Q ə r I b m ə mm ə dov, mahmud X
Yüklə 10,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- S.R.Ta ğ ı yev
- H.M.Hac ı yev
- A.B.C ə f ə rov
- L.C.Qas ı mov
- S.A.Hac ı yev
- S.B.R ə c ə bova
- N.K.Mikay ı lov
| ə
dova (1989) ilk d ə f ə respublikam ı zda çayalt ı sar ı da ğ me şə , sar ı -podzollu, sar ı -podzollu-qleyli torpaqlar ı n aqroekoloji münbitlik modell ə rini i ş l ə mi ş dir. Mü ə llif çay bitkisinin ekoloji t ə l ə bl ə rini n ə z ə ra almaq- la münbitliyi formala ş d ı ran amil ə ri yeddi blokda (aqroekologiya, torpaq t ə rkibi v ə xass ə l ə ri, torpaq rejimi, tor- paq onur ğ as ı zlar ı , biometriya, qiym ə t, aqromeliorasiya) qrupla ş d ı rm ı ş , bu göst ə ricil ə rin optimal parametrl ə rd ə n t ə r ə ddüdünü mü ə yy ə n etmi ş , münbitliyin yüks ə ldilm ə si yollar ı n ı göst ə rmi ş dir. F.D.Ayvazov (1989) Ac ı nohur düzünd ə otlaqalt ı torpaqlar ı n bioloji m ə hsuldarl ı ğ ı n ı t ə dqiq etmi ş , qiym ə t meyarlar ı ndan v ə t ə shih ə msallar ı ndan istifad ə etm ə kl ə onlar ı n balla ifad ə edilmi ş qiym ə tini tapm ı ş , Ac ı nohur q ı ş otlaqlar ı n ı n plastika metodu ə sas ı nda torpaq örtüyü strukturunu v ə bonitet kartoqram ı n ı (1:500000) t ə rtib etmi ş dir. S.R.Ta ğ ı yev (1991) Böyük Qafqaz ı n ş imal- şə rq yamac ı nda me şə alt ı torpaqlar ı qiym ə tl ə ndir ə rk ə n, ə n ə n ə vi qiym ə t meyarlar ı il ə yana ş ı , torpa ğ ı n qranulometrmik t ə rkibind ə n d ə qiym ə t meyar ı kimi istifad ə etmi ş dir. T ə dqiqatlar n ə tic ə sind ə Böyük Qafqaz ı n ş imal- şə rq yamac ı n ı n me şə alt ı torpaqlar ı n ı n bonitet ş kalas ı , 1:200000 miqyas ı nda bonitet kartoqram ı t ə rtib edilmi ş dir. M.M. Ə sg ə rova (1990) Qaraba ğ düzü torpaqlar ı n ı n kompleks aqronomik qiym ə tl ə ndirilm ə si v ə pamb ı q bitkisinin ekoloji t ə l ə bi ə sas ı nda ə razi torpaqlar ı münbitliyinin konseptual modell ə rini i ş l ə mi ş dir. H.M.Hac ı yev (1990) Mil düzü ə razisinin torpaq örtüyü strukturunu (TÖS) t ə dqiq etmi ş , elementar torpaq areallar ı n ı n ə m ə l ə g ə tirdiyi birl əş m ə l ə ri plastika metodundan istifad ə etm ə kl ə x ə rit ə l əş dirmi ş dir (1:200000, 1:100000, 1:10000, 1:5000). A.B.C ə f ə rov (1991) L ə nk ə ran vilay ə tinin ş imal hiss ə sind ə tax ı lalt ı torpaqlar ı n aqroekoloji münbitlik modell ə rini i ş l ə mi ş , 1:50000 miqyas ı nda plastika metodu ə sas ı nda torpaq-bonitet kartoqram ı n ı t ə rtib etmi ş dir. L.C.Qas ı mov (1992) L ə nk ə ran vilay ə tind ə subtropik bitkil ə ralt ı (limon, porta ğ al, naringi) torpaqlar ı n yüks ə k münbitlik modelini i ş l ə mi ş , bu bitkil ə rin m ə hsuldarl ı ğ ı na v ə münbitliyin s ə viyy ə sin ə t ə sir göst ə r ə n amill ə rin s ə ciyy ə sini vermi ş , onlar ı idar ə olunma d ə r ə c ə sind ə n as ı l ı olaraq münbitlik modell ə rinin bloklar ı daxilind ə qrupla ş d ı rm ı ş d ı r. Mü ə llif rütub ə tli subtropik ə razinin 1:50000 miqyas ı nda plastika metodu ə sas ı nda torpaq x ə rit ə sini t ə rtib etmi ş , subtropik bitkil ə ralt ı torpaqlar ı n münbitlik göst ə ricil ə rinin optimalla ş d ı r ı lmas ı üçün kompleks aqrotexniki v ə meliorativ t ə dbirl ə r sistemi t ə klif etmi ş dir. Ş . İ . İ sg ə nd ə rov (1992) t ə r ə find ə n Böyük Qafqaz ı n c ə nub- şə rq yamac ı torpaq örtüyü strukturunun plastika metodu il ə 1:200000 miqyas ı nda x ə rit ə si t ə rtib edilmi ş dir. S.A.Hac ı yev (1992) Naxç ı van Muxtar Respublikas ı ə razisind ə q ı ş otlaq sah ə l ə rinin torpaqlar