62
Ümumi iştirak:
-
Həm kişilərin, həm də qadınların idarəçilikdə iştirakı;
-
darəçiliyin birbaşa, qanuni vasitəçi institutlar və ya nümayəndələr tərəfindən
həyata keçirilməsi;
-
Bir tərəfdən birliklərin azadlığı və digər tərəfdən sivil cəmiyyətin
mövcudluğu.
Qanunun aliliyi:
-
Bərabərliyi, ədaləti təmin edən və fəaliyyətin aydın sərhədlərini müəyyən
edən qanunların mövcudluğu;
-
nsan hüquqlarının, xüsusilə, azlıqların hüquqlarının müdafiəsi;
-
Müstəqil, ədalətli məhkəmə hakimiyyətinin və korrupsiyadan hüquq-
mühafizə orqanlarının mövcudluğu.
Şə
ffaflıq:
-
Qərar qəbulu və qərarların təsir sərhədləri mövcud qanun-qaydalara uyğun
həyata keçirilməlidir;
-
Qərarlar haqqında məlumatlar açıq olmalıdır və qərarların təsir sahələri
(obyektlər) tərəfindən qəbul olunan olmalıdır.
Operativlik:
-
Bütün steykholderlərin maraqları institutlar və proseslər vasitəsilə müəyyən
vaxt çərçivəsində təmin olunmalıdır.
Konsensusa orientasiya:
-
Ümumi cəmiyyətə daha çox xidmət edən qərarların qəbul olunması;
-
Cəmiyyətin stabil inkişafını təmin edən uzunmüddətli perspektivlərin
mövcudluğu.
Ə
dalət və bərabərlik:
-
Bütün cəmiyyət üzvləri idarəçilikdə öz rolunu və əhəmiyyətini hiss
etməlidirlər;
-
Bütün qrup insanlara, xüsusilə daha çox ehtiyacı olanlara öz vəziyyətlərini
yaxşılaşdırmaq imkanı yaradılmalıdır.
63
Effektivlilik və nəticəlilik:
-
Cəmiyyətin ehtiyaclarını ödəyən qərarlar qəbul edən subyektlər öz
səliyyətlərində olan resurslardan effektiv istifadə etməlidirlər;
-
Ə
traf mühitin mühafizəsi və təbii resurslardan qənaətlə istifadə olunma.
Mə suliyyə t və hesabatlılıq:
-
Dövlət institutları da özəl sektor və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları kimi
məsuliyyətli olmalı, cəmiyyət və institusional steykholderlərə hesabat
verməlidirlər;
-
Ümumiyyətlə, hesabatlar təşkilat və institutların qərar və fəaliyyətinin təsir
dairəsinə daxil bütün subyektlərə və obyektlərə verilməlidir.
Yuxarıda sadalanan və yaxşı idarəçiliyi xarakterizə edən səkkiz əlaməti həm
də dövlət idarəçiliyinin keyfiyyətini müəyyən edir. BMT metodikasına görə dövlət
idarəçiliyinin keyfiyyətini müəyyən edən dəyərlər “hüquqi”, “siyasi”, “idarəetmə”
və “universal təşkilati” yanaşmalara uyğun qruplaşdırılır:
-
Hüquqi yanaşmanın dəyərləri – bu dəyərlərə yaxşı idarəçiliyin “qanunun
aliliyi” və “ədalət və bərabərlilik” əlamətləri daxildir;
-
Siyasi yanaşmanın dəyərləri – bu dəyərlərə yaxşı idarəçiliyin “ümumi
iştirak”, “operativlik” və “konsensusa orientasiya” əlamətləri daxildir;
-
darəetmə yanaşmasının dəyərləri - bu dəyərlərə yaxşı idarəçiliyin
“effektivlilik və nəticəlilik” əlaməti daxildir;
-
Universal təşkilati dəyərlər - bu dəyərlərə yaxşı idarəçiliyin “şəffaflıq” və
“məsuliyyət və hesabatlılıq” əlamətləri daxildir.
Son dövrlərdə dövlət idarəçiliyində idarəetmə üslübü üzrə problemin böyük
bloku idarəçi kadrlarm hazırlanması və cəlb edilməsidir. Burada dövlət aparatı
məmurlarının ştat tərkibinin optimal strukturu məsələləri, dövlət təşkilatları
heyətinin idarə edilməsi, mentalitet və peşəkar dövlət qulluqçularmm iş üslubuna
olan tələb, liderlik problemi, bürokratizimlə mübarizə problemi tədqiq olunur
42
.
42
Dövlət və bələdiyyə idarəçiliyi, (dərslik) Bakı 2010, səh 20
64
Yeni əsrdə ölkəmizdə kadr siyasətinin müasir tələblərə uyğun aparılması üçün real
zəmin formalaşmışdır.
Dövlət, hakimiyyətinin vahid ərazisi, həmin ərazidə yaşayan əhali və həmin
ə
haliyə aid olan hakimiyyətlə xarakterizə olunur. Dövlət bütün ölkə miqyasında
siyasi hakimiyyətin vahid ərazi təşkilatıdır. Ərazi əlaməti məkan bölgüsü nəzərə
alınmaqla, dövlət aparatının fəaliyyətini və formalaşma xarakterini şərtləndirir.
Dövlət idarəçilyinin nəticəsi iqtisadi tərəqqidə və vətəndaşların maddi rifah
halında, sosial və mənəvi sferada, ictimai-hüquqi təhlükəsizlikdə və həyatın bütün
sahələrində, beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsində görünür. Bütövlükdə
cəmiyyətin, ayrı-ayrılıqda hər bir vətəndaşın dövlət idarəçiliyinin qənaətbəxş və
səmərəliliyi ilə əlaqədar öz şəxsi fikri vardır. Dövlət idarəçiliyi keyfiyyətinin
adamlar tərəfindən qiymətləndirilməsi heç də ixtisaslı mütəxəssisləri və ictimai
ə
həmiyyətli təhlilini əvəz edə bilməz.
Təəssüf ki, dünya birliyi ölkələrinin, hətta inkişaf etmiş ölkələrin heç birində
dövlət idarəçiliyinin səmərəliliyinin təkmilləşdirilməsi təcrübəsinin müvafiq
mexanizmi tam formalaşmamışdır.
Dövlət idarəçiliyinin səmərəliliyinin təkmilləşdirilməsi ən azı aşağıdakı
müqayisələr əsasında aparılmalıdır:
cəmiyyətin tələbat və ehtiyaclarına müvafiq məqsədlərin dövlət idarəçiliyi
prosesində həyata keçirilməsi;
məqsədlərin idarəçilik prosesində reallaşdırılması, obyektiv dövlət
idarəçiliyinin qərar və fəaliyyətinin müvafiq nəticələri ilə tutuşdurulması;
dövlət idarəçiliyinin obyektiv nəticələrinin cəmiyyətin tələbatları və
mənafeləri ilə tutuşdurulması;
dövlət idarəçilyi ilə əlaqədar ictimai məsrəflərin müvafiq obyektiv
nəticələrlə tutuşdurulması;
mümkün olan idarəçilki potensialının onun real istofadə dərəcəsi ilə
tutuşdurulması;
bütövlükdə cəmiyyətin real tələbat və ehtiyaclarının dövlət idarəçiliyi ilə
Dostları ilə paylaş: |