21
tovlanadigan birikmalarni hosil qiladi. XIX asrning ikkinchi yarmigacha bo‘lgan
davrgacha to‘qimachilik, charm, qog‘oz, oziq-ovqat va boshqa sanoat mahsulotlarini
tabiiy bo‘yoqlar asosida bo‘yab kelingan.
Organik sintez sanoatini, asosan anilin
asosidagi bo‘yoqlar sanoatlarini paydo bo‘lishi tabiiy va suniy bo‘yoqlar o‘rtasida
raqobat kchayib ketdi. Shungga qaramasdan hozirgi kunga qadar tabiiy bo‘yoqlarga
bo‘lgan e’tibor o‘z kuchini saqlab qolmoqda. Tabiiy bo‘yoqlarni ma’lum qismi qayta
tamirlash ishlarida qo‘llaniladi. Shu bilan birgalikda oziq-ovqat sanoatining ma’lum
sohalarida, optik va elektron mikroskopik
tekshirish usullarida, sitologiya va
gistokimyoda hamda analitik kimyoda ishlatilib kelinadi. Ko‘pgina tabiiy bo‘yoq
moddalar fiziologik va antibiotik faolligiga ko‘ra
dorivor moddalar sifatida
qo‘llanilmoqda [5].
Tarkibida kislorod tutgan sariq rangli tabiiy buyoq moddalari ichida keng
tarqalganlari4-xromon va xromenning gidroksi-, metoksi-, metilendigidroksi
hosilalari eng muhim vakillari hisoblanadi.
Ularga
flavonoidlar- flavon-, flavonol, flavonon, flavanonol, izoflavonolar va
antosian hosilalari kiradi. Bu moddalar o‘simlikning poya, barg, gul,
mevasi va
boshqa sabzavodlarni sariq, qizil, binafsha, qora ranglarga kiritadi.
Tabiatda flavonoidlar aglikon va glikozidlar holida uchraydi. Faqat antosianlar
aglikon holida uchraydi. Ularning ko‘pchiliklari antimikrob ta’sirga ega. Kversitin va
uning 3-O-ramnozidi (Kversitrin) hamda 3-O-ramnoglikozidi (rutin) P vitaminlar
guruhiga kiradi. Glikozid datistisitin (2`,3,5,7-tetragidroksiflavon)
moddasi eritrotsit
va tromboteitlarni bo‘yashda, shu bilan birgalikda turli kasalliklarni davolashda
ishlatiladi.
O
O
R
R=H
R=OH
Dostları ilə paylaş: 
