Microsoft Word yusifova ulduz doc
Yüklə 0,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
69
Lakin inflyasiya şəraitində vergi dərəcələrinin dəyişməsi zamanı vəziyyət kökündən fərqlənir. (3.23) və (3.24) şərtləri mənfəət vergisi və əlavə dəyər vergisi kimi iki əhəmiyyətli fiskal alətin artırılması zamanı vergi daxilolmaları həcminin mümkün dəyişmə istiqamətlərini xarakterizə edir. Baxmayaraq ki, vergi dərəcələrinin avtonom təsirinin təhlili situasiyanı aydın şəkildə sadələşdirir, reallıqda isə aktiv fiskal siyasətin təsiri fasiləsiz qiymət artımını sürətləndirir, bu da həm nominal, həm də real vergi daxilolmalarının kəmiyyətini dəyişdirir. Bu hal xüsusi olaraq yüksək inflyasiya şəraitində daha aktualdır. Qiymət artımının və vergi dərəcələrinin dəyişməsinin (müəyyənlik və aydınlıq uçun ə lavə dəyər vergisi üzərində dayanırıq) birgə təsirini müəyyən etmək üçün o dV
differensialının davranışını təhlil etmək zəruridir:
( )
dt d t V dQ Q V V o о о ⋅ ∂ ∂ + ∂ ∂ = ∂ / /
(3.25)
(3.25) bərabərliyinin sağ tərəfində mötərizələrin içərisindəki ifadələri (22) düsturundan istifadə etməklə müəyyən edək:
( ) 2 1 / − ⋅ − ⋅ = ∂ ∂ k о
Q k C Q V
(3.26)
( ) d t k k Q C t V k o d o ∂ ∂ ⋅ − ⋅ ⋅ = ∂ ∂ − / ) 1 ln( / 1
(3.27) Eyni zamanda Q dQ = χ qiymətlərin artım tempi əmsalını daxil edək və d o d d t t dt − = olduğunu nəzərə alaq. (3.26) və (3.27) düsturlarını və qeyd olunan əvəzləmələri nəzərə alsaq, onda 0 0 = dV
halına uyğun o d t stasionar Laffer nöqtəsi üçün aşağıdakı tənliyi almış oluruq:
( ) ( ) ( ) 1 ln / 1 − ⋅ ∂ ∂ − − =
t k k t t d d o d χ
(3.28) (3.26) və (3.27) tənliklərindən alınır ki, 0 >
, 0 / < ∂ ∂ d t k və
( ) 0 1 ln > − k olarsa, d o d t t < olur və o d t nöqtəsini Laffer nöqtəsi hesab etmək olar. Bu halda iqtisadi sistem Laffer ə yrisinin sol tərəfində yerləşir və vergi daxilolmalarının real həcmi üçün itkilər olmadan dövlət fiskal təzyiqin yüksəldilməsi istiqamətində müəyyən ehtiyata malik olur. Bundan 70
başqa, (3.7) ifadəsindən alınır ki, Laffer nöqtələrinin kəmiyyəti inflyasiyanın tempindən bilavasitə asılıdır. Bu halı 1
məhdudluğunun nəzərə alınması zamanı əldə etmək olar. Bu zaman
( ) ( ) ( ) 1 / 1 ln 1 − ∂ ∂ ⋅ − − = ′
t k k t d d χ
(3.29)
Ümumiyyətlə, inflyasiyanın güclənməsi Laffer nöqtələrini onun buraxıla bilən qiymətləri oblastında “kənarlaşdırılması” istiqamətində təsir edir və
( ) ( ) 1 ln / 1 − ∂ ∂ − − = ∂ ∂ k t k k t d o d χ
(3.30)
asılılığı Laffer əyrisini “xəttiləşdirir”, 1
k olduqda isə qiymətlərin artımı, əksinə, fiskal ə yrinin əyilmə dərəcəsini gücləndirir. Qrafiki olaraq Laffer əyrisinin inflyasiyalı deformasiyası şəkil 3.1-də verilmişdir (ox inflyasiya səviyyəsi artdıqda fiskal əyrinin ə yilmə nöqtələrinin istiqamətini göstərir). V V 1
3 Χ
V 2
1 Χ
2 Χ
′ d t
″
t
d t
Şə kil 3.1. Laffer əyrisinin inflyasiyalı deformasiyası Beləliklə, yüksək inflyasiyalı trayektoriyada yerləşən iqtisadiyyat üçün Laffer effektləri və Laffer nöqtələri barədə fikirləşmək belə əhəmiyyətsizdir, ona görə ki, onlar heç mövcud də deyildir. Fikrimizcə, bu nəticə iqtisadi sistemin daha vacib funksional xüsusiyyətlərindən birini açıqladığına görə prinsipal olaraq ciddi qəbul edilməlidir. Baxılan
1 >
halını səciyyəvi hesab etmək olar. Lakin (3.7) düsturundan alınır ki, belə halda Laffer nöqtələri həmişə verginin faktiki dərəcəsindən sağda yerləşir (Şəkil 3.1). Lakin aydın şəkildə görünür ki, (3.10) deskriptiv modeli Laffer nöqtəsinin verginin faktiki
Yüklə 0,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|