1 Dr. Semih BÜYÜkkol 2



Yüklə 160,61 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix17.09.2017
ölçüsü160,61 Kb.
#203


DOI: 10.7816/idil-01-05-11 

 

169



 

www.idildergisi.com 

 

POSTMODERN SÜRECE KLASİSİZMİN 

YANSIMALARI: KLASİSİZM DÖNEMİNE AİT 

RESİMLERİN POSTMODERN YORUMLARI

1

 

Dr. Semih BÜYÜKKOL

2

 

ÖZET

 

Kalıpların dışında, kendine has, yeni bakış açıları ve yeni kavramlar/kuramlar 

geliştiren  postmodernizm,  sanat  alanında  akım,  dönem,  üslup  gibi  farklılıkları 

gözetmeksizin  eleştirel  bir  tutum  olarak  karşımıza  çıkmaktadır.  Postmodernizmin 

takınmış  olduğu  bu  eleştirel  tutumu,  modernizmde  olduğu  gibi  var  olan  değerleri 

yıkarak  değil,  daha  çok  birleştirerek,  değiştirerek,  dönüştürerek  yeni  söylemler 

geliştirerek sağlamaktadır. Çoğulcu bir anlayışa sahip olan postmodernizm, geçmiş ile 

gelecek  arasında  kurduğu  ve  de  geliştirdiği  bağ  ile  bugünün  sanat  ortamında 

Klasisizm‟in  yeniden  gündeme  gelmesini  sağlamıştır.  Ancak  gündeme  gelen 

Klasisizm‟in geçmişle aynı değerlere sahip olduğunu söylemek mümkün değildir. Bu 

bağlamda  günümüze  taşınan  yeni  Klasisizm,  bugünün  sosyo-ekonomik,  politik, 

kültürel ortamında yeniden yorumlanması şeklindedir. Araştırma kapsamında problem 

edilen  durum,  postmodern  sürece  Klasisizm‟in  yansımalarının  sanat,  sanatçı,  eser 

bazında  ele  alınıp,  analizlerinin  yapılmasıyla  açıklanmaya  çalışılmıştır.  Araştırmada 

postmodernizmde  yeni  Klasisizm‟in  içerisinde  yer  alan  yeni  kavram  ve  kuramlara 

açıklık  getirme  amaçlanmıştır.  Nitel  araştırma  tekniklerinin  uygulandığı  araştırmada 

genel  tarama  modelinin  yanı  sıra  veri  toplama  aracı  olarak  literatür  tarama  ve  eser 

inceleme  yöntemi  de  kullanılmıştır.  Araştırma  kapsamında  olabildiğince  çok  sayıda 

faklı  ve  özgün  kaynağa  ulaşılmaya  çalışılmıştır.  Araştırmanın  kavramsal  çerçeve 

kısmı,  bulgular  ve  yorumlar  ile  ilgili  çıkarımları  destekleyip  bütünleştirecek  bir 

üslupla derlenmeye çalışılarak,  metin içerisinde yer alan görseller, konu içinde ismi 

geçen  ya  da  metni  betimleyeceği  düşünülen  en  belirgin  ve  çarpıcı  örneklerden 

seçilmiştir.  

Anahtar Kelimeler: Postmodernizm, Klasisizm, Temsili Sanat 

                                                      

1

 Bu çalışma Semih BÜYÜKKOL tarafından Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 



Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı, Resim-İş Eğitimi Bilim Dalı programında kabul edilen 

“Postmodern Sürece Klasisizmin Yansımaları” adlı Doktora tezinden yararlanılarak hazırlanmıştır. 

2

 Selçuk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümü, semihbuyukkol@gmail.com 




İDİL, 2012, Cilt 1, Sayı 5 / Volume 1, Number 5 

 

 



www.idildergisi.com

 

170 



 

REFLECTION OF CLASSICISM IN POSTMODERN 

TIMES: POSTMODERN REVIEWS UPON TO 

PICTURES BELONGING TO THE PERIOD OF 

CLASSICISM 

ABSTRACT

 

In  the  field  of  art,  postmodernism,  which  develops  original  and  unique 

perspectives  and  new  concepts/theories,  emerges  as  a  critical  attitude  regardless  of 

movement,  period,  and  style  differences.  The  critical  attitude  of  postmodernism  is 

formed not by destroying existing values, like in the modernism  case, but mostly by 

combining,  modifying,  transforming  them,  and  developing  new  discourses. 

Postmodernism has a pluralist understanding; and Classicism came to do the fore once 

again through the connection that postmodernism formed and developed between past 

and future. On the other hand, it is hard to claim that Classicism has the same values 

with  the  past.  In  this  sense  Classicism  which  was  brought  to  today,  is  re-interpreted 

according  to  today‟s  socio-economical,  political,  and  cultural  conjuncture.  In  this 

study the problem of the research was discussed within the process of postmodernism 

and analyzed by elaborating repercussions of Classicism on art, artist, and work of art. 

The  study  aimed  to  highlight  new  concepts  and  theories  of  neo-Classicism  within 

postmodernism.  Qualitative  research  methods  including  general  survey  model  and 

literature review and analysis of work of art as data collection tool were applied in this 

study.  Within  the  framework  of  this  study,  it  was  targeted  to  reach  various  and 

original  resources.  The  conceptual  framework  of  this  study  was  designed  in  a  form 

that would support and integrate  the findings and interpretations. The images of this 

study were selected among the most prominent and striking samples that would depict 

the article. 

Keywords: Postmodernism, Classicism, Representative Art 

 



BÜYÜKKOL Semih, Postmodern Sürece Klasisizmin Yansımaları: Klasisizm Dönemine Ait Resimlerin Postmodern Yorumları

 

-



 

 

 



171

 

www.idildergisi.com 



 

GİRİŞ 

Kendisini sanattan siyasete, ekonomiden kültüre kadar birçok alanda gösteren 

postmodernizm, bilindiği üzere bir akım, dönem, üslup vb. olmaktan çok eleştirel bir 

tutumdur.  Belli  bir  kuramın  bağıntısında  olmaksızın,  kuralsızlığın  getirmiş  olduğu 

çoğulcu (eklektik) bir anlayışa sahiptir. 

Sanat  alanında  ise  postmodernizm;  mimarlıkta  bir  akım  olarak  gelişirken, 

resim  ve  heykel  alanında  bir  akım  adını  temsil  etmesinden  çok,  1970  sonrasının 

bireyci, özgün, çeşitli kaynaklardan ayırım yapmadan etkilenmeye ve yararlanmaya 

açık,  çarpıcı  niteliklere  sahip  ve  biçimsel  bütünlüğü  amaç  edinmeyen  çalışmaların 

sınırlandırıldığı  genel  bir  yaklaşım  çeşidi  olarak  kullanılmaktadır  (Erzen,  1997: 

1507).  

Postmodernizmin  kendisini  tüm  sanat  dallarında  göstermesi  sonucunda, 

modernizmden  postmodernizme  geçişin  önemli  kanıtları  da  açıkça  görülmeye 

başlanmıştır.  Bu  anlamdaki  önemli  göstergelerden  biri  sanat  ve  gelenek  ilişkisi 

olmuştur.  Modernistler  gerici  olarak  nitelendirdiği  geleneğe  sırtını  dönerken, 

Postmodernist  sanatçılar  geçmişle  köprülerin  yeniden  kurulmasını  sağlamış,  dünya 

kültürünü  ve  yerel  kültür  özelliklerini  benimsemişlerdir.  Böylece  postmodernizm, 

olası  en  geniş  tabana  yayılmış  bir  dil  bağlamında,  bu  çeşitli  zevk  anlayışı 

kültürlerinden kaynaklanan değer, öğe, imge ve anlamları birleştirme gayreti içinde 

görülmüştür. Bu gayret de ancak (mimaride teknoloji, sanatta ise güncel içerik gibi) 

geçerli  realiteleri  ve  çoğulcu  zevk  anlayışlarını  bir  arada  barındırabilen  bir  tür 

serbest  klasisizm  ile  sağlanabilmekte,  geleneksel  klasisizm  ya  da  Yüksek 

Modernizm  ile  gerçekleştirilememektedir.  Çünkü  bu  dilin  endüstriyel  ya  da  post-

endüstriyel  toplamda  kent  yaşamının  çeşitliliğini/kargaşasını  yansıtabilecek  kadar 

zengin  ve  esnek  olma  zorunluluğu  bulunmaktadır.  Buna  karşılık  postmodernizmin 

melez dili eski kelimelerin kazandığı yeni anlamları kolayca özümseyebileceği gibi, 

geçmişte kalan her şeyden de yararlanabilecektir (İskender, 1991a: 41). 

