19
Nikahın pozulması ərizə verildiyi gündən 1 ay keçdikdən sonra həyata keçirilir.
Qeyd: Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kanarda daimi və müvəqqəti yaşayan Azərbaycan
vətəndaşlarının vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının dövlət qeydiyyatı konsulluq idarələri tərəfindən aparılır.
3. Nikahın məhkəmə qaydasında pozulması: Məhkəməyə nikahın pozulması üçün necə müraciət edilir?
Boşanmaq istəyən insan məkəməyə iddia ərizəsi yazaraq şəxsən və ya nümayəndə vasitəsi ilə müraciət edir.
Ərizəni verən şəxs iddiaçı, qarşı tərəf isə cavabdehdir.
Ərizə cavabdehin yaşadığı yer üzrə məhkəməyə verilir.
Qeyd: idddiaçının yanında yetkinlik yaşına çatmayan uşaqlar olduqda və ya iddiaçı səhhətinə görə cavabdehin
yaşadığı yerə getməyə çətinlik cəkdikdə iddia iddiaçının yaşadığı yerə görə verilə bilər.
Ərizədə aşağıdakılar qöstərilməlidir:
ərizənin verildiyi məhkəmənin adı,
iddiaçı və cavabdehin adları, poçt ünvanları,
iddianının məzmunu: tələb, bu tələbin əsaslandırıldığı hallar (boşanmaq istəyinin səbəbləri və s.),
ərizəyə əlavə edilən sənədlərin siyahısı.
Nikahın pozulması ilə bağlı tələbləri, məsələn uşaqların kiminlə qalmağı məsələsi və ya aliment tələbi, ərizədə
göstərilə bilər.
Ərizəyə aşağıdaki sənədlər əlavə olunur:
iddia ərizəsinin surəti,
dövlət rüsumunun ödənilməsi haqqında qəbz (5 manat məbləğındə “KapitalBanka ödənilir),
nümayəndə varsa onun səlayyihətlərini təstiq edən sənəd,
nikah haqqında şəhadətnamə,
birgə uşaqlar varsa, onların doğum haqında şəhadətnamələrinin surəti.
4. Nikahın məhkəmə qaydasında pozulması: nikahın məhkəmə qaydasında hansı müddətə pozulur?
Nikahın məhkəmə qaydasında pozulması ər-arvadın bu barədə ərizə verdikləri gündən 1 aydan tez olmayaraq
həyata keçirilir.
Əgər ər və arvad ikisidə boşanmağa razıdılarsa, məhkəmədə boşanma səbəbləri araşdırılmadan nikah pozulur.
Onlardan biri boşanmağa razı deyilsə, məhkəmə ər-arvadın barışması üçün 3 ay vaxt təyin edə bilər. 3 aydan sonra
barışıq olmadıqda nikah pozulur.
5. Nikah pozulduqda yetkinlik yaşına çatmayan uşaqlar kiminlə qalır?
Ər-arvad yetkinlik yaşına çatamyan uşaqların kiminlə qaqldığını razılaşdırıb bu barədə məhkəməyə saziş təqdim
edə bilərlər.
Belə razılıq yoxdursa, və ya saziş uşaqların və ya tərəflərdən birinin marağını pozursa, məhkəmə boşanmadan
sonra yetkinlik yaşına çatmayan uşaqların valideynlərdən hansının yanında qalmasını uşaqların hüquq və
mənafelərini, onların rəyini və sair halları (uşaqların qardaş və bacılarına, valideynlərdən hər birinə olan bağlılığı,
valideynlərin əxlaqi və digər şəxsi keyfiyyətləri, uşağın yaşı, onun inkişafı və tərbiyəsi üçün şərait yaradılması)
nəzərə almaqla müəyyən edir.
Uşaqlardan ayrı yaşayan valideyn onlarla ünsiyyət hüququna, uşaqların tərbiyə və təhsili ilə bağlı məsələlərin həll
edilməsində iştirak etmək hüququna malikdir.
Uşaqlarla yaşayan valideyn uşağın fiziki, psixi sağlamlığına, onun əxlaqi sağlamlığına zərər yetirməyən digər
valideynə mane olmamalıdır. Əks halda uşaqlardan ayrı yaşayan valideyn uşaqla ünsiyyətdə olmaq hüququnu
müdafiə etmək üçün məhkəməyə müraciət edə bilər. Ayrı yaşayan valideynin uşaqla görüşmə qaydası və vaxtı
məhkəmə qaydasında müəyyən edilir.
6. Aliment necə ödənilir?
Aliment ödənilməsi barədə valideynlər öz aralarında razılıq əldə edib bu barədə saziş bağlaya bilərlər. Belə saziş
olmadıqda aliment məhkəmə qaydasında tutulur.
