Publication1
Yüklə 0,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 15 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ 2013/1
- 16 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ 2013/01
15 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ 2013/1 Vəkillərin praktikada üzləşdiyi əsas problemlərdən biri məhkəmə iclas protokolları ilə bağlıdır. Məhkəmə iclasının protokolu müdafiəçi üçün xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Çünki məhkəmənin çıxaracağı yekun qərar üçün əhəmiyyət kəsb edən sübutlar məhkəmə iclasında qiymətləndirilib və məhkəmə iclasının protokolunda əks olunmalıdır. AR CPM‐in 124.2.4‐cü maddəsinə əsasən protokol sübutlardan biridir. Məhkəmə iclasının protokolu cinayət işinə baxılması zamanı qanunun tələblərinə riayət olunmasını özündə əks etdirən yazılı sənəddir. Məhkəmə iclasının protokolu məhkəmə istintaqı vaxtı sübutların düzgün araşdırılması və qiymətləndirilməsinə imkan verir. Məhkəmə iclasının protokolu ilə bağlı problemlərdən biri budur ki, bəzən hakim yekun hökmdə məhkəmə istintaqı zamanı araşdırılmış və məhkəmə protokolunda əks olunmuş sübutlara deyil ibtidai istintaqın sübutlarına əsaslanır. Həmçinin AR CPM‐nin 51.7‐ci maddəsinin tələblərinə əsasən, məhkəmə iclasının protokolu məhkəmə iclasına sədrlik edən hakim və məhkəmə iclasının katibi tərəfindən məhkəmə iclası qurtardıqdan sonra 3 gün müddətində imzalanır. Bundan sonra məhkəmə tərəfindən onunla tanış olmaq hüququ olan şəxslərə 3 gün müddətində protokolla tanış olmaq imkanı yaradılır. Müdafiəçi məhkəmə araşdırması zamanı əldə edilən məlumatlardan istifadə etmək istəyirsə gərək özü məhkəmə iclasının qeydiyyatını aparsın. Bütün prosesin müdafiəçi tərəfindən qeydiyyatının aparılması praktiki cəhətdən olduqca çətindir. Buna görə də hesab edirəm ki, müdafiəçinin yüksək keyfiyyətli hüquqi yardım göstərməsi, məhkəmə çıxışına daha yaxşı hazırlanması üçün məhkəmə iclasının protokolu ilə məhkəmə çıxışlarından əvvəl tanış olması müdafiə mövqeyinin qurulmasına daha çox töhfə vermiş olar. Gələcəkdə bu barədə cinayət prosessual qanunvericilikdə müvafiq dəyişikliklərin edilməsi məqsədəuyğundur. Digər tərəfdən məhkəmə iclasında araşdırılan bütün məlumatların katib tərəfindən protokolda qeyd edilməsi praktiki cəhətdən mümkün deyil. Bu xüsusi ilə də iştirakçıların sayı, məhkəmə proseslərinin sayı və müddəti çox olan cinayət işlərində mümkünsüz olur. Belə olan halda katib məhkəmə iclasında araşdırılan məlumatların hamısını deyil, müəyyən bir hissəsini protokolda qeyd edə bilir. Ancaq fonoqramdan istifadə edərkən məhkəmə iclasının protokolunu tam tərtib etmək mümkündür. Məhkəmə iclasında səsyazmadan istifadə edilməsinə qanunla icazə verilməsinə baxmayaraq, onun tətbiq olunması üçün şərait yaradılmır. Hesab edirəm ki, fonoqramdan istifadə olunması hakimlərin və məhkəmə iclasının katiblərinin işinin asanlaşdırılması və məhkəmə iclas protokollarının vaxtında və obyektiv tərtib edilməsinə şərait yaradar. Bütün bunlar müdafiəçilərin sübut kimi daha keyfiyyətli protokollara əsaslanmasına səbəb olar. Bunları nəzərə alaraq məhkəmələrdə protokolun aparılması üçün texniki