Modernist  sanatçıların  tersine  postmodern  sanatçılar  Antik  dönemden 

başlayarak; Ortaçağ, Rönesans, Maniyerizm, Barok, Neo-Klasisizm gibi akımlardan 

etkilenmişler,  bu  etkileri  çalışmalarına  kolaj,  asamblaj  gibi  eklektik  bir  yöntemle 

yansıtmışlardır. Çoğulcu, eklektisist anlayışın öne çıktığı, özellikle güzel sanatlarda 

görülen,  taklit,  ironi,  kolaj,  pastiş,  asamblaj  gibi  tekniklerin  kullanıldığı  sanat 

eserleri  yaratılmış  ve  bu  eserlerin  yeni  orijinal  çalışmalar  olduğu  ısrarla 

savunulmuştur.  

Yeni Klasisizm'in postmodern süreçte  yeniden gündeme  gelmesi aslında  bir 

gereksinimin  keşfedilmesiyle  başlamıştır.  Bu  süreçte  eğer  Klasisizm‟in  ilk 




İDİL, 2012, Cilt 1, Sayı 5 / Volume 1, Number 5 

 

 



www.idildergisi.com

 

172 



 

örneklerinden  bütünüyle  vazgeçilemiyorsa,  tek  çare  bunları  bilinçli  olarak  işleyip, 

bir  tür  temsili  sanata  dönüştürmek  olmuştur.  Postmodernistler,  Klasisizm‟in  bu 

öğelerini  benimseyerek  kullanmayı  ve  böylece  tarihle  de  yeni  bir  diyalog  kurmayı 

gerekli görmüşlerdir 

(İskender, 1991b: 20)

.  

Postmodern  Sürece  Klasisizmin  Yansımaları:  Klasisizm  Dönemine  Ait 



Resimlerin Postmodern Yorumları adlı araştırmada, Klasisizm‟in günümüz sanatına 

postmodern süreçte nasıl yansıdığı araştırılarak, eklektik bir yapı içerisinde geçmişle 

günümüz  arasında  bağ  kuran  bu  sanat  eserleri  incelenmiştir.  Bu  sanat  eserlerinin 

günümüzde doğru bir şekilde algılanmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır. 



POSTMODERNİZM SÜRECİNDE YENİ KLASİSİZM ANLAYIŞI 

Postmodernizm Uluslararası Modern Üslup, büyük çaplı gelişme projeleri ve 

bürokrasiye  olduğu  gibi  yansıyan  faydacılık/ussalcılık  anlayışının  yerel  kültürleri 

yok etmesine karşı çıkan geniş tabanlı bir protesto olarak değerlendirilebilmektedir. 

Bu  protestonun  temel  ve  en  baskın  ifade  biçimi  bir  tür  klasisizm  ya  da  serbest 

klasisizmdir.

  Ancak  günümüzün  klasisizmi  geçmiş  çağlarda  gündeme  gelen 

(örneğin  Rönesans  Klasisizmi  ya  da  Neo-klasisizm  gibi)  ön  biçimlerinden 

daha  farklı  bir  boyut  içermektedir.  Yani; 

alışılageldiği  şekliyle  klasisizm 

genelde,  ideal  oranlar,  anıtsallık,  ciddiyet,  büyüklük  gibi  değer  ve  özelliklerle 

belirginlik kazanmaktadır. Oysa bugünkü klasisizmde ideal oranların hiçbir şekilde 

dikkate  alınmadığı  görülmektedir.  Çünkü  Postmodernizm  ortak  bir  metafizik 

temelden  ya  da  tek  bir  kozmik  sembolizmden  yoksun  bir  sentezdir. 

Bu  şekliyle 

klasisizm,  geleneksel  klasisizmden  daha  eklektik,  melez  ve  serbest  bir 

üslupta  olduğu  gibi,  daha  farklı  ve  geniş  bir  taban  üzerine  de 

temellendirilmektedir 

(İskender, 1991a: 40- 41). 

Yeni Klasisizm’deki bu melez üslubu ortaya çıkaran güdüler çeşitlilik 

göstererek,  bizi  geçmişe  daha  yeni  bir  gözle  bakmaya  ve  bu  gerçeği  kabul 

etmeye zorlamaktadır. Bu güdülerin altında yatan ana fikir ise sürekli evrim 

halindeki  klasik  dilin  zamanla  dönüşüme  uğratılarak,  ortak  bir  arayış 

sürecinde  kuşakları  birbirine  bağlamasıdır.  İlk  örnekleri  üzerinde  çalışan 

sanatçılar  ve  mimarlar,  doğal  olarak  birbiriyle  bağıntılı  çözümlere  vararak, 

tarihin  kesintisiz  bir  süreç  içinde  toparlanmasını  ve  giderek  tarihsel  akışın 

kültürel bir seviyede tersine çevrilmesini sağlamaktadır (Jencks, 1993: 31). 

Yeni  Klasisizm'in  günümüzde  gündeme  gelmesi  gerçekte  bir  gereksinim 

keşfedilmesiyle  başlamıştır.  Eğer  evrensellerden  ve  ilk  örneklerinden  tamamıyla 

vazgeçilemiyorsa,  tek  çare  bunları  bilinçli  bir  şekilde  ele  alarak  işleyip,  bir  tür 

reprezantasyonal  sanata  dönüştürmektir.  Karşı  seçenek  ise  evrenselleri  ve  ilk 

örnekleri bütünüyle ortadan kaldırmaktır. Bu şık, realist ya da pragmatist gözükmese 




BÜYÜKKOL Semih, Postmodern Sürece Klasisizmin Yansımaları: Klasisizm Dönemine Ait Resimlerin Postmodern Yorumları

 

-



 

 

 



173

 

www.idildergisi.com 



 

de, sonuçta bir seçim meselesidir. Geç dönem Modernist mimarlar bu sorunu kolon, 

cadde  vb.  gibi  öğeleri  önem  ve  vurgularını  azaltarak  çözmeyi  tercih  etmişlerdir. 

Postmodernistler  ise,  tam  aksine  bu  öğeleri  benimseyerek  kullanmayı  ve  böylece 

tarihle de yeni bir diyalog kurmayı gerekli görmüşlerdir 

(İskender, 1991b: 20)

.  

Resim  alanında  klasik  mimarinin  oran-orantılarıyla  uyumlu  insan  figürü 



yeniden geri gelirken, mimaride de resim, heykel ve insan figürü etkisine doğru bir 

dönüşüm  yaşanmıştır.  Resim,  heykel  ve  bunların  ara  biçimlerinde  ya  da  mimaride 

olsun; postmodernist dönüşümün en belirgin özelliği, belli bir dönem için neredeyse 

"tabu"  sayılan  insan  figürü  çevresinde  odaklanmış  oluşudur.  Gerçekte  bu 

odaklanmanın  merkezindeki  tek  şey  figür  değildir.  Çünkü  insanın  evren  ya  da 

teknolojik uygarlık içindeki  yeri,  Rönesans'ta  olduğu  gibi,  artık  merkezde  değildir. 

Ancak kıyısında, köşesinde  de  olsa, insan  ve  insan  figürü  geri  gelmiştir  (İskender, 

1991a: 36).  

