Niyâzî-i Mısrî’nin Kur’an ve Tefsir Anlayışı
Yüklə 340,96 Kb. Pdf görüntüsü
|
190 | OSMANLI TOPLUMUNDA KUR'AN KÜLTÜRÜ VE TEFSİR ÇALIŞMALARI -II- ğini; nitekim kendisinin manevî himmetiyle bunun gerçekleşeceğini söylemek- te 28
lara pek çok kere ağır küfürler etmektedir. 29 Edirne’ye gelişinde onu Selimiye Câmii’nde bekleyen mahşerî kalabalık örneğinde olduğu gibi esrarengiz fikirleri ve şahsiyetiyle kitlelerin ilgisini çeken karizmatik bir mutasavvıftır. Mısrî’nin hezeyanlarla dolu olan Mecmûa adlı hâtırâtına bakıldığında İslâm’a asla uygun olmayan söz ve düşüncelerle karşılaşılmaktadır. Sözgelimi Mısrî, kendisinin Allah tarafından özel sıfat ve yetkilerle donatılmış seçilmiş bir kulu olduğuna inanmaktadır. Öyle ki kendisine vahiy geldiğini söylemekte, 30 hat-
amma itikada Hamziyyedürler.” ((Mısrî, Mecmûa, Bursa Sultan Orhan Kütüpha- nesi, no: 690, v. 61a-61b; a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 99). “Ey tahtı başı- na kara olası dinsüz! Yahudi o kâdî degüldür sensin! Ey Yahudi oğlı Yahudi oğlı Yahudi! Senün başuna bu Mısrî kıyâmetdür kıyâmetdür kıyâmet! Ne dilden öter- sen öt!” (Mısrî, Mecmûa, v. 66a; a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 105). 28 Mısrî’nin bu konudaki sözleri şöyledir: “Hele ölürüm bari şu vasiyeti yine ide- yüm: Tatarındur, taht Tatarındur, Taht Tatarındur. Bunlar ıslah olmakdan kal- mışdur cılk olmış yumurta gibidur bunlarda hayr kalmamışdur taht Tatarındur bilmiş olun her nekadar hilâfın itmege çalışırsanuz olmaz mülk Tatarındur tata- rındur…Ben egerçi ölüyüm ve lâkin nefesüm haydür, bu nefes Tatara hayat virür mülk onların olur.” (Mısrî, Mecmûa, v. 2b; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 35). “Ey zalim Yahudi! Ey dinsüz, ey mürted Yahudi! Her ne şeytanluk ittirür- sen itdür benüm hasmum kimse degüldür sensin. Tahtun vallahi Tatarundur bil- lahi Tatarundur!” (Mısrî, Mecmûa, v. 72b; a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 115). 29
âcizlik, çaresizlik ve ruhsal bunalım içinde olduğunu göstermektedir. Onun de- ğil bir şeyhe, sıradan bir insana dahi yakışmayacak derecede çok sayıdaki sin kâflı ağır küfürlerine örnek olarak bkz. Mısrî, Mecmûa, v. 1b, 2b, 4a, 6a,7a; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 33, 34, 37, 39, 40. Mısrî, “peygamber (!) ol- duğun halde nasıl oluyor da bu kadar ağır küfürler edebiliyorsun” sorusuna da yine son derece ilginç bir cevap vermektedir: “Sâir enbiyâ benüm evlâdumdur. Ben ebüm, onlar birbirine ihvettür. Nitekim Peygamber aleyhisselâm buyurdı: ‘.ħıÖóĜأ : ْيأ ĵùĻđÖ ħİźوأ ÓĬأو تŻđĤا ijĭÖ ħıĥĠ ءÓĻ×ĬŶا’. Cümlesinin anası Havvâdur, ben Havvâyı tasarrufumdan haber virürüm, onlara câiz degüldür bana câizdür. (Mısrî, Mecmûa, v. 10a; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 45) 30 Mısrî’nin bu konudaki sözleri şöyledir: “Yevm-i sülâsâda ba’de sal’ti’l-asr cemâat tağılurken vahy olındum…” (Mısrî, Mecmûa, 7b; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatı- raları , s. 41) “Bu sözü bana Kur’an’ı vahy eyleyen Allah vahy eyledi” …” (Mısrî, Mecmûa , v. 34b; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 62). “Vahy-i ilâhî beni hâlüme komayup ifşâ itdüriyor.” (Mısrî, Mecmûa, v. 94a; a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin
, s. 143). “Dünden beri böyle vahy olunum. Vekilim Allahdur.” (Mısrî, Mecmûa , v. 95b; a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 145). M. AY · NİYÂZÎ-İ MISRÎ’NİN KUR’AN VE TEFSİR ANLAYIŞI | 191 mü’l-evliyâ olduğunu 31 hatta peygamber olduğunu iddia etmektedir. 32 Ayrıca
