Microsoft Word tagizade orxan doc
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
7
öyrənilən prosesin tam mənzərəsinin qurulması) malikdir. Təhlil sintezdən əvvəl gəlir, onları bir-biri ilə ayrılmaz daxili əlaqələr bağlayır. darə heyətinin idarə edilməsi nəzəriyyəsi və yaxud inzibati idarəçilik elmi təəssüflər olsun ki, heç də həmişə deduktiv və eksperimental tədqiqat obyektlərinə istinad edə bilmirlər, çünki öyrənilən halları xarici mühitin və kənar amillərin təsirindən təcrid etmək mümkün olmur. Təhlil və sintezdən başqa, elm (və xüsusilə incəsənət) daha bir qəribə və sirli alətə - intuisiyaya (duyğu alətinə) malikdir. darəetmə təkcə elm deyil, həm də sənət olduğu üçün intuisiyanın idarəetmə qərarlarının qəbul olunmasında rolu xüsusilə böyük və məsuliyytəlidir. darəetmə nəzəriyyəsi və sənəti özünün minillik tarixinə malikdir və damla-damla yığılmış biliklər, təcrübələr bizim yaddaşımızda saxlanılmaqdadır. darəetmə nəzəriyyəsi həyatın konkret vəziyyəti üçün hazır tövsiyyə verə bilməz və hər bir insan intuisiyaya və öz şəxsi təcrübəsinə əsaslanaraq qərar qəbul edir. Lakin hər bir improvizasiya qanunlara dərindən yiyələnməyə, elmi cəhətdən ə saslandırılmış və insan tərəfindən başa düşülən ustalıq metodlarına əsaslanır. darəetmə sənəti – insanın informasiya və vaxt çatışmazlığı şəraitində qeyri-adi qərar qəbul etmək bacarığıdır. Bunun əsasında idarəetmə elminin metodologiyası və və prinsipləri durur ki, bu da öz növbəsində, elmlərin inteqrasiya dövrünün fənni sayılır və avtomatik nizamlanmanın, informasiya nəzəriyyəsinin, kibernetikanın, iqtisadiyyatının nailiyyətlərinə əsaslanır və cəmiyyətin ictimai həyatının əsas konsepsiyalarının dəyişmələrinə münasibətini göstərir. Eyni zamanda, idarəetmə sənəti psixologiyanın, məntiqin, etikanın, ritorikanın, fəlsəfənin, hüququn ümumbəşər nailiyyətlərini, həmçinin şəxsiyyətə təsir metodlarını və müxtəlif dini qurumların sosiumlarını özündə cəmləşdirmişdir. Bir sözlə, səmərəli idarəetmə üçün onun nəzəri əsaslarını bilməli, praktiki ə saslara və praktiki təcrübəyə malik olmalı, nəzəriyyə və praktikadan yaradıcılıqla istifadə etməli, yəni idarəetmə sənətinə malik olmak lazımdır.