Sanatçıları  ve  mimarları 

geçmişle  diyalog  kurmaya  iten  neden  ve  bu 

diyalogun biçimleri kişiden kişiye değişen çeşitlilikler göstermektedir. Bütün 

bu  farklılıklar,  kesintisiz  evrimi  boyunca  yaşadığı  sayısız  dönüşümlerden 

dolayı  Klasisizm'in  farklı  kuşakları  ortak  bir  paydada  bütünleştirecek  bir 

yapı  kazandığını  göstermektedir.  Ancak  bu  yapı,  zaman  zaman  birbirinden 

çok  farklı  yorum  ve  değerlendirmelere  konu  edilebilmektedir.  Örneğin; 

Stephan Mc Kenna ve Carlo Maria Mariani gibi Neo-klasik eğilimli sanatçılar 

belli  bir  kültürel  dönemi  ve  bu  döneme  özgü  değerleri  yeniden  gündeme 

getirmişlerdir (İskender, 1991b: 20). 

Kural  ve  ölçülere  göre  biçimlendirmek;  şimdilerde  yaratma  eyleminin  bir 

önkoşulu  olarak  görülmektedir.  Bunun  bir  nedeni  de  bizi,  bir  tasarımın  ardındaki 

kaygı  ve  endişeleri  irdelemeye  zorlayan  bilgisayar  çağının  etkisidir.  Bu  etkiyi 

besleyen  bir  diğer  neden  de,  sanat  dünyasında  giderek  artan  bir  oranda  görülen 

çözümleyicilik eğilimidir. Öte yandan kurallardan kaçınmanın tek yolu, yaratmanın 

ardındaki ölçüleri tamamıyla  bilinç dışına bırakmaktır. Ancak pratik açıdan, bu bir 

kurtuluş  sayılmaz,  çünkü  böylesine  yoğun  bir  iletişim  bombardımanının  yaşandığı 

çağımızda  bunlardan  habersiz  görünmek  olanaksızıdır.  Dolayısıyla;  kurallar, 

konvansiyonlar ve ölçülerin güncel varlığımızın kaçınılmaz parçası olduğunu kabul 

etmemiz gerekmektedir 

(İskender, 1991b: 22). 

POSTMODERNİZMDE  YENİ  KLASİSİZM  KAVRAMLARI  VE 

ÖZELLİKLERİ 

Postmodern  sanatta  ileri  teknolojinin  kazandırdığı  akıl  almaz  boyutlar 

düşünüldüğünde  çok  fazla  kavram  ve  özelliklerin  olduğu  görülmektedir.  Ancak 



İDİL, 2012, Cilt 1, Sayı 5 / Volume 1, Number 5 

 

 



www.idildergisi.com

 

174 



 

aşağıda, sanat eserlerini değerlendirmede ortak bir  bağlam oluşturma anlamında ve 

araştırma  konusu  kapsamında  yer  alan  kavramlar  ve  özellikler  ele  alınarak, 

açıklanacaktır. 

Güzellik  Kavramı  ve  Kompozisyon:  Rönesans‟taki  uyum  kavramının  ve 

Modernistler‟in  bütünleştirici  tutumunun  yerine  postmodernizmde  „uyumsuz 

güzellik‟  ya  da  „uyumsuz  uyum‟un  oluşturduğu  yeni  melez  üslup  yer  almaktadır. 

Postmodernistlerin  yapıtlarında  görülen  karmaşıklık  ve  zenginlik  gibi  özellikler 

Maniyeristler‟in  zor  olana  yönelme  ve  ustalık  göstergesi  gibi  özellikleriyle 

benzeşmektedir.  Ancak  bu  olgunun  temelinde  yeni  bir  toplumsal  ve  metafiziksel 

gerçek yatmaktadır (Jencks, 1993: 35). Çoğulcu toplumda  gelişen yeni duyarlık en 

basit  ideal  uyumu  ya  sahte  ve  yapay  ya  da  ilgiye  değmeyecek  kadar  sıradan 

bulmaktadır.  Buna  karşılık  çeşitli  zevk  anlayışları  ile  dünya  görüşlerinin 

birleştirilmesi sonucu ortaya çıkan uyumsuz bütün hem geleneksel Klasisizm'in hem 

de  Yüksek  Maniyerizm'in  sentezci  dillerine  oranla  gerçeğe  daha  yakın 

bulunmaktadır (İskender, 1991b: 22). 

Çoğulculuk  (Pluralizm):  „Uyumsuz  uyum‟  kadar  güçlü  olan  ve  onu 

doğrulayan diğer bir kavram da, hem kültürel hem de politik çoğulculuktur. Bu ço-

ğulculuk;  üslupsal  çeşitlilik,  farklılığın  pratikteki  olumlanması  ve  başkalığın  amaç 

haline getirilmesi ile özdeştir. Bu sanat anlayışında, hiçbir tarz veya biçim diğerine 

baskın  gelmemektedir  ve  tutucu  bir  bakış  açısı  da  söz  konusu  değildir  (İskender, 

1991a: 22).  Kavram olarak çoğulculuk, özel bir sanat anlayışını ifade etmemektedir. 

Tam tersine bir çeşit eşitliği kabul eden durum ortaya konmaktadır (Yamaner, 2007: 

40). 


Potmodernizm,  “çoğulculuk”  anlayışı  ile  tarih  ve  gelenekleri  kabul  ederek, 

modernizmin  tüm  ideallerine  ve  uygulamalarına  karşı  sırtını  dönmüştür. 

Feyerabend‟in  bilimsel  akılcılığa  karşı  savunduğu  “anything  goes”  (ne  olsa  gider) 

sloganıyla  tamamen  serbestliğe  ve  kaçınılmaz  olarak  da  eklektizme  varılmıştır. 

Tarihin  kabul  edilmesi,  her  şeyin  geçerli  olduğu  ilkesizlik  ilkesi  ile  birleşince, 

postmodern  mimaride  tarihi  biçimler  ve  semboller  zenginliğine  varılmış,  bu 

zenginliğe dayalı olarak da yaratıcılık ve demokratik gönül genişliğine ulaşılmıştır. 

Bunun sonucunda da modernizmin “ ya öyle / ya böyle” katılığına karşı, “hem öyle / 

hem  böyle”  mantığı,  çoğulcu  bir  ahlak  anlayışı  ile  savunulmuştur  (Özkiraz,  2007: 

129-130).  

Parodi: Yunanca kökenli bir kelime olan parodi; “Ciddi olduğu varsayılan bir 

yapıtın  bir  bölümünü  ya  da  tümünü  koşutlukları  koruyarak  alaya  alan,  biçimini 

bozmadan  ona  bambaşka  bir  içerik  vererek,  özle  biçim  arasındaki  bu  karşıtlıktan 

gülünç  ve  eleştirel  etkiyi  var  etmektir”  (Aktaran:  Yamaner,  2007:  31)  şeklinde 




BÜYÜKKOL Semih, Postmodern Sürece Klasisizmin Yansımaları: Klasisizm Dönemine Ait Resimlerin Postmodern Yorumları

 

-



 

 

 



175

 

www.idildergisi.com 



 

tanımlanmaktadır. Postmodernizm içinde yer alan parodi ise eylemsel bir olgu şek-

linde  var  olmakta  ve  genelde  alayı,  taklidi  içermektedir.  Parodisi  yapılan  sanatsal 

biçimin  orijinaliyle  alay  edilmekte  ve  mizah  dolu  bir  şekilde  taklidi  yapılmaktadır 

(Yamaner, 2007: 32). 

Çifte  Kodlama  (Double  Coding):  Postmodernizmin  en  yaygın 

uygulamalarından biri olan çifte  kodlama  içinde  parodi,  ironi,  pastiş, belirsizlik ve 

çelişki  kullanımı  önemli  bir  yer  tutmaktadır.  Özellikle  ironi  bağlanımda  kullanım 

gören eski ve yeni ikilemi ya da ilişkisi; geçmişin bugün içindeki devamını önerdiği 

kadar, bugünün bağımsız kimliğinin ayrıştırılmasını da öngörmektedir. Postmodern 

sanatlardaki  önemi,  modern  tekniklerle,  geleneksel  yapıların  birleştirilmesi 

özelliğinden kaynaklanmaktadır (İskender, 1991b: 23). 

Pastiş  (Pastiche):  “Pastiş,  ünlü  sanat  yapıtlarının  çeşitli  bölümlerini  kopya 

edilerek,  bütünlük  kaygısı  güdülmeden  bir  araya  getirilmesiyle  oluşturulan 

eklektik(seçmeci) yapıta denilmektedir. Çoğu zaman başka bir sanatçının üslubunun 

taklit edilmesi anlamına da gelmektedir” (Rona ve Beykan, 1997: 1435). 

