4
Tədqiqatın əsas vəzifələri aşağıdakılardır:
Dövlətin idarəedici təsirinin mahiyyəti
Dövlət idarəçiliyinin “məqsədlər ağacı”nın formalaşması
Dövlət-vətəndaş, dövlətin müstəqilliyi
Dövlət idarəçiliyinin təminati, dövlət orqanının aspektləri
Dövlət idarəetmə fəaliyyətinin təşkilati strukturu
Dövlətin idarəetmə funksiyaları
Azərbaycanda dövlət idarəçilik mexanizmi
Dövlət idarəçiliyinin üslubu və səmərəliliyinin təkmilləşdirilməsi
Dövlət idarəçiliyinin strateji proqramları
Tə
dqiqatın predmeti.
Tədqiqat işinin əsas predmeti olaraq müasir dövrdə
dövlət idarəçiliyinin ümumi parametrləri, idarəetmə mexanizminin strukturu,
müxtəlif iqtisadi vəziyyətlərdə davranış xüsusiyyətləri, idarəetmə qabiliyyəti,
gələcək məqsədli inkişaf layihələrinin əhəmiyyəti araşdırılmışdır.
Tədqiqatın obyekti
. Tədqiqatın obyekti kimi Azərbaycan Respublikası,
Rusiya Federasiyası və Belarus Respublikası dövlətlərinin idarəetmə mexanizmləri
götürülmüşdür.
Tə
dqiqatın nə
zə
ri və
metodoloji ə
saslarını
öz araşdırmalarıma, son dövrlərdə
nəşrdən çıxmış yerli və xarici ədəbiyyatlara istinad olunaraq yeni məlumatlardan
istifadəyə, həmçinin internet resursınlarına, dövlət orqanlarının saytlarına, o
cümlədən ölkədə inkişafına yönəlik tədbirlərin, forumların hesabatlarına,
Konstitutsiyamızın müvafiq bəndlərinə müraciət olunmuşdur.
Tədqiqatın elmi yeniliyi. Ölkəmiz müstəqil qazandıqdan sonra xeyr irəliləyişlər
olmuşdur. Yeni infrastruk layihələr, çevik idarəetmə aparatının yaradılması
dəyişikliklərə tez reaksiya vermək, davamlılıq qabiliyyətini gücləndirmişdir.
Ümumi olaraq tədqiqatın elmi yeniliyini aşağıdakı formada göstərmək olar:
Dövlətin mahiyyətinə dair bir sıra dahi mütəfəkkirlərin fikrlərinin
müqayisəsi;
Müasir dövlətşünaslıqda dövlət anlayışına dörd əsas yanaşma xarakteri;
5
Dövlətin idarəetmə strukturunun istiqaməti;
Dövlət idarəçiliyinin“məqsədlər ağacı”nın qurulması;
Dövlətin vətəndaşa xidməti prinsipləri;
Dövlətin təşkilati idarəetmə strukturunun qurulmasının meyarları;
Suverenlik dövlətə xas olan əlamətləri — alilik və müstəqillik amilləri;
Elektron imzanın dövlət idarəçiliyi sahəsində;
Dövlətin təşkilat struktur təminatı və tənzimlənməsi yolları;
“Yaxşı idarəçiliyi” xarakterizə edən səkkiz əlamət;
Vətəndaşlarla münasibətlərin qurulmasını təşkil edən orqandövlət
orqanlarının təsnifatı.
Tədqiqatın praktiki əhəmiyyəti
. Dövlət idarəçiliyinin inkişafının aktuallığını
nəzərə alıb dissertasiya işimi bu mövzuya həsr etdim. Dissertasiya işi girişdən,
3fəsildən,
9
paraqrafdan,
nəticə
və
təkliflərdən
və
istifadə
olunmuşədəbiyyatsiyahısından ibarət olmaqla 79 səhifədir. Dissertasiya işində 27
adda ədəbiyyat və 12 internet resurslarından istifadə edilmişdir.
6
Fə
sil 1. Dövlə
t idarə
çiliyinin nə
zə
ri-metodoloji tə
mə
li
1.1. Dövlə
tin idarə
edici tə
sirinin mahiyyə
ti
Tarixən elmi ədəbiyyatlarda idarəetməyə müxtəlif aspektlərdə baxılmış və
müvafiq olaraq onun anlayışına müxtəlif məzmun qoyulmışdur. Əsasən hüquq
elmində idarəetmə “fəaliyyət” termini vasitəsilə səciyyələnir və bildirilir ki,
idarəetməyə adekvat olan formalbərkidilən insan əməyinin spesifik növlərindən
ibarətdir.Belə fəaliyyətin mənası inzibati istiqamətdə xüsusiyyətin o cümlədən
qanunların icrasına, hüquq aktlarının, onların reallaşdırmasının və təşkilati
tədbirlərin keçirilməsindəkitəsirdə görürlər.
darəetmə - öz tamlığını, strukturunun vahidliyini saxlayan müxtəlif təbiətli
sistemlərin xüsusiyyətidir və bunun köməyi ilə qarşıya qoyulan məqsədə nail
olunur
1
. darəetmənin bu anlamda nüfuzlu bürokratiyaya olduqca rəğbət oyadır,
çünki, o, bir tərəfdən, idarəetmənin hədəfləri haqqında sual qoymur (nə naminə icra
etmək?) və onların nailiyyətlərinin obyektiv nəticələri haqqında hüquq aktlarının
böyük sayının nəşri və bir çox təşkilati tədbirlərinin keçirilməsi yolu ilə idarəetmə
görünüşünü yaratmağa icazə verir. darəetmənin mahiyyəti araşdıran zaman belə
nəticəyə gəlmək olar ki, o hakimiyyətin subyektləri tərəfindən idarə olunan
obyektlərə yönəlir və beləliklə istənilən idarəetmə fəaliyyətindən tumurcuqlanır və
münasibətə çevrilir, onun vasitəsilə fəaliyyət uyğun olan təsir kimi müvafiq
istiqamətlərə ünvanlanır. darəetmənin izahını verərkən fəaliyyət və ya münasibətlər
vasitəsilə belə məntiqi strukturda çox əsaslanmış nəticə çıxır. Elementlərin və
onların qarşılıqlı əlaqələrinin prinsipial olaraq yeni sistemi formalaşdırılır.
Mövzunu araşdırarkən “anlayış” və “mahiyyət” terminlərinin arasında
fərqlərondan ibarətdir ki, onlardan birincisi bu və ya digər prosesin və ya hadisənin
tipik əlamətlərini əks etməyə çalışır, ikincisi isə yalnız ən əhəmiyyətli, dərin
ə
lamətləri və xüsusiyyətləri, adətən hiss orqanlarının vasitəsi ilə dərk etdirməyə
1
Menecment (dərslik) – K.A.Şahbazov, H.S.Həsənov, M.H.Məmmədov, Bakı 2006, səh 13.