vasitələrdən istifadə olunmasını və müdafiəçinin, həmçinin digər proses iştirakçılarının protokol ilə məhkəmə çıxışlarından əvvəl tanış olmasını yüksək keyfiyyətli hüquqi yardım göstərmək və dövlət ittihamçısının öz çıxışını məhkəmə istintaqı zamanı araşdırılmış sübutlar əsasında qurması üçün məqsədəuyğun hesab edirik. Təcrübədə vəkillərin ən çox rastlaşdığı problemli məsələlərdən biri də “saxta” hal şahidləri ilə bağlıdır. Hal şahidi dedikdə, aparılan cinayət işində şəxsi marağı olmayan, öz razılığı əsasında aşkar olunan faktların, onların məzmununun, gedişinin və nəticələrinin təsdiq olunması üçün qanunvericiliklə istintaq hərəkətlərinin aparılmasında iştirak etmək üçün cəlb edilmiş şəxs başa düşülür. Cinayət prosessual qanunvericiliyimiz baxış, axtarış və götürmə, şəxsi axtarış və götürmə istintaq hərəkətlərinin aparılmasında ən azı 2 hal şahidinin iştirakını məcburi hesab edir. Bildiyimiz kimi şəxsiyyətin cəmiyyətdə vəziyyəti, o cümlədən hüquqi statusu təkcə onun müəyyən hüquqlarının olması ilə deyil, həm də onun üzərinə müvafiq vəzifələrin qoyulması ilə səciyyələnir. Bu baxımdan hal şahidinin istintaqın aparılmasında iştirakı sübutların saxtalaşdırılmasının qarşısını almaq, müstəntiqlərin və əməliyyat işçilərinin qeyri‐obyektivliyinin qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Əgər hal şahidinin iştirakı ilə keçirilən istintaq hərəkətlərinin tam və obyektiv aparılmasına, habelə həmin istintaq hərəkətləri nəticəsində əldə edilən sübutlarla əlaqədar şübhələr yaranarsa, hal şahidləri şahid qismində çağırılıb məhkəmədə dindirilə bilər. Bu zaman hal şahidinin prosessual vəziyyəti dəyişir və şahidin Cinayət Prosessual Məcəlləsində
16 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ 2013/01 nəzərdə tutulmuş hüquq və vəzifələrinə malik olur. Cinayət prosessual qanunvericiliyə əsasən, hal şahidi şəxsi marağı olmayan şəxs olmalıdır. Təəssüf ki, praktikada bir çox hallarda hal şahidlərinin formallığı, eyni bir şəxsin bir neçə cinayət işlərinə hal şahidi kimi cəlb olunması, “növbətçi hal şahidləri"ndən istifadə olunması baş verir. Faktiki olaraq bəzi “hal şahidləri” göstərdikləri “xidmət” müqabilində əməliyyat və istintaq orqanlarının vəzifəli şəxslərindən “haqq” alırlar. Buna görə də əksər hallarda hal şahidinin məhkəmədə şahid qismində dəvət olunub dindirilməsi məsələsi ortaya çıxır. Belə ki, əksər hallarda hal şahidləri istintaq zamanı eyni ifadələr verirlər. Qeyd etdiyimiz kimi hal şahidləri məhkəmədə dindirilən zaman şahidin hüquq və vəzifələrinə malik olurlar. Bu zaman hakim tərfindən şahidə AR CM‐nin 297 və 298‐ci maddələrində nəzərdə tutulmuş bilə‐bilə yalan ifadə vermə və ifadə verməkdən imtina etməyə görə məsuliyyət daşımaları barədə iltizam elan olunur. Bir çox hallarda hal şahidinin formallığı, işdə marağının olması, hal şahidinin müstəntiqin, təhqiqatçının, əməliyyatçının “adamı” olması məhkəmədə açıq‐aşkar görür. Hal şahidlərinin belə formallığı istintaqda arxayınlıqla nöqsanlar etmələrinə səbəb olur. Bununla bağlı praktikada rastaşdığımız bir məsələyə diqqət yetirək. Səlifov Müşviq Nəriman oğlunun AR CM‐nin 182.3.1 və 228.1‐ci