8
Şə k. 1.1. darəetmə sənətinin “geneоloji ağacı”
Beləliklə, idarəetmə elminin məqsədi – idarəetmənin prinsiplərinin, strukturunun, metodlarının və texnikasının öyrənilməsi və təkmilləşdirilməsidir. darəetmənin optimal metodlarının axtarışı daimi olaraq həyata keçirilir və bu, geniş diapazonda – texnoloji metodlardan (əl ilə, avtomatik, telemexaniki idarəetmə, Avtomatlaşdırılmış darəetmə Sistemləri-A S) tutmuş, iqtisadi, inzibati və sosial- psixoloji metodlaradək həyata keçirilir. darəetmə metodunu qarşıya qoyulan vəzifələr çatmaq üçün idarəedilən sistemə təsir vasitəsi kimi müəyyən etmək olar. darəetmə metodları adətən bir-birlərini tamalayırlar, onların seçimi hər hansı istənilən əsas metodların iqtisadi məqsədəuyğunluğu, vaxtlı-vaxtında olması və əldə edilməsi ilə bağlıdır. darəetmə problemlərinin həll olunması çoxsaylı çətinlikliklərlə bağlıdır, çünki kəmiyyətlə ölçülən (resursların kəmiyyət və dəyər ifadəsində məsrəfləri, enerji məsrəfi, metaltutumluluğu və s.) proseslərlə yanaşı elələri də vardır ki, onlar obyektiv olaraq kəmiyyət qiymətləndirilməsi ilə ölçülə bilinmir. Bu halların təhlili və qiymətləndirilməsi, ancaq uzunmüddətli təcrübədən keçmədən və əldə olunan nəticələrin riyazi işlənilməsindən sonra mümkündür. Psixologiya Məntiq Ritorika Etika darəetmə
nəzəriyyəsi darəetmə sənəti
Sosiologiya Hüquq
Din Fəlsəfə
Siyasət qtisadiy- yat Kibernetika nformasi- ya nəzəriy- yəsi Avtomatik nizamlanma nəzəriyyəsi
9
darəetmə, özünün geniş mənasında – az vaxt və resurs məsrəfi ilə optimal nəticələrin əldə olunması üçün idarəetmə obyektinə (şəxsiyyət, kollektiv, texnoloji proses, müəssisə, dövlət) daimi təsir prosesidir. darəetmə sahəsindəki hər bir mütəxəssis idarəetmə nəzəriyyəsinə, təcrübəsinə və bacarığına malik olmağa borcludur, onlar öz fəaliyyət məqsədlərini dəqiq müəyyən etməyi bacarmalı, strategiya və taktikanı müəyyən etməli, idarəetmə qərarlarını qəbul etməli və onlara görə şəxsi məsuliyyət daşımalıdırlar. Həyat rəhbər qarşısında müasir texnologiyaların tətbiqi, yeni, rəqabət qabiliyyətli malların buraxılışının təşkili, məhsulun keyfiyyətinə formal deyil, faktiki diqqətin yetirilməsi, sosial məsələlər kompleksinin həll olunması, əməyin həvəsləndirilməsinin yeni metodlarının axtarılması, özünüidarəetmənin inkişaf etdirilməsi və eyni zamanda təkbaşçılığın və intizamın möhkəmləndirilməsi kimi problemli məsələlər qoyur. Hazırda yeni və çox vacib olan – risk və məsuliyyət haqqında. ndiki zamanda rəhbərin və idarəetmə aparatının əlində müəssisənin taleyi durur: əvvəllər olduğu kimi indi heç kim geridə qalana kömək etməyəcəkdir. Rəhbərlər bir sıra çoxsaylı istehsalat problemlərini: idarəetmənin strateji məqsəd və vəzifələrinin müəyyən olunması, bu məqsədlərə nail olmağın təfsilatlı planının işlənilməsi, konkret ə məliyyatlar üzrə məsələlərin dekompozisiyası, müəssisənin fəaliyytəinin digər ş irkətlərlə və firmalarla əlaqələndirilməsi, iyerarxik strukturun daimi olaraq təkmilləşdirilməsi, idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsi proseduralarının optimallaşdırılması, idarəetmənin daha səmərəli üsullarının axtarılması və işçilərin hərəkətlərinin motivləşdirilməsinin təkmilləşdirilməsi kimi problemləri sərbəst olaraq həll etmək məcburiyyətindədirlər. darəetmə təcrübəsində yeni meyl yaranmışdır və bu meyl uğurla inkişaf etməkdədir: müəssisənin müvəffəqiyyətli işi, onun əldə etdiyi yüksək mənfəət və yüksək rəqabət qabiliyyti daha çox təşkilati mədəniyyətdən asılıdır. Daha aydınlıqla görünür ki, idarəetmə metodları cəmiyyətin bütün tərəflərini ə hatə etməlidirlər. Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|