ı münbitliyinin ekoloji modell ə rini qurmu ş dur. Mü ə llif bu torpaqlar ı n bonitet ş kalas ı n ı v ə kartoqram ı n ı (1:100000) da t ə rtib etmi ş , otlaqlar ı n yax ş ı la ş d ı r ı lmas ı üçün kompleks t ə dbirl ə r sistemi ir ə li sürmü ş dür. S.B.R ə c ə bova (1994) Ab ş eron yar ı madas ı daxilind ə zeytuna yararl ı torpaqlar ı n geni ş bonitet ş kalas ı n ı t ə rtib etmi ş , Z ı ğ zeytunçuluq t ə s ə rrüfat ı n ı n 1:10000 miqyas ı nda ekoloji qiym ə t x ə rit ə sini haz ı rlam ı ş d ı r. A.H.Babayev (1995) respublikada ilk d ə f ə olaraq torpaq münbitliyinin riyazi modell ə rini i ş l ə mi ş dir. M.M.Yusifova (2000) t ə r ə find ə n Arazboyu üzümalt ı torpaqlar ı n ekoloji rayonlar üzr ə bonitet ballar ı hesablanm ı ş , 1:100000 miqyasl ı ekoloji qiym ə t x ə rit ə l ə ri t ə rtib edilmi ş dir. V.A.Quliyev (2000) Az ə rbaycan ı n ş imal- şə rq ə kinçilik zonas ı n ı n 1:100000 miqyas ı nda torpaq, torpaq- kadastr rayonla ş d ı r ı lmas ı x ə rit ə l ə rini haz ı rlam ı ş , bonitet v ə aqroistehsalat qrupla ş d ı r ı lmas ı kartoqramlar ı n ı t ə rtib etmi ş dir. M. Ə .Bayramov (2002) Ceyrançöl q ı ş otlaq torpaqlar ı n ı n torpaq-ekoloji rayonla ş d ı r ı lmas ı x ə rit ə sini t ə rtib etmi ş , torpaqlar ı n bonitet v ə aqroistehsalat göst ə ricil ə rini x ə rit ə (1:100000) üz ə rind ə yer əş dirmi ş dir. N.K.Mikay ı lov (2003) t ə r ə find ə n Kür-Araz düzünd ə a ğ ı r gilli ş oranlar ı n v ə ş oran- ş orak ə tl ə rin meliorativ yax ş ı la ş d ı r ı lmas ı m ə qs ə dil ə kimy ə vi meliorantlar t ə tbiq etm ə kl ə yuma i ş l ə ri apar ı lm ı ş d ı r. Meliorantlar apar ı lm ı ş sah ə l ə rd ə torpaqlar ı n fiziki, fiziki-kimy ə vi v ə su-fiziki xass ə l ə ri xeyli yax ş ı la ş m ı ş , yumadan sonra sah ə l ə r müxt ə lif k ə nd t ə s ə rrüfat ı bitkil ə ri alt ı nda istifad ə olunmu ş dur (düyü, pamb ı q, arpa, yemlik noxud, tax ı l, yonca v ə b.). 23 A. İ . İ smay ı lov (2003) t ə r ə find ə n Az ə rbaycanda ilk d ə f ə olaraq torpaq informatikas ı n ı n konseptual elmi ə saslar ı i ş l ə nib haz ı rlanm ı ş , torpaq t ə dqiqatlar ı n ı n operativ, obyektiv v ə riyazi ə saslarla ara ş d ı r ı lmas ı n ı t ə min ed ə n informasiya sistemi yarad ı lm ı ş , torpaq ekoloji sisteminin ə sas informativ göst ə ricil ə rin ə ə saslanan m ə lumatlar ı n t ə svir dili v ə müvafiq klassikatorlar t ə rtib olunmu ş v ə torpaq t ə snifat ı n ı n informasiya bazas ı t əş kil olunmu ş , torpaqda ged ə n prosesl ə rin t ə bi ə tini n ə z ə r ə almaqla torpaqlar ı n münbitlik modell ə rinin qurulmas ı n ı n yeni üsulu t ə klif olunmu ş dur. N.A. İ smay ı lova (2003) Böyük Qafqaz ı n c ə nub- şə rq yamac ı me şə alt ı torpaqlar ı n bonitirovkas ı n ı aparm ı ş d ı r. T ə dqiqatlar n ə tic ə sind ə ekoloji rayonlar ı n ekoloji qiym ə t x ə rit ə si (1:100000) t ə rtib edilmi ş dir. N. Ə .Sultanova (2004) Ab ş eronun t ə r ə v ə zalt ı (pomidor) boz-qonur torpaqlar ı n ı n torpaq-ekoloji xüsusiyy ə tl ə rini t ə dqiq etmi ş , ilk d ə f ə olaraq 1:5000 miqyas ı nda pilot t ə s ə rrüfatda münbitlik amill ə rinin s ə ciyy ə si ə sas ı nda torpaqlar ı n ekoloji qiym ə t x ə rit ə sini t ə rtib etmi ş , kontur qiym ə tl ə ndirm ə metodundan istifad ə etm ə kl ə h ə min miqyasda torpaqlar ı n bonitet ş kalas ı n ı qurmu ş , aqroistehsalat qrupla ş d ı r ı lmas ı n ı aparm ı ş d ı r. Az ə rbaycanda ekoloji probleml ə rd ə n biri hesab olunan Yüklə 10,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|