Microsoft Word yusifova ulduz doc
Yüklə 0,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
77
(3.39) və (3.40) düsturlarına müvafiq olaraq Laffer əyrisinin görünüşü müxtəlif formalarda ola bilər və
) ( ) ν ω ρ νπ ωϖ ρµ ε ν ρ νπ ρµ ε − − − − − − > − − − − 1 1 2 2
(3.41) şə rtinin yerinə yetirilib-yetirilməməsindən asılı olaraq fiskal əyrinin hansı tərəfinin yuxarı olmasını göstərir. Beləliklə, (3.35) və (3.6) düsturlarına müvafiq olaraq Laffer əyrisinin assimmetrik olduğu qənaətinə gəlirik. kinci məsələ barədə. Aparılan təhlildən aydın olur ki, Laffer sərhəd şərtləri tamamilə qeyri-təbii (qeyri-normal) sayılır və yalnız hər hansı hipotetik abstraksiyanı özündə əks etdirir. Məsələn, bütün vergi dərəcələrinin sıfra bərabərliyi dövlətin ayrılmaz atributu olan vergi sisteminin və nəticə etibarilə dövlətin özünün mövcud olmadığını bildirir. R. Barrın düzgün olaraq qeyd etdiyi kimi, ümumi siyasət olmadan iqtisadi siyasət, dövlət olmadan isə, ümumiyyətlə, siyasət mövcud olmur. Bu halda vergi daxilolmalarının cəminin formal olaraq sıfra bərabər olmasına baxmayaraq, onun mövcudluğu mütləq real deyildir və belə sistemin fəaliyyət qanunuyğunluqları barədə nəsə demək mümkün deyildir. Bütün vergi dərəcələrinin son həddə qədər artırılmasına uyğun gələn digər müstəsna hal da praktiki olaraq mümkün deyildir. Hətta belə hal mümkün olduqda belə «… istehsal tam şəkildə dayanacaqdır, dövlət isə vergilər kimi heç nə əldə etməyəcəkdir» mülahizəsi də müəyyən qədər şübhə doğurur. Belə ki, mərkəzləşdirilmiş iqtisadiyyata malik olan köhnə sosialist ölkələri buna oxşar şəkildə praktikanı həyata keçirmiş və buna baxmayaraq həmin ölkələrdə istehsal sektoru bu və ya digər dərəcədə inkişaf etmişdir. Bunun nəticəsində də dövlət müntəzəm şəkildə vergiləri yığmış və öz budcəsini doldurmuşdur. Qeyd olunanlardan alınır ki, Laffer effektlərinin tədqiqi bütün [0; 1] vergi ş kalasında deyil, daha dar, qısaldılmış intervalda aparılmalıdır; şkalanın başlanğıc və son hissələrində iqtisadi sistemin bütün xüsusiyyətləri qeyri-müəyyən və dağınıq şəkildə olur. Bu isə öz növbəsində o deməkdir ki, verilən aprior sərhəd şərtlərinin pozulması təklif olunan (3.36) modelində ciddi nöqsanların olmasına sübut kimi xidmət edə bilməz. Qeyd edək ki, hətta məsələnin optimallaşdırma modeli çərçivəsində qoyuluşu zamanı belə Laffer əyrisinin qanunauyğun sərhəd xüsusiyyətlərinin pozulması müşahidə olunur. 78
Təklif olunan metodologiyanın potensial istifadəçiləri Vergilər Nazirliyi, Maliyyə Nazirliyi, qtisadi nkişaf Nazirliyi və Milli Bank ola bilər. Vergi dərəcələrinin son buraxıla bilən kəmiyyətini inflyasiya tempi, məhsul və xidmətlərin buraxılışı və istehsal məsrəfləri göstəricilərinin məcmusu ilə operativ şəkildə müəyyən nisbətinin gözlənilməsi hazırda dövlətin obyektiv səbəblərdən bir-birindən müəyyən qədər «təcrid olunmuş» fiskal və monetar siyasətinin makroiqtisadi sintezinin əldə olunmasına imkan verəcəkdir.