Pastişte, iyi bilinen öğeler, duyarlı ve etkileyici bir biçim yaratmak amacıyla 

kullanılmaktadır.  Böylelikle  sıkça  kullanılan  öğeleri  tekrarlama  ve  yapay  bir 

birleşime  gitme  yoluyla  daha  canlı  bir  etki  bırakmaya  çalışılmaktadır  (Yamaner, 

2007: 33). 

Geçmiş  İle  Günümüz  Arasındaki  İlişki:  Bu  ilişki,  geçmişe  karşı  olan 

özlemden  dolayı  geçmişin  tabu  olmaktan  çıkmasını  sağlayarak,  unutulanı  yeniden 

hatırlamaya  (anamnesis)  yol  açmıştır  (Jencks,  1993:  38).  Bu  durum 

postmodernizmde,  parodi,  pastiş  ve  nostalji  patlamasına  neden  olmuştur.  Özellikle 

birbiriyle  ilgisiz  anılar,  alıntılar  ve  parçaların  bir  araya  getirilmesi  adeta  bir 

alışkanlık halini almıştır. Böylece farklı kökenli alıntılar çoğu kez kurgusu olmayan 

bir anlatım, mesajı olmayan ve de parçaları arasında anlamsal bir ilişki bulunmayan 

nedensiz bir bütün olarak sonuçlanmaktadır (İskender, 1991b: 23). 

İroni (Alaycı tutum): “Etkiyi çoğaltmak için bir şeyin tam tersini söyleyerek 

alay etme” olarak tanımlanan ironi, çağlar boyunca sanatın vazgeçilmez kavramları 

arasına  girdiği  görülmektedir.  Kelime  anlamı  açısından,  görünürdeki  anlamından 

farklı  ve  hatta  bu  anlamın  karşıtı  bir  anlamı  vurgulamak  için  kullanılan  ironi; 

postmodernizm  içinde  parodi  ve  pastişle  birlikte  yer  almaktadır.  Bu  anlayışa  göre 

postmodernizm,  geçmişin  hoş  ve  yıkıcı,  kötü  ve  acı  yönlerini  almaktan  yanadır. 

Postmodern  tarih  anlayışı  doğrultusunda,  parodi,  pastiş  ve  ironiden  yararlanılarak, 

geçmişle bugün arasındaki sınırlar kaldırılmaktadır ( Yamaner, 2007: 34-35). 




İDİL, 2012, Cilt 1, Sayı 5 / Volume 1, Number 5 

 

 



www.idildergisi.com

 

176 



 

Boyasal Resmin ve Boyasallığın Yeniden Gündeme Gelmesi: Boyasal resim 

sonrası soyutlama (Post-Painterly Abstraction) ile iyice gözden düşen boyasal resim 

ya da resim de boyasallık, 1970'li yılların başından itibaren yoğun bir ilgi görmeye 

başlamıştır.  Boyasallığın  yeniden  dönüşü  1988'lerde  doruk  noktasına  ulaşmıştır. 

Boyasallıkla  birlikte  içeriğe  olan  ilgi  de  artmıştır.  Postmodernizmde  içerik; 

otobiyografiden  yüksek  ve  popüler  kültüre,  toplumsal  yorumculuktan  metafizik 

spekülasyona,  doğa  resminden  psikolojik  doğaya  kadar  değişik  ilgi  alanlarını 

yansıtmaktadır.  Anlatımcı  resim,  natürmort,  peyzaj  türlerinin  gördüğü  ilgi  de  bu 

türlere özgü içeriğin de önemsenmesi ile sonuçlanmıştır (İskender, 1991b: 23). 

Sanatla Yaşamın Birleştirilmesi: Jencks‟e göre günümüz sanatında, sanat ve 

yaşam  arasındaki  ayrılıkların  ortadan  kaldırılma  çabaları  ve  buna  bağlı  olarak  da, 

modern  sanatların  yerini  postmodern  sanatlara  bırakması  süreci  yaşanmaktadır. 

Aslında  bu  süreç,  uzamsal,  görsel  ve  plastik  sanatlarda  daha  çabuk  gelişim 

göstermektedir.  Ancak  özgün  bir  sanatsal  tarz  oluşturduğu  savunulan 

postmodernizm,  Jencks'in  de  öne  sürdüğü  gibi,  öncelikle  mimarlıktan  başlayan 

sanatın diğer alanlarına yayılan yeni bir sanat anlayışını tanımlamaktadır ( Aktaran: 

Yamaner, 2007: 42). 

Çevresel  Çoğulcu  Bağlantısalcılık:  Çifte  kodlama  kullanıldığı  zaman  farklı 

gönderme alanlarını bir araya getiren çoğulcu bir bağlantısallık üretilmiş olmaktadır. 

Örneğin  Minimalist  bir  yapıt,  ancak  ve  sadece  kendine  gönderme  yaparak 

benliğini/varoluş gerekçesini kanıtlayabilmektedir. Bunun aksine çoğulcu bağlantılı 

bir  iş,  sadece  çevresiyle  bütünleşmekle  kalmaz,  birbiriyle  hiçbir  ilgisi  olmayan 

alanlarla da bir tür organik bütünlük oluşturacak şekilde çeşitli ilişkiler kurmaktadır. 

Özellikle  Modernizm'de  sanat  dalları  arasındaki  ortak  uygulamalar  tabu 

sayılmaktayken,  günümüzde  bu  farklı  alanları  bütünleştiren  çabalar  özel  olarak 

vurgulanmaktadır (İskender, 1991b: 23).  

Melezleştirme  (Hybridisation):  Melezleştirme,  Ihab  Hassan'ın  postmodern 

kavramının tanımı içinde kullandığı bir kavramdır. Hassan, melezleştirmeyi, parodi, 

taklit  ve  pastiş  olmak  üzere  türlerin  kopyalanması  olarak  görmektedir.  Buradaki 

türler, çeşitli sanat dalları anlamını taşımakta ve bu sanatlar içinde yer alan kültürel 

kategorilerin karşı tanımları verilmektedir. Melezleştirmede karşı tanımların dışında 

bir  de  tekrar  sunum  gerçekleşmektedir.  Klişe  ve  başkalarının  düşüncelerini  kendi 

düşüncesi gibi kullanma, parodi ve pastiş yapma, pop ve kitsch gibi olgularla da bu 

sunum  zenginleşmektedir.  Tekrar  sunumda  bir  model,  bir  de  kopyanın  varlığı 

zorunludur.  Bu  durumda  imaj  veya  kopya  dayandığı  model  kadar  değerli 

olabilmektedir.  Bu  yeni  sunum  birçok  değişik  kavramı  oluşturur:  Süreklilik  ve 

süreksizlik,  yüksek  ve  düşük  kültür,  geçmişin  şimdi  içinde  yayılması  için  taklidi 

yerine karışımı kullanma gibi (Yamaner, 2007: 40-41). 



BÜYÜKKOL Semih, Postmodern Sürece Klasisizmin Yansımaları: Klasisizm Dönemine Ait Resimlerin Postmodern Yorumları

 

-



 

 

 



177

 

www.idildergisi.com 



 

Sanatta Seçkinciliğin Terkedilmesi: Modern hareketin seçkinliğine tamamen 

ters  düşen  bu  çaba,  yaşamı  ele  alış  açısından  da  yeni  bir  sanat  anlayışı  anlamını 

taşımaktadır.  Artık  seçkinci  sanat  geride  kalmıştır.  Belli  bir  birikimi  gerektiren 

seçkinci sanatın yerini, seyircisi ve okuru ile bir "yaşantı birliği" kurmanın gereğine 

inanan  yeni  bir  anlayış  almaktadır.  Günümüz  sanatı  yeni  bir  hümanizm  anlayışını 

benimsemektedir.  Bu  yeni  insancılık  anlayışına  göre,  insan  yüce  duygu  ve 

düşüncelere sahip olduğu için değil, kusurlu ve eksik yanları nedeniyle sevilmelidir. 