tevile meydan bırakmayacak şekilde Mehdî ve hatta Hz. İsa olduğunu iddia etmektedir. 33 Kendisinin manevî izni olmadan kimsenin padişahlık tahtına oturamayacağını, onun isteğinin Allah’ın isteği olduğunu söylemektedir. 34 Ona 31 Mısrî’nin bu konudaki sözü şöyledir: “Her vaktde hatmü’l-evliyâ birdür. Bu vaktde Allah Sübhânehu ve Teâlâ hatmü’l-evliyâ olmağı Mısrî’ye virdi” (Mısrî, Mecmûa , v. 6a; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 39). 32 “Ey Mısrî! Peygamberüm dirsin, Süleymanun bu şehre gelmesü niçündür ve kimin tarafundandur söyle! Cevab: Geldüginün haftasında vahy olındum lâkin setri ile memur oldum. Bugün izn-i Hak oldu söylerüm…” (Mısrî, Mecmûa, v. 12b; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 49) “Eğer gerçek peygamber isem sana hayr duam bu olsun ki Allah Teâlâ tiz günde tahtunu tatara virsün” (Mısrî, Mecmûa , v. 12a; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 48). “Nübüvvet ve risâle- te bunların âlâm u miheni ile vâsıl olduk elhamdü lillah!” “elhamdü lillahillezî enzele aleyye vahyehu bi Cibrîl ellezî enzele alâ cemîi enbiyâihi ve rusulihi ba’de intizâri sâatin bi melâiketin lâ tuad ve lâ tuhsâ min beyni yedeyhi ve min halfihi rasadâ. Sümme kâle bi lisânin Türkî: ‘Allah sana selâm ider ya Rasulallah! Ve bu- yurdu ki…’” (Mısrî, Mecmûa, v. 42b; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 72). “Peygamberlerün bedduası yerde kalmaz dirler. Bana bu bedduayı itdüren Al- lah’dur, bu duanun icâbeti mukarrerdür.” (Mısrî, Mecmûa, v. 53b; a.g.mlf., Niyâzî-i
, s. 87). “Hem peyğamberüm hem mehdîyüm hem Mısrîyüm hem insanum!” (Mısrî, Mecmûa, v. 59a; a.g.mlf., Hâtıralar, s. 95). “Bizüm de nebi isek muciz’atumuz, veli isek kerâmetümüz öldügümüzden sonra zuhur ider.” (Mısrî, Mecmûa, v. 62b; a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 101). “Sen bana pey- gamber iken dürlü dürlü lakablar takdurdun.” (Mısrî, Mecmûa, v. 73a; a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları , s.115). 33 “Mehdî benüm adlüm dürür İsa benüm fazlum durur” (Erdoğan, Niyâzî-i Mısrî Divanı , s. 216). “Ben toğurdum atasuz İsa’yı hem/İttisâlüm var ana ayrılmazam” (Erdoğan, Niyâzî-i Mısrî Divanı, s. 152). “Halk-ı âlem didiler İsa’ya Mısrî bir za- man/Dahî bundan özge mâ evhâ didi Kur’an bana” (Erdoğan, Niyâzî-i Mısrî Divanı, s. 10). “Ol dilberün Mehdî adı sükker dürür halka tadı/Mısrî çeker bu mihneti ol râhat-ı Rahman görür” (Erdoğan, Niyâzî-i Mısrî Divanı, s. 62). “Kendisini zehirle- mek isteyen padişaha hitaben:) İsa aleyhisselâmun sensin katline kasd etdün.” (Mısrî, Mecmûa, v. 15a; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 52). “Benüm itikâdum da budur ki İsa aleyhisselâm bir dahi nüzûl eylemez.” (Mısrî, Mecmûa, v. 53b; a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 87). “Rasûlullah aleyhisselâmun ha- ber virdügü yiğit benüm.” (Mısrî, Mecmûa, v. 102a; a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıra-
, s. 154); “Halk-ı âlem didiler İsa’ya Mısrî bir zaman/Dahî bundan özge mâ evhâ didi Kur’an bana” (Erdoğan, Niyâzî-i Mısrî Divanı, s. 10). 34 “Onun taht-ı cehenneminün yuları Mısrî’nün elindedür, kime istersem ona virmeğe beni muhayyer kıldı. Benim istedigüm Allah’ın istedigüdür. Ey Sultan Mustafa! Sen benim iznüm olmadukça ismine hutbe okudamazsın. Her ne kadar ukalân ve ulemân var ise cem eyle! Benden izinsüz seni tahta âşikâre çıkarabilür- lerse ben bâtıl olmış olayum hemen cellâdını gönder beni katl eylesin!” (Mısrî, Mecmûa , v. 6a; krş. a.g.mlf., Niyâzî-i Mısrî’nin Hatıraları, s. 39). Yüklə 340,96 Kb. Dostları ilə paylaş:
|