M.İSMİxanov, H. Bayramov, S. VƏLİyeva

riyazi-statistik  və 
sosioloji
 metodlara da müraciət olunur. Riyazi-statistik metod-
lar  tədqiqatın  nəticələrini  kəmiyyət  baxımından  tədqiq  etməyə 
imkan verir. Sosioloji metodlar isə pedaqogikanın sosial məsə-
lələrinin (ailə və mühitin təlim-tərbiyə işinə təsiri, kollektiv və 
fərdin münasibətləri, peşəseçmə və s.) həllində geniş tətbiq olu-
nur.  Sosioloji  metodlara  kütləvi  sorğular,  intervyu,  reytinq, 
ranqlaşdırma, sosiometrik metodlar (şkala, sosioqramma və s.) 
daxildir.  
 ntervyu metodu
 – şifahi sorğu metodudur; hər hansı mə-
sələ ilə bağlı müəyyən bir şəxsin mülahizəsini öyrənmək məq-
sədi  güdür.  Bu  metoddan  tədqiqatın  müxtəlif  mərhələlərində 
istifadə  olunur  (fərziyyəni  müəyyənləşdirmək,  ilkin  məlumat 
əldə etmək, əlavə faktlar toplamaq). 
Reytinq  metodu
  –  pedaqoji  fəaliyyətin  bu  və  ya  digər 
sahəsinin mütəxəssislər tərəfindən qiymətləndirilməsində (eks-
pert qiyməti) ifadə olunur. Bu halda qiymətin obyektiv olması 
üçün  seçilən  ekspertlərin  pedaqoji  və  elmi  baxımdan  səriştəli 

---

 
 
16 
olması, müstəqil, yaradıcı, tənqidi təfəkkürə malik olması vacib 
şərtdir. Əldə olunan informasiyaları təhlil edərkən reytinq me-
todundan  (informasiyaların,  keyfiyyət  və  xüsusiyyətlərin  əhə-
miyyətlilik  və  ya  digər  baxımdan  sıralanmasından)  istifadə  et-
mək olar. 
Sosiometrik  metodlar
  –  sorğular  və  ya  davranışın  qeydə 
alınması əsasında kollektiv və qrupun, habelə oradakı qarşılıqlı 
münasibətlərin  strukturunu,  şəxsiyyətin  təşkilati  və  kommu-
nikativ keyfiyyətlərini aşkara çıxarmaq məqsədi güdür. 
Ranqlaşdırma metodu
 – hər hansı obyekti, şəxsi müəyyən 
əlamətə  görə  təhlil  edib  sıralama  məqsədi  güdür.  Məsələn,  ali 
məktəb  müəlliminin  şəxsi  və  peşə  keyfiyyətlərini  ranqlaşdı-
rarkən tələbələr ideal müəllim üçün zəruri keyfiyyətləri belə sı-
ralamışlar: 1. Obyektivlik; 2. Elmi səviyyə, erudisiya; 3. Tədris 
materialını  şərhetmə bacarığı; 4. Tələbkarlıq; 5.  Pedaqoji  takt, 
yumor hissi; 6. Prinsipiallıq; 7. Ünsiyyət bacarığı, tələbəni duy-
maq, qayğıkeşlik; 8. Tənqidilik. 
Müxtəlif  tələbə  qruplarında  müəllimi  qavrama  səviyyə-
sindən asılı olaraq eyni müəllimin keyfiyyətlərinin qiymətləndi-
rilməsi müxtəlif ola bilər. 
Sosiometrik metodların nəticələri digər metodlarla (mən-
tiqi və qrafik təhlil) əlaqələndirilir. 
Pedaqoji tədqiqat metodları tədqiqat prosesində kompleks 
şəkildə  tətbiq  olunur,  alınan  nəticələr  tutuşdurulur.  Tədqiqat 
metodlarının  düzgün  seçilməsi  tədqiqatın  metodikası  baxımın-
dan böyük əhəmiyyətə malikdir.