Çünkü insan bu kusurlarıyla vardır ve bunlarla değerlidir (Yamaner, 2007: 42-43). 

Olmayan  Merkeze  Dönüş:  Resimde  merkezde  anlamlı  ya  da  anlamsız 

boşluklar  bırakmak,  mimaride  ise  kullanım  gerekçelerini  fazlaca  dikkate  almayan 

merkezi bir plan oluşturmak, giderek yaygınlaşan bir davranıştır. Bu paradoks, hem 

şaşırtıcı  hem de açıklayıcıdır. Bir anlamda topluluk için bir mekan yaratmak sonra 

da  bu  mekanı  dolduracak  nitelikte/yeterlilikte  herhangi  bir  şeyin  olmadığını  itiraf 

etmek  gibi  bir  şeydir.  "Post"  ön  takısının  da  karakterize  ettiği  gibi  bu  hareket, 

geçmişteki  bir  tabana  bağlı  her  çıkışın  altında  yatan  belirsizlik  ve  kaybolmuşluk 

duygusuyla  yüklüdür. Dolayısıyla post-modernizm kelimesi: güncel davranış kadar 

yasalar, dil, kurumlar vb. gibi olguların temellerini oluşturan kök ve değerlerin artık 

onulmaz bir şekilde tükendiğini anlatmaktadır (İskender, 1991b: 23). 

Anti-Art (Karşı -Sanat):  Postmodern sanatın en belirgin özelliklerinden biri, 

modern sanatlarda olduğu gibi sanatsal atmosferin olmamasıdır. Çünkü bugüne dek 

alışılagelmiş  olan  estetik  ölçüler  yadsınmakta  ve  modern  sanatlara  yüz 

çevrilmektedir.  İşte  bu  nedenle  postmodernizm  için  "anti-art"  (karşı-sanat)  ifadesi 

kullanılmaktadır.  Sanat  karşıtı  olarak  nitelenen  postmodernizm  içinde,  sanatsal 

üretim  kadar,  ticaret  ve  teknolojiye  dayanan  kültüre  ve  mekanik  üretime  de  yer 

verilmektedir (Yamaner, 2007: 43). 

Kurmaca Gerçeklik:  Postmodern sanatta toplumsal gerçek; toplumsallaşma, 

sosyalleşme  ve  kültürün  birlikte  yarattıkları  bir  kurmaca  gerçekliktir.  Modernizm, 

çağdaş dünyanın karmaşasına, kaygı ve karamsarlıkla yaklaşırken; postmodern sanat 

bunun  tam  tersine,  hatta  çağdaş  dünyayı  belli  ölçüde  kabullenerek,  belki  de  alaycı 

bir tutumla ciddiye almamak yoluna gitmektedir (Yamaner, 2007: 43). 

Antropomorfizm: (Kelime anlamı, Tanrı ya da bir tanrının insani özelliklerle 

tanımlanması  ya  da  temsil  edilmesi;  başka  bir  ifade  ile  insan  olmayan  canlı  ya  da 

cansızlara  insani  karakteristiklerin  atfedilmesi  demektir).  Sanatta  figürasyon  ve 

figüratif özelliklerin, mimaride ise sütunun figüratif kullanılışı Postmodernizm‟in en 

çarpıcı  eğilimlerinden  birini  oluşturmaktadır.  İnsan  vücudunun  özelliklerinden  ve 

oranlarından  yola  çıkarak  yapılan  uygulamalar  da  bu  eğilim  içinde  önemli  bir  yer 

tutmaktadır (İskender, 1991b: 23)  




İDİL, 2012, Cilt 1, Sayı 5 / Volume 1, Number 5 

 

 



www.idildergisi.com

 

178 



 

Farklı  Sanat  Yapıtlarının  Bir  Arada  Kullanılması:  Postmodernizm  içinde 

farklı sanat dallarına ait eserlerin bir arada kullanıldığı dikkati çekmektedir. Üstelik 

de  çeşitli  sanat  yapıtlarının  etkisi  herkesin  anlayabileceği  şekilde  bir  araya 

getirilmekte  ve  bilinen  kültür  markalarının  yanı  sıra  pazarlanmaktadır  (Yamaner, 

2007: 43). 

Çok  Çeşitli  Sanatsal  Etkinliklere  Yer  Verilmesi:  Farklı  sanat  dallarının  bir 

arada  aynı  sanat  yapıtında  kullanılması  gibi  bu  çok  çeşitlilik,  sanatın  her  alanına 

yayılmaktadır.  Özellikle  60'lardan  sonra  yoğun  bir  süreçte  kendini  gösteren 

happening ve "Performance art” (gösterim sanatı) buna güzel bir örnektir. Genelde 

sanat türlerinde görülen bu çok çeşitliliğin yanı sıra, özelde de sanat dallarında yakın 

geçmişle  karşılaştırıldığında  çok  farklı  değişimlerin  kaydedildiği  görülmektedir 

(Yamaner, 2007: 43). 

POSTMODERN RESİM SANATINDA KLASİSİZMİN ÇEŞİTLERİ 

Metafizik Klasisizm  

Metafizik Klasisizm  kendi içinde “Melankolik Klasisizm”  ve  “Dışavurumcu 

Klasikçiler  ve  Enigmatik  Alegori  (Gizemli  Simgesel  İfade)”  olmak  üzere 

sanatçıların  çalışmaları  doğrultusunda  iki  farklı  anlayıştan  oluşmaktadır. 

Karamsarlığın,  geçmişte  kaybettiğimiz  ve  tekrar  yerine  koyamadığımız  bilgilerin, 

mitin, mitolojinin postmodernizmde yeniden gündeme geldiği görülmektedir. Ayrıca 

sanatçıların  eserlerinde  insan  figürleri  kadar  nesnelerin  de  önem  kazandığı  ve 

simgesel bir anlama dönüştüğü görülmektedir (Jencks, 1987: 43-52). 



Anlatımsal Klasisizm 

Bu  bölüm  kendi  içinde  “Ahlakçı  Estetik  ve  İmalı  Anlatım”  ve  “Erotik  ve 

Yıkıcı  Klasisizm”  olmak  üzere  sanatçıların  çalışmaları  doğrultusunda  iki  farklı 

anlayıştan  oluşmaktadır.  Anlatımsal  resimlerde  erdemliliği  ve  kahramanlığı 

vurgulamak için idealist erkeklerin eylemleri, insanlık örnekleri, cömertlik, cesaret, 

tehlikeyi  küçümseme,  onur  için  tutkulu  gayret  gösterme,  ulusun  ilerlemesi  ve 

inancın savunulması gibi temalar sanatçılar tarafından ele alınmıştır (Jencks, 1987: 

67).  Ayrıca  anlatımsal  resmin  içinde  cinsiyet  her  zaman  inceleme  alanı  olmuştur. 

Klasisizmin her peryodunda erotik olaylar resmedilmekle kalmamış, seksüel hazlar 

da hiciv bir şekilde ele alınmıştır. Yıkıcı klasisizmin içinde yer alan bazı sanatçılar 

seksüel  konuları  tabu  olarak  formlaştırmışlardır.  Bu  sayede  tutucu  toplumların 

sanatına ve ahlakına meydan okumuşlardır (Jencks, 1987: 81-82).  

  



BÜYÜKKOL Semih, Postmodern Sürece Klasisizmin Yansımaları: Klasisizm Dönemine Ait Resimlerin Postmodern Yorumları

 

-



 

 

 



179

 

www.idildergisi.com 



 

Alegorik (Simgesel) Klasisizm 

Bu  bölüm  kendi  içinde  “Örtülü  İçerik  Barındıran  Alegori”  ve  “Nostaljik 

Klasisizm” olmak  üzere  sanatçıların çalışmaları doğrultusunda  iki  farklı anlayıştan 

oluşmaktadır.  Postmodern  ressamlar,  resimlerinde  karakteristik  olarak  alegoriye 

eğilimli  konular  seçmişlerdir.  Bunu  yaparken  de  geleneksel  konulara  sırtlarını 

dönmüşler  ve  alegorileri  bazen  enigmatik,  bazen  de  sürreal  (gerçeküstü)  olmuştur. 