20
Alimentin ödənilməsi barədə saziş
Bu saziş alimenti ödəməli olan şəxslə alimenti alan şəxs arasında yazılı formada bağlanır və notariat qaydasında
təsdiq olunur. Notariat qaydasında təsdiq edilmiş saziş icra vərəqəsi qüvvəsinə malik olur. Sazişdə alimentin
miqdarı, ödənilmə qaydası və şərtləri əksini tapmalıdır. Saziş tərəflərin qarşılıqlı razılığı əsasında istənilən vaxt
dəyişdirilə və pozula bilər- yazılı şəkildə notariat qaydasında təsdiq edilməklə. Aliment ödənilməsi barədə sazişi
icra etməkdən birtərəfli qaydada imtina etmək və onun şərtlərini birtərəfli qaydada dəyişdirmək olmaz. Tərəflərin
maddi və ailə vəziyyətində əsaslı dəyişiklik olduqda və sazişin dəyişdirilməsi və ya pozulması barədə razılıq əldə
edilmədikdə bu barədə məhkəmə qarşısında iddia qaldırmaq olar.
7. Məhkəmə qaydasında aliment tutulmasının qaydaları nədir?
Aliment almaq hüququ olan şəxs (ər ya arvad) nikahın pozulduğu vaxtdan asılı olmayaraq istənilən müddətdə
məhkəməyə aliment tutulması barədə ərizə ilə müraciət edə bilər.
Aliment məhkəməyə müraciət edildiyi vaxtdan tutulur. Məhkəmə iddiaçının aliment almaq üçün məhkəməyə
müraciət edənədək tədbirlər gördüyünü, lakin qarşı tərəfin aliment ödəməkdən boyun qaçırmasını müəyən edərsə,
əvvəlki dövr üçün 3 illik müddət həddində verilə bilər.
Məhkəmə tərəfindən hər ay tutulan alimentin miqdarı aşağıdakı kimidir:
1 uşağa görə - qazancın və başqa gəlirlərinin dörddə bir hissəsi
2 uşağa görə - qazancın (başqa gəlirlərin) üçdə bir hissəsi
3 və daha çox uşağa görə - qazancın (başqa gəlirlərin) yarısı.
Bu payların miqdarı məhkəmə tərəfindən tərəflərin ailə və maddi vəziyyəti, eləcə də diqqətəlayiq olan başqa hallar
nəzərə alınmaqla azaldıla və artırıla bilər.
Şəxsin işlədiyi təşkilatın müdiriyyəti icra vərəqəsi əsasında hər ay onun əmək haqqından və başqa gəlirlərindən
aliment tutmağa və əmək haqqı (başqa gəlir) verilən gündən ən geci 3 gün müddətində aliment alan şəxsin vəsaiti
hesabına göndərməyə borcludur.
Aliment verən şəxs işdən çıxdıqda müəssisənin müdiriyyəti onun işdən çıxması haqqında, habelə məlum olduqda
onun yeni iş və yaşayış yeri haqqında qətnamənin icra olunduğu yerdə məhkəmə icraçısına və aliment alan şəxsə 3
gün müddətində məlumat verməlidir.
Aliment verən şəxs iş yaşayış yerinin dəyişməsi haqqında, həmçinin əlavə qazancı (əvəzçiliklə işlərinə görə və s.)
haqqında məhkəmə icraçısına məlumat verməlidir.
Məhkəmə qaydasında tutulan alimentin ödənilməsinə aşağıdakı hallarda xitam verilir:
uşaq yetkinlik yaşına çatdıqda,
uşaq övladlığa götürüldükdə,
aliment ödəyən və ya aliment alan şəxs öldükdə.
8. Birgə ümumi əmlak dedikdə nə başa düşülür?
Ər-arvad arasında onların ümumi birgə əmlakı bölünə bilər. Nikah müddətində ər- arvadın əldə etdikləri əmlak
onların ümumi birgə mülkiyyəti sayılır. Ər-arvadın ümumi birgə mülkiyyətinə daxildir:
Onların hər birinin əmək, sahibkarlıq və ya intellektual fəaliyyəti nəticəsində əldə etdikləri gəlirlər, aldıqları
pensiya və müavinətlər, eləcədə xüsusi təyinatı olmayan digər pul ödəmələri (şikəstlik, sağlamlığın bu və ya
digər formada pozulması nəticəsində əmək qabiliyyətinin itirilməsinə görə ödənilən məbləğ, maddi yardımın
məbləği və s.);
Ər–arvadın ümumi gəlirləri hesabına əldə edilən daşınar və ya daşınmaz əşyalar, qiymətli kağızlar, kredit
idarələrinə və ya s. kommersiya təşkilatlarına qoyulmuş paylar, əmanətlər, kapitaldan olan paylar və əmlakın
ər-arvaddan kimin adına əldə olunmasından, yaxud əmanətin kimin adına və ya kim tərəfindən qoyulmasından
asılı olmayaraq nikah dövründə ər-arvadın qazandığı hər hansı sair əmlak.
Nikah dövründə ev təsərrüfatı ilə, uşaqlara qulluq etməklə məşğul olduğundan və ya digər üzrlü səbəblərə görə
müstəqil qazancı olmayan ər (arvad) də ümumi əmlak üzərində hüquqa malikdir. Bu norma hər şeydən əvvəl
işləməyən qadınların qanuni hüquqlarının müdafiəsi məqsədlərinə xidmət edir. Belə ki, bu halda arvadın ev
işlərinin görməsi işləyən ərin əməyinə bərabər tutulur.