maddələri ilə təqsirləndirilməsinə dair cinayət işi üzrə keçirilən məhkəmə istintaqı zamanı iş üzrə şahid qismində dindirilən onun tutulması zamanı əməliyyat qrupunun rəhbəri Əzimov Seyfulla Səttar oğlu və hal şahidi Nəbiyev Fərrux Məsul oğlu məhkəməyə düzgün ifadə vermək barədə iltizamı imzalasalarda, açıq‐aşkar yalan, həqiqətə uyğun olmayan ifadələr vermişlər. Belə ki, məhkəmədə dindirilən zaman Əzimov göstərmişdir ki, təsadüfən rast gəldiyi Nəbiyev Fərrux Məsul oğlu və Həsənov Nizami Müseyib oğlunu hal şahidi qismində işə cəlb etmişdir və əvvəllər onları tanımamışdır. O, Müşviq Səlifovun üzərində axtarış apardığı zaman ondan odlu silah aşkar etmişdir və hal şahidlərinin iştirakı ilə bu barədə protokol tərtib etmişdir. Şahid Nəbiyev Fərrux Məsul oğlu eyni məzmunda, əzbərləmış kimi, ifadə verərək göstərmişdir ki, əvvəllər heç vaxt nə Əzimovu görmüş, nə Həsənovu görmüş, nə də nə vaxtsa hal şahidi olmuşdur. Nəbiyevin ifadələrinin əsas məzmunu ondan ibarət olub ki, o düz adamdır və yalan şahidlik etməklə heç bir arası yoxdur. Müşviq Səlifovun üzərindən odlu silahın çıxmasını göstərən bu şəxs məhkəmədə özünü tam ifşa etmiş və onun məhkəmədə yalan ifadə verməsi tam sübuta yetirilmişdir. Müdafiə tərəfinin məhkəməyə təqdim etdiyi məhkəmə hökmlərindən və istintaq protokollarından aydın olurdu ki, Nəbiyev Fərrux Məsul oğlu və Həsənov Nizami Müseyib oğlu uzun müddətdir ki, əməliyyatçı Əzimov Seyfulla Səttar oğlu ilə sıx əməkdaşlıq edib, onun keçirdiyi əməliyyatlarda növbətçi hal şahidi qismində çıxış ediblər. Belə ki, Ağır Cinayətlərə Dair İşlər üzrə Azərbaycan Respublikası Məhkəməsinin 13 iyun 2005‐ci il tarixli Quliyev Xaliq Əkbər oğlu və Bağırov Şahmar Nəcəf oğlunun barəsində hökmündə adıçəkilən şəxslərin adları hal şahidi qismində keçir. Bu işdə sübut kimi qəbul edilmiş 07 mart 2005‐ci il tarixli protokol tərtib olunmuş və orada bu hal şahidlərinin adları göstərilmişdir. Protokolda S.Əzimovun da adı protokolu tərtib edənlər siyahısında qeyd olunur. Ağır Cinayətlərə Dair İşlər üzrə Azərbaycan Respublikası Məhkəməsinin 28 iyul 2005‐ci il tarixli Həşimov Elbrus Allahverdi oğlu və Turabov İlham Qurbanxan oğlu barəsində hökmdə eyniliklə bu şəxslər, yəni Nəbiyev Fərrux Məsul oğlu və Həsənov Nizami Müseyib oğlu hal şahidi qismində göstərilmişlər və işə əlavə olunmuş Seyfulla Səttar oğlu Əzimov tərəfindən tərtib olunmuş 18 mart 2005‐ci il tarixli protokolda eyni şəxslərin adları hallandırılır.Ağir Cinayətlərə Dair İşlər üzrə Azərbaycan Respublikası Məhkəməsinin 17 fevral 2005‐ci il tarixli Abdullayev Fəxrəddin Mirlətif oğlunun barəsində hökmündə də Nəbiyev Fərrux Məsul oğlunun adı çəkilir və 21 dekabr 2004‐cü il tarixli protokolda o, hal şahidi qismində keçir.Bütün bu mötəbər sübutlara baxmayaraq məhkəmə bu faktlara qiymət verməyib. Bu şəxslərlə bağlı bütün sübutların iş materialından xaric olunması ilə əlaqədar verilmiş vəsatət təmin edilməmişdir. Məhkəmə həmin iş üzrə 07.10.2005‐ci il tarixli ( İş N‐ 0795/05) çıxarılmış hökmün 55‐ci səhifəsində göstərilən məsələyə qiymət verərkən qeyd etmişdir ki: “O ki qaldı
Yüklə 0,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|