Geleneksel  alegori,  bir  konunun  hikâyeleşmiş  görünümünün  altında  buna  benzer 

başka bir konu açıklarken, postmodern alegori ise tarihsel  bir  hikâyenin görünümü 

altında çağdaş bir hikâyenin örtülü içeriğini oluşturmakta ve bu yüzden tam olarak 

da  açık  ve  net  değildir.  Çoğu  zaman  sanatta  kullanılan  orijinal  hikayenin  aksine 

kültür bugüne  aittir. Örtülü içerik barındıran alegorideki bu paradoksun (karmaşa), 

geleneksel  alegoriyle  benzer  noktası,  her  ikisinin  de  tarihi  bir  olayı  konu  ediniyor 

olmasıdır  (Jencks,  1987:  101).  Ayrıca  „Geçmiş  performansları  idealleştirmek, 

bugünü  eleştirmeyi  sağlar‟  fikrinden  yola  çıkan  sanatçılar  tarihteki  önemli  olayları 

(Roma  Cumhuriyeti,  Amerikan  ve  Fransız  Devrimleri  gibi)  konu  alan  nostaljik 

(özlemsel) tarzda eserler de yapmışlardır (Jencks, 1987: 116). 



Gerçekçi Klasisizm 

Bu  bölüm  kendi  içinde  “İdeal  Gerçekçilik-Zoraki  Zıtlık”  ve  “Anıtsallaşan 

Mimesis  ve  Özel  Dünya”  olmak  üzere  sanatçıların  çalışmaları  doğrultusunda  iki 

farklı  anlayıştan  oluşmaktadır.  Klasiğin  gelenekselciliğinde  gerçeklik  her  zaman 

doğrudan  ve  paradoksal  bir  rol  oynamıştır.  Yunanlıların  ve  Romalıların 

akademilerinde  gerçekliğin  temsilinde  her  zaman  çelişkili  bir  amaç  olmuştur. 

Ressam  veya  heykeltıraş  taklide  teşebbüs  ettiğinde  mimesis  (yansıtma)  sanatçının 

çabasına  yöntem  sağlamıştır.  Eğer  sanatçı  gördüğü  bir  şeyi  çok  fazla  titizlikle 

çalışmasına  kopya  ederse  eserini  ideal  ile  yeterli  şekilde  birleştirememiş  demektir. 

Tam  tersi,  resimde  belirtilmiş  detaylar  kaybolacak  olursa  bu  sadece  onu  çirkin 

yapmakla  kalmaz aynı zamanda görüntünün arka planında yatan  fikri de  yok etmiş 

olur.  Öyleyse  ideal  gerçekçi  anlayış,  eski  Yunan  atletlerinin  vücut  yapısında, 

kaslarında olduğu gibi şekil bulmaktadır (Jencks, 1987: 127). 

Klasik Duyarlılık 

Bu  bölüm  kendi  içinde  “Resimsel  Hatırlama”,  “Yeniden  Kazanılan  ve 

Kaybedilen  Arcadia”  ve  “Düzenin  Temsili”  olmak  üzere  sanatçıların  çalışmaları 

doğrultusunda  üç  farklı  anlayıştan  oluşmaktadır.  Bu  alandaki  bazı  sanatçılar 

klasisizmi ele alırken ruhuna  bağlı kalmışlar ancak hakkında yazılmış olanları hiçe 

saymışlardır. Ortak duyarlılığın açıklanması çok zordur ama her dönemin temelinde 

böyle  çalışan  sanatçıların  mevcut  olduğu  görülmektedir.  Ayrıca  daha  az  ideolojik 



İDİL, 2012, Cilt 1, Sayı 5 / Volume 1, Number 5 

 

 



www.idildergisi.com

 

180 



 

fakat  daha  kontrollü  bir  tarzla  günlük  yaşamın  tutumlarını,  duygularını  bu 

sanatçıların  duyarlılık  içerisinde  eserlerine  taşıdıkları  da  görülmektedir.  Sanatçılar 

çalışmalarında  Akdeniz  ışığına,  parlaklığına  ve  yoğun  gölge  etkilerine 

yoğunlaşmışlardır. En popüler konuları ise; İtalya ve Provence‟nin  yöresel binaları, 

Yunanistan‟ın  engebeli  kır  manzaraları,  doğanın  acımasızlığına  kahramanca  karşı 

koyan insanların trajik portreleri olmuştur (Jencks, 1987: 151).    

KLASİSİZM DÖNEMİNE AİT RESİMLERİN POSTMODERN YORUMLARI

 

Geoffrey LAURENCE     

 

Resim-1: Geoffrey Laurence, Çabuk Tutun

T.Ü.Y., 182 x 198 cm, 2004. (“Sanal”, 2012) 

 

Resim-2: Peter Paul Rubens, Leukippos’un 

Kızlarının Dioskurlar Castor ve Pollux Tarafından 

Kaçırılışı, T.Ü.Y., 210.5 x 224 cm, Eski Tablo 

Galerisi, Münih, 1617.  (Krausse, 2005: 33) 

Geoffrey  Laurence‟ın  eserlerinde  konu  olarak  savaşın  olumsuz  yanları, 

soykırım, insanların psikolojik yönlerinin yansıtıldığı figürler, portreler ve klasisizm 

dönemine  göndermeler  yapan resimler  yer almaktadır. Anlatımsal  klasisizmi tercih 

eden  sanatçının  özellikle  son  dönem  resimlerinde  klasisizm  dönemine  ait  belirli 

klasik  eserlerin  farklı  bölümlerini  başlangıç  noktası  olarak  alıp,  günümüz  çağdaş 

figürlerle yeniden kombine ederek kompozisyonlar oluşturduğu görülmektedir.  

Geoffrey  Laurence‟nin  Çabuk  Tutun  (Resim  1)  isimli  eserinde  savaşın 

askerler üzerindeki korku, endişe, nefret, çaresizlik gibi olumsuz psikolojik etkileri 



BÜYÜKKOL Semih, Postmodern Sürece Klasisizmin Yansımaları: Klasisizm Dönemine Ait Resimlerin Postmodern Yorumları

 

-



 

 

 



181

 

www.idildergisi.com 



 

yansıtılmaya çalışılmıştır. Konunun desteklenmesi, daha iyi anlaşılır hale getirilerek 

çarpıcı  bir  etkinin  yaratılması  ve  savaşın  kaos  yönünün  vurgulanması  amacıyla 

Laurence,  Peter  Paul  Rubens‟in,  masum  insanların  kaçırılma  esnasındaki 

direnişlerinin ve çaresizliklerinin konu alındığı eser geri planda kullanılmıştır. 

Carlo Maria MARIANI 

 

Resim-3: Carlo Maria Mariani, Solak Ressam , T.Ü.Y., 175 x 200 cm,  Courtesy Sperone 



WestwaterGaleri, New York,  1982. (Jencks, 1987: 50) 

Mariani‟nin  Solak  Ressam  (Resim  3)  isimli  eserinde  oturur  vaziyette 

resmedilen  ana  figür  Antik  Yunan  heykellerindeki  idealist  insan  figürleriyle 

neredeyse  tıpa  tıp  benzerlik  göstermektedir.  Sadece  tek  fark  oturur  şekilde 

resmedilmiş  olmasıdır.  Geçmişi  simgeleyen  bu  figürün  sağ  elinde  ayağından  baş 

aşağı tuttuğu bebek ise yeni klasisizmi temsil etmektedir. Yeni klasisizmin ne kadar 

gücünü  geçmişten  alsa  da  farklı  şekilde  daha  geniş  bir  taban  üzerine  yayıldığını, 

melez bir yapıya sahip olduğunu ve geleneksel klasik değerlerin baş aşağı geldiğini 

ifade etmektedir. 

