MüNDƏRİcat giriş. Birinci bölmə: pedaqoji elmin nəZƏRİ-metodoloji
Yüklə 3,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məktəbəqədər pedaqogika
- Məktəb pedaqogikası
- Texniki peşə məktəbi pedaqogikası
- Orta ixtisas məktəbi pedaqogikası
- Xüsusi pedaqogikalar
- “Surdopedaqogika”
5.
Azərbaycanda pedaqoji elmin yaranması hansı illərə təsadüf edir? 6.
Azərbaycanın pedaqoq alimlərinin adlarını sadalayın və onların sizə məlum olan əsərləri haqqında fikir söyləyin. 1.3. Pedaqoji elmlər sistemi Pedaqoji elmlər sistemi həmin elmin bütün sahələrini əhatə edir. 30-cu illərin pedaqogika dərsliyində pedaqogikanın cəmi bir neçə sahəsi göstərilsə də, 50-60-cı illərin dərsliklərində onların sayı 3 qat artmışdır. Müstəqillik qazandığımız hazırkı şəraitdə pedaqoji elmlər sistemi daha da genişlənmişdir. Günü- gündən genişlənən əhatəli şəbəkə halını alan bu sistemə aşağıdakılar daxildir:
Keçmiş SSRİ məkanında istər Moskvada, istərsə də müttəfiq respublikalarda hazırlanan “Pedaqogika” adlı dərslik və dərs vəsaitlərində məktəbəqədər pedaqogika müxtəlif formalarda təqdim olunmuşdur. Yəni bir qisim müəlliflər “Çağahq pedaqogikasf’nı “Məktəbəqədər pedaqogika”nın tərkibinə daxil etmiş, bəziləri isə onların hər birini müstəqil pedaqogikalar kimi təqdim etmişlər. Bizim fikrimizcə, məktəbəqədər yaş dövrünün bütün mərhələləri üzrə aparılan tədqiqatların nəticələri “Məktəbəqədər pedaqogika”da öz əksini tapmalıdır. Hələ ki, ölkəmizdə istər çağahq dövrü, istərsə də körpəlik dövrü üçün müstəqil pedaqogikalar yaradılmadığı üçün onların hər ikisi “Məktəbəqədər pedaqogika”nm tərkibində nəzərdən keçirilməlidir. ölkəmizdə Məktəbəqədər pedaqogikanın yaradıcısı pedaqoji elmlər doktoru, professor Ağahüseyn Həsənov hesab olunur. Ağahüseyn müəllim məktəbəqədər dövr üçün, onların bütün mərhələləri üçün səciyyəvi olan, elmi-pedaqoji-metodik istiqamətləri özündə əks etdirən məktəbəqədər pedaqogika sistemi yaratmışdır. O, əsərdə məktəb yaşma çatmamış uşaqların fizioloji, psixoloji və pedaqoji əsaslara söykənən inkişafını, formalaşmasını sistemə salmış, uşaqların təlimi, tərbiyəsi və in
kişafı üçün zəruri sayılan tövsiyələrin, məsləhətlərin və elmi müddəaların şərhinə nail olmuşdur. Ağahüseyn Həsənov tərəfindən respublikamızda ilk dəfə olaraq hazırlanan “Məktəbəqədər pedaqogika” 90-cı illərin sonunda pedaqoji elmlər sistemimizin sırasına daxil olmuş və indi də ali və orta ixtisas məktəblərinin pedaqoji təmayüllü fakültələrində dərs vəsaiti kimi istifadə olunur. Məktəb pedaqogikası Məktəb pedaqogikası pedaqoji elmlər sistemində ən aparıcı sahələrdən birini özündə əks etdirir. Məktəb pedaqogikası ibtidai sinif (ibtidai məktəb), natamam orta (yəni IX sinifləri bitirənlər natamam orta təhsilli hesab olunur) və orta ümumtəhsil məktəblərində təlim, tərbiyə, təhsil və məktəbşünashq məsələlərini öyrənir. Bu zaman yeni tipli orta məktəblərdə, o cümlədən, lisey, gimnaziya, “Dünya məktəbi”, “XXI əsr məktəbi” kimi müasir tədris müəssisələrindəki təlim, tərbiyə, təhsil və məktəbin idarə olunması kimi məsələləri də “Məktəb pedaqogikası” müvafiq ardıcıllıqla öyrənərək sistemə salır. Ölkəmizdə “Məktəb pedaqogikası”nm yaradıcısı professor Nurəddin Kazımov hesab olunur. N.Kazımov “Məktəb pedaqogikası”nm ilkin ideyalarını “Milli pedaqogika yollarmd- a” adlı monoqrafiyasında irəli sürmüş, 2002-ci ildə isə məktəb pedaqogikası kursunu hazırlayıb “Məktəb pedaqogikası” adı ilə çap etdirmişdir. “Pedaqoji proses”, “Təlim”, “Tərbiyə”, “Təhsil” və “Psixoloji inkişaf’ kimi 5 əsas funksiyanı pedaqoji elmin başlıca kateqoriyaları kimi təqdim edən “Məktəb pedaqogikası” hər bir kateqoriyanın elmi pedaqoji əsaslarını geniş şəkildə işləyib sistemə salmışdır.
