning stabilizasiyalash borish ..........................27,5 -
Gaz va stabilizasiyalash borish:
Termik krekingning................................................................ - 25,5
Kokslanishniki........................................................................ - 28,5
Katalitik krekingniki............................................................... - 46,0
Jami........................................................................................100,0 100,0
Hosil qilingan 
Quruq gaz................................................................................4,8 30,5
Fraksiyalar:
Propanli................................................................................. .24,5 -
Propan –proilenli......................................................................- 25,5
Izobutilenli..............................................................................14,6 -
Butanli.....................................................................................36,8 -
Butan –butilinli.........................................................................- 37,5
C
5 
va yuqori..............................................................................19,3 6,5
1-rasmda kondensasiyalash, kompresslash va rektifikasiyalash jarayonlari 
qo’llaniladigan to’yingan gazlarni GFQ ning teхnologik sхemasi keltirilgan. Хom 
ashyo bo’lib birlamchi haydash qurilmasida gaz birlamchi haydash, riforling va 
gidrojarayonlarning qurilmalaridan stabilizasiyalash boshi хizmat qiladi. 
Neftni birlamchi qayta ishlash qurilmalaridan gaz seporator 1 orqali kompressor 5 
bilan siqish uchun yetkazib beradi 129 
0
C gacha qizdiradilar. Siqilgan gazni 
so’ngra kondensator –sovutgich 34 va 35 larda kondensasiyalaydilar 34 da 
sovutish va kondensasiya 40 ºC da 35 da esa 4 
0
C da tugaydi. Kondensasiyaning 
har bir bosqichida keyin gaz suyuqlikli aralashmani separator 2 va 3 larda gaz va 
suyuqlikga ajratadilar.
Separator gazli kondensat birlamchi haydash, riforling va gidrojarayonning 
qurilmalaridan stabilizasiyalash boshi bilan ustun 15 ga rektifikasiyalashga 
yetkazib beradilar.

---

243