 

 




İDİL, 2012, Cilt 1, Sayı 5 / Volume 1, Number 5 

 

 



www.idildergisi.com

 

182 



 

Ross WATSON 

 

Resim-4: Ross Watson, İsimsiz 06-10 (Caravaggio 

Sonrası), T.Ü.Y., 120 x 121 cm, Özel koleksiyon, New 

York. (“Sanal”, 2012) 

 

Resim-5: Caravaggio, İsa’nın Mezara 

İndirilişi, T.Ü.Y., 203 x 300cm, 

Vatikan, İtalya, 1602-1603. (“Sanal”, 

2012) 

Ross  Watson‟un  eserlerinde  Rönesans,  Barok,  Neo-Klasisizm  gibi  farklı 

sanat dönemlerine ait resimleri günümüz çağdaş insanların farklı eylemler içindeki 

hareketleriyle birleştirip kompoze ederek yeniden yorumladığı görülmektedir. 

Ross  Watson,  İsimsiz  06-10  (Caravaggio  Sonrası)  (Resim  4)  adlı 

çalışmasında  Barok  resim  sanatının  önemli  örneklerinden  biri  olan  İsa‟nın  Mezara 

İndirilişi  (Resim  5)  isimli  eseri,  günümüz  kıyafetli  erkek  figürü  ile  birleştirerek 

çağımıza taşımıştır. Barok resim sanatının estetik anlayışına ve uygulama tekniğine 

sadık  kalan  sanatçı,  Caravaggio‟nun  resimlerindeki  güçlü  ışık-gölge  zıtlığını, 

tablonun  sağ  tarafına  yerleştirdiği  figürün  elindeki  telefonun  ışığı  ile  desteklediği 

görülmektedir.  Caravaggio‟nun  karanlık  kompozisyon  içerisinde  tek  bir  noktadan 

yoğunlaştırdığı ışığın etkisiyle figürlerinde bariz bir hacim, gerçek bir beden dikkati 

çekmekte  ve  bütün  gerçekliğine  rağmen  yine  de  figürlerinde  ruhani  boyut 

görülmektedir.  Bu  boyut  genellikle  alışılmamış  ışık  oyunlarıyla  öne  çıkartılmıştır. 

Watson‟ın  da  ışığın  aynı  çarpıcı  etkisini  telefon  ışığıyla  sağlayarak,  karanlığın 

içindeki  modern  giyimli  figürün  yüz  ve  vücut  hatlarını  daha  hacimli  göstermiş  ve 

resmin tamamına hakim olan mistik havayı çok iyi yansıtmıştır.  



BÜYÜKKOL Semih, Postmodern Sürece Klasisizmin Yansımaları: Klasisizm Dönemine Ait Resimlerin Postmodern Yorumları

 

-



 

 

 



183

 

www.idildergisi.com 



 

Dario ORTIZ 

 

Resim-6: Dario Ortiz, Tanıklar, T.Ü.Y., 130 x 200 cm, 2006. (“Sanal”, 2012) 

Dario Ortiz‟in, Tanıklar (Resim 6) isimli eserindeki ışık-gölge kontrastlığının 

kullanılma şekli, konunun aktarımındaki çarpıcılık, figürlerin teatral duruşları Barok 

dönemi  sanatçılarından  Caravaggio‟nun  eserlerini  anımsatmaktadır.  Resmin  sağ 

tarafında  öldürülme  anına  tanıklık  eden  ve  yüzlerinden  korkunun,  şaşkınlığın, 

endişenin abartılı bir şekilde hissedildiği üç figür ile sol taraftaki eli bıçaklı figürle 

öldürülme  anındaki diğer figürün kıyafetleri  her ne  kadar modern kıyafetler içinde 

resmedilseler de Caravaggio‟nun figürlerine ve ifadelerine benzemektedir. 

Dotty ATTIE 

 

Resim-7: Dotty Attie, Vermeer’in Eşi, T.Ü.Y. 9 

Adet Tuval, Her Bir Tuval 15.24 x 15.24 cm, 

1988. 

(“Sanal”, 2012) 

 

Resim-8:  Johannes Vermeer, Aşk Mektubu, 

T.Ü.Y., 38.5 x 44 cm, Rijks Müzesi, 

Amsterdam, 1669. 

(“Sanal”, 2012) 



İDİL, 2012, Cilt 1, Sayı 5 / Volume 1, Number 5 

 

 



www.idildergisi.com

 

184 



 

Eserlerinde  sanat  tarihini  çıkış  noktası  olarak  ele  alan  Dotty  Attie,  farklı 

dönemlere  özellikle  klasisizme  ait  belli  klasik  tabloları  yeniden  modern  bir 

anlayışıyla yorumlamaktadır. 

Dotty  Attie,  Vermeer‟in  Eşi  (Resim  7)  isimli  resminde  sanatçı  Johannes 

Vermeer‟in  yapmış  olduğu  Aşk  Mektubu  (Resim  8)  adındaki  tablosundan  kesitler 

aldığı  detayları  küçük  ebattaki  dokuz  adet  tuvale  çalışarak,  postmodern  süreçte 

yeniden yorumlamıştır. 



Michael TRIEGEL 

 

Resim-9: Michael Triegel, Haberci, Tuval Üzerine Karışık Teknik,  



100 x 120 cm, 2008. (“Sanal”, 2012)   

Michael  Triegel,  peyzaj,  natürmort,  portre  gibi  alanların  yan  sıra  klasik 

döneme  ait  resimleri  ve  mitolojik  konuları  günümüz  nesneleriyle  ilişkilendirerek, 

anlatımsal  alegorik  tarzda  resimler  yapmaktadır.  Parlak,  yoğun  renk  kullanımıyla 

yaptığı eserlerinde Rönesans döneminden ve Raphael, Leonardo da Vinci gibi büyük 

ustaların tarzlarından etkilendiği görülmektedir. 

Haberci  (Resim  9)  isimli  eserde  Rönesans  döneminin  mimari  yapısı 

içerisinde mitolojik karakter Hermes ile kukla görüntüsündeki Meryem ve İsa bebek 

figürlerinin  bir  araya  getirildiği  görülmektedir.  Resimde  İsa‟nın  daha  dünyaya 

gelmemesinden  dolayı  bir  anlam  kazanmamışlığını  ifade  etmek  amacıyla  kukla 

görüntüsündeki  Meryem‟e  İsa‟nın  müjdesini  getiren  “haberci”  anlamındaki 

Hermes‟in konu edildiği bir betimleme görülmektedir. 




BÜYÜKKOL Semih, Postmodern Sürece Klasisizmin Yansımaları: Klasisizm Dönemine Ait Resimlerin Postmodern Yorumları

 

-



 

 

 



185

 

www.idildergisi.com 



 

SONUÇ  

Kendisini sanattan siyasete, ekonomiden kültüre kadar birçok alanda gösteren 

postmodernizm, bilindiği üzere bir akım, dönem, üslup vb. olmaktan çok eleştirel bir 

tutumdur.  Belli  bir  kuramın  bağıntısında  olmaksızın,  kuralsızlığın  getirmiş  olduğu 

çoğulcu  (eklektik)  bir  anlayışa  sahiptir.  Potmodernizm,  bu  çoğulculuk  anlayışı  ile 

tarih  ve  gelenekleri  kabul  ederek,  modernizmin  tüm  ideallerine  ve  uygulamalarına 

karşı sırtını dönmüş ve tamamen serbestliğe ve kaçınılmaz olarak da eklektizme yer 

vermiştir.  Tarihin  kabul  edilmesi,  her  şeyin  geçerli  olduğu  ilkesizlik  ilkesi  ile 

birleşince, postmodern sanatta tarihi biçimler ve semboller zenginliğine ulaşmıştır. 

Günümüz  Klasisizm‟i geçmiş çağlardaki Rönesans Klasisizm‟i  ya  da  Barok 

Klasisizm‟i  gibi  dönemlerin  ön  biçimlerinden  çok  daha  farklı  bir  boyut  içerdiği 

görülmektedir.  Bu  açıdan  yeni  Klasisizm,  geleneksel-kanonik  klasisizmden  daha 

eklektik, melez ve serbest bir tarzda kendini göstermiştir. En önemli özelliklerinden 

biri ise daha farklı ve geniş taban üzerine temellendirilmiş olmasıdır. Böylece hem 

sanatta,  hem  de  mimaride  geleneksel-kanonik  ögelerin  aynı  şekilde  kullanıldığı 

örneklere sıkça rastlanılmaktadır. 