Müxtəlif ixtisaslar üzrə kadr hazırlığı ilə (bənna, suvaqçı, montajçı, elektrik, dərzi, zərgər, musiqiçi, teatr və klub işçisi, kitabxanaçı, bədii özfəaliyyət rəhbəri və s.) məşğul olan texniki peşə məktəblərində təlim, tərbiyə, təhsil və məktəbşünaslığm əsaslarını sistemə salan pedaqogikanın bu sahəsi Rusiyada daha müfəssəl şəkildə tədqiq edilib, hazırlanmışdır. Ölkəmizdə isə texniki peşə məktəbi pedaqogikası problemi üzrə ən geniş təd 39 qiqatlar aparan pedaqoji elmləri doktoru Ziyəddin Orucovdur. Z.Örucov doktorluq dissertasiyasını da bu sahəyə, yəni texniki peşə məktəblərində kadr hazırlığının nəzəri və praktik məsələlərinin həllinə həsr etmişdir. Məhz onun rəhbərliyi altında “Texniki peşə məktəbi pedaqogikası” kursu hazırlanmaqdadır. Nəzərə almaq lazımdır ki, artıq Rusiyada hər bir peşə texniki məktəbin təmayülünə uyğun texniki peşə məktəbi pedaqogikası yaradılmış və ildən-ilə formalaşmaqdadır. Orta ixtisas məktəbi pedaqogikası Pedaqogikanın ən mühüm sahələrindən biri olan “Orta ixtisas pedaqogikası” hətta inkişaf etmiş ölkələrdə daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Amerika və Avropada “Assosiasiya təhsili” adı altında təşkil olunan orta ixtisası təhsili üçün “Orta ixtisas məktəbi pedaqogikası” məzmununda elmi-pedaqoji- metodik mənbələr hazırlayırlar. Ölkəmizdə də belə mənbələrin yaradılmasına xüsusi ehtiyac vardır. Çünki respublikamızda yol hərəkətinin təşkili, avtomobillərin istismarı, biznes fəaliyyəti, rabitəçi, tibb bacısı, sinif müəllimi, musiqi müəllimi və sair bu kimi ixtisasların bir qismi orta ixtisas məktəblərində hazırlandığı halda və pedaqogika kursu tədris olunduğu təqdirdə “Orta ixtisas pedaqogikası”nın yaradılmasına zəruri ehtiyac duyulur.
Bir sıra ədəbiyyatda “Əlahiddə pedaqogikalar” adı altında təqdim edilən xüsusi pedaqogikaların bir neçə növü də vardır. Görmə, eşitmə, nitq (danışma) və ağıl qüsurlarına malik olan uşaqların təlimi, tərbiyəsi, təhsili və psixoloji inkişafını öyərnib sistemə salan pedaqoji elmlər sisteminin bir sahəsi olan “Xüsusi pedaqogika”larm aşağıdakı növləri vardır:
tərbiyəsi, təhsili, psixoloji inkişafı və psixofizioloji xüsusiyyətlərini öyrənir. “Surdopedaqogika”nın “Surdodidaktika” adlı bölməsi də vardır. Bir sıra ölkələrdə (Rusiya, Belorusiya, Ukrayna və s.) artıq “Surdodidaktika” adlı dərs vəsaitləri hazırlanaraq xüsusi məktəblərin istifadəsinə verilmişdir. Ölkəmizdə mövcud olan belə xüsusi məktəblər üçün SSRİ məkanında hazırlanmış
Yüklə 3,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|