Microsoft Word ulker dissertasiya docx
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
13
imkanını güman edir. M.Veberin fikrlərindən belə nəticə çıxartmaq olar ki, dövlət cəmiyyətin dayaq nöqtəsi, gələcək rifahının təminatçısıdır. Lakın cəmiyyət tarixən formalaşmış müxtəlif dövlətlərə şahidlik etmişdir ki, keçici olan dövlətlərdə quruluş və idarəetmənin mükəmməl olmaması cəmiyyətin gələcəyinin qarantı əvəzinə ona böyük problemlər yaratmış nəticə etibarı ilə bütün belə dövlətlər qısa zaman cərçivəsində süquta uğramışdır. Dövlət - mürəkkəb və çoxaspektli hadisədir. Buna görə onun tədqiqatı görmənin müxtəlif bucaqları altında aparıla bilər. Bu onun ən yüksək orqanlarının qurğusu, hakimiyyətin əsas istiqamətləri və hakimiyyətin həyata keçirilməsinin təşkilatı üsullarını əks etdirən dövlətin daxili strukturu ola bilər.Cəmiyyətlə dövlətin qarşılıqlı təsiri prosesində birinci planda onun xarakteristikasının başqa tərəfi çıxış edir. Bu xarakteristikanı işarələnməsi üçün bu anlayışlardan istifadə olunur:“dövlətin funksiyaları”,“dövlət quruluşu”, “dövlətin mexanizmi”. Onlardan biri (mahiyyəti, formaları) öz əsasında digərlərindən tamilə fərqlənirlər. Dövlətin hakimiyyəti onda yaşayan əhali ilə onun sərhədlərinin daxilində müəyyən əraziyə yayılır. Onun xarakteristikasının belə aspekti “dövlət”və “ölkə” anlayışlarının tutuşdurulması vaxtı əhəmiyyətlidir. Belə ki, əhalinin və ərazinin prizmasının arasından dövlətə baxaraq, o, faktiki olaraq, ölkə ilə eyniləşdirirlər. Digər tərəfdən ərazi müstəqilliyə malik olmayan, yalnız ölkə (müstəmləkə və s.) kimi baxıla bilər, amma sərbəst dövlət kimi deyil. Dövlət cəmiyyətin özünü xarici və daxili təhlükələrdən qorumaq üçün cəmiyyətin bütün üzvlərinin birgə maraqlarını ifadə edən zaman yaradılır. Dövlətin yaranması ilə insalar təbii hüquqlardan vətəndaş hüququna keçir, xalq yaranır 9 .Dərk
edilmiş ehtiyacların əks edilməsini təşkil edərək dövlət idarəetməsi xüsusilə maraqlarin, mümkün yolların və onların təmin olunması, məmnunluğu, istiqamətin təfəkkür strukturunun və güman
edilən fəaliyyətin məzmununu, hədəflərini,insanların həyatında geniş vadaredici, stimullaşdıran və nizama salan funksiyaları yerinə yetirir.
9 Dövlət Qulluğu (Dərs vəsaiti), R.A.Səfərov, Bakı 2014, səh 14 14
Dövlətin mahiyyətinin əsası odur ki, onun məzmunu, təyinatı və fəaliyyəti müəyyənləşdirir.Dövlət hakimiyyətinin əsas təməli onun mənsubiyyəti, təyinatı və fəaliyyətində əks olunur. Başqa sözlə, dövlətin mahiyyəti haqqında sual o haqda olar ki, hakimiyyət kimə aiddir, kim onu həyata keçirir və kimin maraqlarına xidmət edir.Buna görə bu problem kəskin müzakirəlidir. Beləki, XX əsrdə yayılmış elitar müasir nəzəriyyənin tərəfdarları hesab edirlər ki, xalq kütlələri hakimiyyəti həyata keçirməyə, ictimai işləri idarə etməyə bacarıqlı olmadığından hakimiyyət cəmiyyətin üst elitasına aid olmağa məcburdur nə qədər ki, başqa bir hökmranlıq edən elita hakimiyyəti əvəz etməyəcək.Elitar nəzəriyyəsinə texnokratik nəzəriyyə yanaşdırır və bir çox şeydə onunla uyğundur 10 . Bu nəzəriyyənin nümayəndələrinin fikrincə, hökmranlıq etmək, idarə edə bilməkyalnız peşəkarlar-idarəçilərə məxsusdur. Demokratik doktrinanın müxtəlif növlərinin çoxsaylı tərəfdarları ona ə saslanırlar ki, xalq hakimiyyətinmənbədir və öz təbiəti, mahiyyət üzrə hakimiyyət ə sl xalqınqoruyucusu olmalıdır, xalqın nəzarəti altında xeyrinə öz fəaliyyətini həyata keçirilməlidir. Marksizm nəzəriyyəsi sübut edir ki, siyasi hakimiyyət hakim sinifə iqtisadi baxımdan aiddir və onun maraqlarından istifadə edir. Burada alətlər kimi dövlətin sinfi mahiyyəti görünür, hansına ki, hakim sinif iqtidardir, öz diktaturasını siyasi hökmranlıq edən, həyata keçirən olur, yəni qanunla məhdudlaşdırılmamış və gücə söykənən məcburiyyət hakim mövqedə durur. stənilən dövlət xidmət edir: misal olaraq göstərmək olar: ictimai işlərlə məşğul olur, ictimai maraqları müdafiə edir, cinayətlə mübarizə, epidemiyalar, təbii fəlakətlər və başqaları. stənilən dövlət bütovlükdə cəmiyyətə, müəyyən sosial güclərə təsir edir. Tarixən müxtəlif dövrlərində bu nisbət müxtəlifdir. Müasir demokratik dövlət ilk növbədə bütün cəmiyyətə xidmət edir. Beləliklə, dövlətin mahiyyətini göstərən zaman üç ünsürə diqqət yetirməliyik. Onlar aşağıdakılardır: 1. Hakimiyyət; 10 http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_philosophy/4998/%D0%AD%D0%9B%D0%98%D0%A2%D0%AB 15
2. Müstəqillik; 3. Dövlətin siyasi rejimi. Bütün bunlar xüsusi hal kimi müəyyən ərazidə ölkənin bütün əhalisini birləşdirən siyasi hakimiyyətin təşkilatı kimi dövləti xarakterizə edir(sxem 2-də baxmaq olar) 11 . Sxem 2
11 Теория государства и права(Учебник) Белгород 2007, səh 69 Dövlət Dövlət (əsaslar) əlamətləri
ə
Ə halinin ərazi bölgüsü Dövlət – bu tək təşkilatdır, hansı ki, rəsmən bütün cəmiyyəti təqdim edir ctimai hakimiyyət hüquq rəsmiləşdirməsinə malikdir Doğuluşun amiliyi ilə şərt qoyulmuş təsirin üzvlüyün (vətəndaşlıqlar) əldə edilmələri. Bütün əhalini birləşdirmirlər Vergi qoyma sisteminin mövcudluğu Malik olma müstəqilliyin xüsusiyyətləri: müstəqillik, bütövlük, bölünməzlik, hakimiyyətin fasiləsizliyi Hakimiyyətin maddi atributlarıyla: həbsxanalar və məcburi xarakterin müəssisələri Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|