Geçmişte  kaybettiğimiz  ve  tekrar  yerine  koyamadığımız  bilgilerin,  mitin, 

mitolojinin  postmodernizmde  yeniden  gündeme  geldiği,  etkileyici  ve  gizemli  bir 

şekilde  kullanıldığı,  sanatçıların  eserlerine  bakıldığında  insan  figürleri  kadar 

nesnelerin de önem kazandığı ve simgesel bir anlama dönüştüğü görülmektedir.  

Postmodern sanatçılar, duygusal anlamda geçmiş dönemlere olan özlemlerini 

yansıtabilmek  için  geçmiş  performansları  idealleştirerek,  tarihteki  önemli  olayları, 

kişileri konu alan nostaljik (özlemsel) tarzda eserler yapmışlardır. Bunu yaparken de 

geçmişe olan özlemleri doğrultusunda çağdaş yaşamın çelişkilerini, metropol yaşamı 

da yeniden yorumlamışlardır. 

Postmodernimde Klasisizm‟in tekrar gündeme geldiğini gösteren en belirgin 

kanıtlardan  biri  de,  belli  bir  dönem  için  neredeyse  "tabu"  sayılan  insan  figürünün 

yeniden gündeme gelmesi ve bunun üzerine odaklanılması olmuştur. Ancak, insanın 

evren  ya  da  teknolojik  uygarlık  içindeki  yeri,  Rönesans'ta  olduğu  gibi,  artık 

merkezde değil, değişik anlamların yüklendiği nesnelerin de  yer aldığı bir konuma 

sahiptir.  

Modern  sanatta  terk  edilen  boyasal  resim  anlayışı  postmodernizm  ile  geri 

gelmiş, çağın teknik ve malzemeleriyle birlikte klasik üsluplar eserlerde görülmeye 

başlanmıştır.  Çoğulcu,  eklektisist  anlayışın  öne  çıktığı,  özellikle  güzel  sanatlarda 

görülen,  taklit,  ironi,  kolaj,  pastiş,  asamblaj  gibi  tekniklerin  kullanıldığı  sanat 



İDİL, 2012, Cilt 1, Sayı 5 / Volume 1, Number 5 

 

 



www.idildergisi.com

 

186 



 

eserleri  yaratılmış  ve  bu  eserlerin  yeni  orijinal  çalışmalar  olduğu  ısrarla 

savunulmuştur.  

Bu araştırmada konunun daha iyi açıklanabilmesi için gereği daha çok plastik 

unsura  yer  verilmiş,  ele  alınan  sanatsal  ürünlerin  yeri  geldiğince  anlaşılması  için 

açıklamalarda  bulunulmuş,  sanatçı  ve  yazarların  görüşlerine  yer  verilmiştir. 

Araştırma esnasında eserlerin kaynak kısımlarında yeterince bilginin bulunmaması, 

eser  tanım  ve  künyelerinin  tam  olarak  kaynaklarda  yer  almamasından  dolayı 

eserlerle  ilgili  bilgiler  sahip  oldukları  asıl  kaynaklardan  elde  edilmeye  çalışılmış, 

yazınsal  literatür  kaynaklarındaki  mevcut  birçok  eser  künye  eksikliğinden  dolayı 

tercih edilememiştir. Çalışmada kullanılan görsellerin asıl kaynakları olan müze ve 

galerilere  interaktif  yoldan  ulaşılmaya  çalışılmış,  imkanlar  doğrultusunda  galeri  ve 

müzeler de araştırılmıştır. Ayrıca eserlerin mevcut bulunduğu bağlantılar ve literatür 

eser  listesine  eklenmiştir.  İnteraktif  yollarla  elde  edinilen  bilgilerin  çoğunluğunun 

geçerliliğinin tartışılmasından dolayı, görsel çalışmaların dışında yazınsal interaktif 

kaynaklardan sınırlı ölçüde faydalanılmıştır. 

 

 



BÜYÜKKOL Semih, Postmodern Sürece Klasisizmin Yansımaları: Klasisizm Dönemine Ait Resimlerin Postmodern Yorumları

 

-



 

 

 



187

 

www.idildergisi.com 



 

KAYNAKÇA 

Erzen,  Jale  N.  (1997).  Sanatta  Post-Modernizm.  Eczacıbaşı  Sanat  Ansiklopedisi, 

3.Cilt, 1507-1508. İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları. 

İskender,  Kemal  (Ağustos  1991a).  Post-Modernizmin  Kökeni  ve  Değerleri.  Sanat 

Çevresi, Sayı: 154. 

İskender,  Kemal  (Eylül  1991b).  Klasisizmin  Post-Modern  Dönemi  ve  Post-

Modernizmin Klasisizmi.... Sanat Çevresi, Sayı: 155. 

Jencks,  Charles  (1987).    Post-Modernism,  The  New  Classicism  in  Art  and 

Architecture, London: Academy Editions. 

Jencks,  Charles  (1993).  Yeni  Klasisizm  ve  Belirginleşen  Kuralları.  (Çeviren:  Ahsen 

Özsoy),  Kuram, Kitap 3, İstanbul, Eylül. 

Özkiraz,  Ahmet  (2007).    Modernleşme  Teorileri  ve  Postmodern  Durum  (2.Baskı), 

Konya: Çizgi Kitabevi. 

Rona,  Zeynep  ve  Beykan,  Müren  (1997).  Pastiş.  Eczacıbaşı  Sanat  Ansiklopedisi,  3. 

Cilt, 1435. İstanbul: Yapı-Endüstri Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları. 

Yamaner, Güzin (2007). Postmodernizm ve Sanat (1. Baskı). Ankara: Algı Yayın. 



 

RESİMLER KAYNAKÇA 

Resim-1: Geoffrey Laurence, Çabuk Tutun  

http://www.geoffreylaurence.com/pix/hold_fast_i.html 

Erişim Tarihi: 26 Haziran 2012, Saat: 13:54. 

Resim-2: Peter Paul Rubens, Leukippos‟un Kızlarının Dioskurlar Castor ve Pollux  

Tarafından Kaçırılışı 

Krausse,  Anna-Carola  (2005).  Rönesanstan  Günümüze  Resim  Sanatının  Öyküsü,  (1. 

Baskı), Almanya: Literatür Yayıncılık, 38. 

Resim-3: Carlo Maria Mariani, Solak Ressam  



İDİL, 2012, Cilt 1, Sayı 5 / Volume 1, Number 5 

 

 



www.idildergisi.com

 

188 



 

Jencks,  Charles  (1987).  Post-Modernism,  The  New  Classicism  in  Art  and 

Architecture, (1. Baskı), London: Academy Editions, 49. 

Resim-4: Ross Watson, İsimsiz 06-10 (Caravaggio Sonrası) 

http://www.rosswatson.com/paintings/myth_and_reality/myth_and_reality.asp 

Erişim Tarihi: 27 Haziran 2012, Saat: 16:05. 

Resim-5: Caravaggio, İsa‟nın Mezara İndirilişi 

http://en.wikipedia.org/wiki/The_Entombment_of_Christ_(Caravaggio) 

Erişim Tarihi: 11 Nisan 2012, Saat: 16:22. 

Resim-6: Dario Ortiz, Tanıklar 

http://www.darioortizart.com/1_11pa.html 

Erişim Tarihi: 03 Temmuz 2012, Saat: 11:35. 

Resim-7: Dotty Attie, Vermeer‟in Eşi 

http://artpurchasing2010.blogspot.com/2010/10/chelsea-galleries-2_24.html 

Erişim Tarihi: 28 Haziran 2012, Saat: 11:40. 

Resim-8: Johannes Vermeer, Aşk Mektubu 

http://en.wikipedia.org/wiki/File:The_Love_Letter_Vermeer.jpg 

Erişim Tarihi: 28 Haziran 2012, Saat: 11:56. 

Resim-9: Michael Triegel, Haberci 

http://salmobatal.wordpress.com/tag/michael-triegel/ 



Erişim Tarihi: 21 Ekim 2012, Saat: 17:32. 

 

Yüklə 160,61 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə