73
Şə
k. 3.1. Şirkətdə kadrların seçilməsi və yerləşdirməsi prosesi [2]
Beləliklə, yeni kadrların işə götürülməsi ilə əlaqədar qeyd olunan məsələləri
sxem şəklindəümumiləşdirək:
• Sənəd qəbulu;
Şə
xsi CV
forması
Qruplaşdırma
Qiymətləndir
-mə
lkin
Seçmə
Sənəd
qəbulu
R
ş
öbəsində
müsahibə
“Müsahibə
sorğu vərəqəsi”
Müsahibə -
R
Son
Qərar
Vakant vəzifə
yaranan
ş
öbədə
müsahibə
Son
Qərar
“Müsahibə
sorğu vərəqəsi”
Müsahibə -
ş
öbə
Son
Qərar
Sınaq
müddəti
Son
qiymətləndirmə
Ə
MR
Son
Şə
xsi iş
qovluğu
Ə
mək
müqaviləsinin
bağlanması
Sənədlərin
hazırlanma
sı
şə
qəbul
74
• nsan Resursları şöbəsində müsahibə;
• Vakant vəzifə yaranan şöbədə təşkil olunan müsahibə;
• Son qiymətləndirmə mərhələsi;
• şə qəbul üçün verilən qərar.
Ş
irkətdə işçi heyətinin motivasiya məsələləri
Heyətin səmərəli idarə edilməsinə maraqlı olan hər bir rəhbər başa düşməlidir
ki, hətta çox gözəl hazırlanmış planlar və ən kamil struktur belə, icraçı olmadan
təşkilatın faktiki işinin yerinə yetirilməsində heç bir əhəmiyyət kəsb etmir. Təşkilat
rəhbərləri hər zaman işi daha yaxşı görən, yəni işin öhdəsindən uğurla gələn
işçilərəüstünlük verirlər. Ona görə də rəhbərin daima işçiləri itirmək qorxusu var. Bu
qoxudan irəli gələrək təşkilat rəhbəri daima işçilərin həvəslə işləməsi üçün
motivasiyon addımlar atır.
“Motivasiya” latın sözü olub “sövqetmə”, “maraq oyatma” mənası daşıyır.
Müasir idarəetmə sistemində heyətlə davranışın, heyətin idarə edilməsinin səmərəli-
liyinin artırılmasında motivasiya amilinin rolu xeyli yüksəkdir. Hər bir psixoloji və
fizioloji ehtiyac insanda müvafiq davranışəmələ gətirir və onu fəallaşdırır. Əslində
fizioloji və psixoloji tələbatlar hansısa daxili və ya mənəvi ehtiyacın hiss edilməsidir.
Motivləşdirmə funksiyasının qarşısında duran əsas məqsəd odur ki, təşkilatın he-
yətinin üzvləri – hər bir icraçı tapşırılmış vəzifələrə uyğun və planları anlayaraq
qarşıda duran işləri yerinə yetirsinlər.
Ümumiyyətlə, insanın həyatı boyu müxtəlif tələbatları ortaya çıxır, bu həm
mənəvi–daxili, həm də maddi tələbatlar şəklində özünü göstərir. Motivasiya bu tələ-
batların düzgün şəkildəödənilməsinə yönələn tədbirlər sistemidir.
Motivasiyaya proses kimi yanaşılsa onu ardıcıl 6 mərhələ kimi təsəvvür etmək
olar. Təbiidir ki, prosesə belə yanaşma şərti xarakter daşıyır, çünki real həyatda
mərhələlər arasında dəqiq sərhədlər yoxdur və motivasiya prosesi bölünmür. Buna
görə də motivasiya prosesinin necə baş verdiyini və tərkib hissələrini müəyyən etmək
üçün bu sadəcə bir modeldir.
Beləliklə, motivləşdirmə prosesinin mərhələləri aşağıdakılardır:
75
1.
Tələbatın meydana çıxması;
2.
Tələbatıödəmə yollarının axtarılması;
3.
Fəaliyyət istiqamətinin seçilməsi;
4.
Fəaliyyətin həyata keçirilməsi;
5.
Yaxşı fəaliyyətə görə mükafat;
6.
Tələbatı ödəmə, hansı motivin daha çox təsiredici olmasının
araşdırılması.
Coca-Cola şirkəti işşəraitində işçilər üçün bərabərlik prinsipini qəbul etmişdir
və işçilərin fəaliyyəti və performansıəsasında mükafatlandırma və həvəsləndirmə
siyasətini həyata keçirir. Şirkət işə təyin olunmada və mükafatlandırmada işçilər
arasında xarakterik xüsusiyyətlərə, məsələn, irqinə, dərisinin rənginə, cinsinə, dininə
və fiziki maneələrinə görə heç bir ayrı-seçkilik qoymur. “Açıq qapı” siyasətinə malik
olan şirkətin işçiləri istənilən vaxt darəetmə Heyəti ilə rahatlıqla ünsiyyət yarada
bilirlər.
Ş
irkətdə heyətin idarə edilməsində bir mexanizm kimi mükafatlandırma
sistemindən istifadə olunur. Bu sistem işçinin fərdi əməyinin nəticəsindən və ya
bütün şirkətin, kolektivin fəaliyyətinin nəticələrinə görə maddi həvəsləndirməni
nəzərdə tutur, yəni bu, heyətin işinin nəticəsindən asılıdır.
Mükafatlandırma sistemi ümumi müddəalar əsasında şirkətin özü tərəfindən
işlənilib hazırlanır. Burada başlıca məqsəd mükafatların bütün heyətin və ayrı–ayrı
işçilərin fəaliyyətinin keyfiyyət göstəriciləri ilə kifayət qədər əlaqələndirilməsidir.
Azərbaycan Respublikasının mövcud olan qanunvericiliyə müvafiq olaraq hər
bir işçinin mükafatlandırılması onun sərf etdiyi əməyin miqdarından və
keyfiyyətindən asılıdır və mükafatlandırmanın maksimun ölçüləri məhdudlaşdırılmır.
Ş
irkət mükafatlandırmanı düzgün vəədalətli aparmaq üçün ilk öncə heyətin
işinin qiymətləndirilməsini həyata keçirir. şçi heyətinin əməyinin nəticələrinin
qiymətləndirilməsi əmək haqqının ödənilmiəsi və maddi mükafatlandırma, xidməti
yerdəyişmə, qeyri-maddi mükafatlandırma və güzəştlər sisteminin təshihindən ötrü
lazımdır. Qiymətləndirmə işçilərin ixtisas səviyyəsini, onların güclü və zəif
cəhətlərini müəyyənləşdirmək üçün vacibdir.