Respublikamızda həyata keçirilən uğurlu iqtisadi siyasət, regionların inkişafı, yeni iş yerlərinin açılması sahəsində görülən tədbirlər, ölkənin dinamik inkişafını daha da sürətləndirmiş, bu da öz növbəsində müəssisələrin maliyyə imkanlarının genişlənməsinə, investisiya qoyuluşlarının artmasına gətirib çıxarmışdır. Vergi Məcəlləsinə əlavə və dəyişikliklərə əsasən bir sıra vergi növləri üzrə (mənfəət vergisi və fiziki şəxslərin gəlir vergisi) güzəşt və azadolmalar məhdudlaşdırılmışdır ki, onlardan biri sürətləndirilmiş amortizasiyanın tətbiqinin aradan qaldırılmasıdır. Ümumiyyətlə, ölkədə əlverişli vergi mühitinin yaradılması və sahibkarlığın inkişafının stimullaşdırılması, ilk növbədə, vergi qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsini zəruri edir. Hesab edirəm ki, çevik iqtisadi siyasət, o cümlədən vergi siyasətinin aparılması, qanunvericiliyin iqtisadi inkişaf səviyyəsinə, habelə beynəlxalq normalara uyğunlaşdırılması, il ərzində vergi qanunvericiliyinin tətbiqində qarşıya çıxan mübahisəli məsələlərin qanunvericilikdə birmənalı şəkildə əks etdirilməsi baxımından bu tədbirin çox böyük əhəmiyyəti vardır. Odur ki, gələcəkdə də vergi qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində tədbirlərin həyata keçirilməsinə davam etdiriləcəkdir. Bu tədbirlər əsasən Respublikada aparılan vergi siyasətinin təkmilləşdirilməsini, vergi inzibatçılığının müasirləşdirilməsini, vergi nəzarətinin səmərəliliyinin artırılması, vergidən yayınma hallarının aradan qaldırılması və digər istiqamətləri əhatə edəcəkdir. Müəsir şəraitdə inkişaf etmiş bazar iqtisadiyyatlı ölkələr vergi siyaəsətini aşağıdakı mühüm məqsədlərə nail olmaq üçün həyata keçirirlər:
79
-təsərrüfat fəaliyyətinin stimullaşdırılması və ya məhdudlaşdırılması yolu ilə iqtisadiyyatın tənzimlənməsində və həmçinin ictimai təkrar istehsalda dövlətin iştirakı; -müvafiq hakimiyyət və idarəetmə orqanlarının üzərinə qoyulmuş funsiyaları icra edə bilmək, iqtisadi və sosial siyasəti həyata keçirmək üçün kifayət edəcək həcmdə maliyyə ehtiyyatları ilə təmin etmək; -gəlirlərin tənzimlənməsi üzrə dövlət siyasətini təmin etmək. Azərbaycan Respublikasında vergi sisteminin təkmilləşdirilməsinin strateji istiqamətləri həyata keçirildikdən sonra beynəlxalq standartlara tam cavab verən və ölkə iqtisadiyyatının dinamik inkişafı tələblərinə uyğun müasir vergi sistemi daha da çevik və təkmil olacaqdır. Həyata keçiriləcək islahatlar nəticəsində aşağıdakılara nail olunacaq: - Vergi qanunvericiliyinin vahid hüquqi bazası yaradılacaq; - Vergi yığımı prosesi sadələşəcək; - Vergitutmanın daha sivil üsullarla aparılmasına nail olunacaq; - Vergiödəmə mədəniyyəti formalaşdırılacaq; - Ölkədə könüllü əməletmə dərəcəsi artırılacaq; - Optimal resurslarla könüllü əməletmədən kənarda qalan vergi ödəyicilərilə səmərəli nəzarət və məcburi alınma işləri təşkil ediləcək; - Azərbaycan Respublikasında ümumi bəyannamə sisteminə keçid təmin olunacaq; - xtisaslaşmış vergi məhkəmələri yaradılacaq; - Vergi bəyannamələrinin avtomatik işlənilməsi sistemi təsis ediləcək; - Büdcə gəlirlərinin proqnozlaşdırılması üçün daha real informativ baza formalaşdırılacaqdır. Beləliklə, ölkənin sosial-iqtisadi inkişaf konsepsiyasına və orta müddətli maliyyə proqramına uyğun olaraq iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsini və nəzərdə tutulan fiskal siyasətin effektiv həyata keçirilməsini təmin etmək üçün aşağıdakılar nəzərə alınmalıdır: - ümumi daxili məhsulun strukturuna və sahə quruluşuna uyğun büdcə gəlirlərinin artımını təmin etmək; - vergi daxilolmalarının proqnozlaşdırılması modelini hazırlamaq və bu prosesi keyfiyyətli həyata keçirmək üçün real informativ-məlumat sistemini təsis etmək; Yüklə 0,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|