MiRZƏLİyev zaur natiQ
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sarja toxunması
- Atlaş (sətin) toxunması
- Əsas (sadə) toxunmaların törəmələri
60
Şək.13.Ötüyünə nisbətən B örtüyünün sürüşməsini göstərən sxem
Əsas (sadə) toxunmaların hər bir novo iki parametrlə müəyyən edilir: rapport R və sürüşmə S. Əsas (sadə) toxunmaların üç növü mövcuddur: polotno toxunması; sarja toxunması; atlas(sətin) toxunması. Polotno toxunması - ən sadə toxunma olmaqla belə toxunmali parçalarda R ə
a =R=2; S ə =S
=S=1. Polotno toxunmasının ən geniş tətbiq olunan toxunma növüdür: ipək parçalarda-tafta, yun parçalarda-mahud, pambıq parçalarda-mitkal, kətan parçalarda-polotno adlanir. Şəkil 14-də 4 remizlə toxunan polotno toxunması üçün yüklənmə şəkil verilmişdir. Polotno toxunmalı parçaların xarici görünüşü aşağıdakı amillərdən asılıdır: əriş və arğac saplarının gərginliyindən, əriş və arğac saplarının sıxlığından, zastup məsafəsindən, əriş və arğac saplarında burulmanın istiqamətindən.
61
Şək.14.Remizli polotno toxunmasının yüklənmə şəkli
Polotno toxunması toxuculuq sənayesində müxtəlif təyinatlı parçaların istehsalında geniş istifadə olunur:
pambıq parçalarda-dəyişək, donluq, köynəklik; kətan parçalarda-polotno, ipək parçalarda-paplin, markizet, krepdeşin, krep-jorjet, yun parçalarda-müxtəlif mahud parçalarıvəs.
Polotno toxunmalı parçalar adətən eksentrikli əsnək əmələgətirən mexanizmi olan toxucu dəzgahlarında hazırlanır. Parçada əriş saplarının sıxlığından asılı olaraq 4; 6 və 8 remizdə ardıcıl və ya səpələnmiş sap keçirmədən istifadə olunur.
Sarja toxunması üçün rapport ; 3 R sürüşmə S ə =S
= 1 olur. Sarja toxunması kəsrlə işarə edilir. Kəsrin surəti rapport daxilində hər sapda olan əriş örtüklərinin,məxrəci isə arğac örtüklərinin sayını göstərir. Surət və məxrəcin cəmi sarjanın raprortuna bərabərdir.
Sürüşmənin qarşısında olan işarə sarja diaqonalının istiqamətini göstərir. Əgər sürüşmə qarşısındakı işarə müsbətdirsə, onda bu sarlanın diaqonalı sağa yönəlir (sağ sarja). İşarə mənfidirsə sarjanın diaqonalı sola yönəlir (sol sarja). Əgər parçanın səthində əriş örtükləri hökmrandırsa, belə sarja əriş effektli və ya əriş sarjası adlanır. Arğac effektli sarja örtükləri çox olur. 62
Əsnək əmələ gətirən mexanizmin işini yüngülləşdirmək məqsədilə əriş sarjaları toxucu dəzgahında tərs üzdən toxünür, yəni arğac səthli sarja kimi toxunur.
Şəkil 15-də sarja toxunmasının qurulması göstərilmiş. Şək.15.Sarja toxunmasının qurulması a) sağ sarja 1/3; b) sol sarja 1/3; v) sağ sarja 3/1
Sarja toxunmasında diaqonalın maillik bucağı (a) əriş və arğac saplarının xətti sıxlığı T ə =T a və P
ə =P a olduqda 45 0 -yə bərabər olur. Lakin P ə P a olduqda 45 0 olur. Beləliklə, əriş və arğac saplarının sıxlığını dəyişməklə sarja toxunmasında diaqonalın maillik bucağını dəyişmək olar. Arğac örtüklü sarja arğac sapları üzrə böyük sıxlıqdan, əriş örtüklü sarla toxunmasında isə əriş sapları üzrə böyük sıxlıqdan istifadə edirlər.
Sarja toxunmasının xarici görünüşü, onun üzərindəki əriş və arğac örtüklərinədn təşkil olunmuş diaqonallarla xarakterizə olunur. Diaqonallararası məsafə ayrılığı əriş və arğac saplarının burulması istiqamətindən, əriş və arğac saplarının xətti sıxlığından, əriş saplarının gərilməsindən, zastup məsafəsindən asılıdr.
Pambıq parça sənayesində sarja 1/4, 1/3 toxunması ilə tik, sarja və djins parçalar, kətan parça sənayesində sarla 3/1 toxunması ilə donluq parçalar, ipək parça sənayesində isə astarlıq, donluq, yun parça sənayesində donluq, kostyumluq, paltoluq parçalar hazırlanır.
Sarja toxunmalı parçalar eksentrikli və karetkalı əsnəkəmələgətirən mexanizmləri olan
dəzgahlarda hazırlanır. Sarja toxunmalı parçaların toxunmasında əriş saplarının rapportuna bərabər sayda rəmizlər götürməklə ardıcıl 63
sap keçirmədən istifadə olunur. əriş üzrə rapportu böyük olmayan sarja toxunmalı parçaların hazırlanmasında səpələnmiş sap keçirmə tətbiq edilir. Bu halda istifadə olunan rəmizlərin sayı əriş üzrə rapportun iki mislinə bərabər olur.
Sətin toxunmalı parçaların səthi nisbətən hamar və parlaq olur. Toxunmanın rapportu R 5; sürüşmə 1 örtüyün sürüşməsini (S) göstərir. Adətən, arğac effektli atlas toxunması sətin toxunması adlanır. Atlaşda əriş üzrə, sətində isə arğac üzrə sıxlıq daha çox olur.
Atlas (sətin) toxunmalarının sürüşməsini müxtəlif müəlliflər müxtəlif istiqamətdə (şaquli-S ə və üfüqi S a ) hesablamağı təklif edirlər. Lakin dövlət standartlarına əsasən sətin toxunmasında əriş örtüyünün sürüşməsi arğac istiqamətində, atlaş toxunmasında isə arğac örtüyünün sürüşməsi əriş istiqamətində qəbul edilmişdir.
Sətin və ya atlas toxunmasının qurulmasında örtüyün sürüşməsinin qiyməti sabit olarsa, qurulmuş toxunma düzgün toxunma adlanır. Bəzən sətin və ya atlas toxunması ilə parça hazırlanarkən dəyişən sürüşmədən istifadə olunur. Belə halda sətin və atlas toxunması düzgün olmayan toxunma adlanır.
Sətin və atlas toxunmaları toxuculuq sənayesinin müxtəlif sahələrində: pambıq parça toxuculuğunda – sətin,lastik, tik və s.; kətan parça toxuculuğunda – süfrə, salfet və s.; yun parça toxuculuğunda-bayka, bobrik və s.; ipək parça toxuculuğunda – atlas, donluq və s. parçaların hazırlanmasında işlədilir.
Sətin və atlas toxunmalı parçalar eksentrikli və karetkalı əsnəkəmələgətirici mexanizmlər malik toxucu dəzgahlarında hazırlanır.
Əsas toxunmaların müxtəlif cür şəkildəyişməsi və genişləndirilməsi əsasında törəmə toxunmalar alınır. Əsas toxunmaların törəmələri onların əsasını təşkil edən Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|