151
ilə eynilik təşkil edir [22.s.37]. Həm «Halay», həm də «Yallı»
səslənmələri şur intonasiyalarına tabe olur.
«Qaz-qazı» oyun yallısı
«Gedər bu dövran, daha gəlməz ələ» halay rəqs mahnısı
Bu «Halay» və «Yallı»da səs diapozonu X
4
intervalı
həcmində oxşar cəhətlər kimi özünü göstərir.
« Mən deyim sən yaz oğlan» halay rəqs mahnısının melodik
motiv ritmik şəkilləri «Qaleyi» yallısının üçüncü variantının birinci
xanə yarımmotivləri ilə ritmik motiv cəhətdən uyğun olur [22.s.34].
Burada «Halay» və «Yallı»nın birinci xanələrində göstərdiyimiz
cəhətlər üzrə çıxır. Bu «Halay» və «Yallı» uyğunluğu şur
intonasiyalarına tabe olmaqla özünü göstərir. Digər bir uyğunluq isə
bu «Halay» və «Yallı»da səs ardıcıllaşmalarının X
4
intervalı
həcmində olmasıdır.
«Qaleyi III» yallısı
152
«Mən deyim sən yaz oğlan » halay rəqs mahnısı
«Mən deyim sən yaz oğlan » halay rəqs mahnısının ritmik
şəkillərinin digər bir yallı «Hağışda» yallısının ritmik şəkilləri ilə
uyğun olması birinci xanələrdə xüsusi ilə nəzər diqqəti cəlb edir.
Oxşar cəhətlərdən biri də həm «Halay»ın, həm «Yallı»nın şur
intonasiyaları üzərində olmasıdır. Lakin bu «Halay»ın səs
diapozonu X
4,
, «Yallı»nın isə səs diapazonun X
5
intervalı təşkil
etməsi fərqli cəhətlər kimi üzə çıxır.
Astara rayonunun Kakalos kəndində isə topladığımız «Halay»
rəqs mahnılarından “Yar hey” halay mahnısı melodik motiv ritmik
şəkilləri B.Hüseyinlinin tədqiqatlarında öz əksini tapan «Qaz-qazı»
və «Ləyli xani» yallılarının melodik ritmik şəkilləri ilə uyğun
olduğunu görürük [22.s.35,37].
«Qaz-qazı» yallısı
“Yar hey” halay rəqs mahnısı
153
«Dillit-dillit, dil-dili» halay rəqs mahnısının melodik motiv
ritmik şəkilləri «Ləyli xani » və « Qaz-qazı » oyun yallılarının
birinci xanələrində olan motiv ritmik şəkilləri ilə eynilik təşkil edir
[22.s.35,37]. Burada yenə də «Halay» və «Yallı»ların ritmik
şəkilləri eyni xüsusiyyətlərə malik olur. Eyni zamanda qeyd
etdiyimiz «Halay» və «Yallı»ların səs diapozonları X
4
intervalı
həcmində olaraq eynilik təşkil edirlər. Fərqli cəhətlər isə bu
«Yallı»ların şur, «Halay»ın isə rast intonasiyaları üzərində olması
ilə üzə çıxır.
«Ləyli xani» yallısı
« Qaz-qazı » yallısı
«Dillit-dillit, dil-dili» halay rəqs mahnısı
154
« Çəltik» halay rəqs mahnısının melodik motiv ritmik şəkilləri
«Ürfanı» yallısının xanələrdə mövcud olan ritmik şəkilləri ilə uyğun
olur [22.s.32].
«Ürfanı» yallısı
«Çəltik» halay rəqs mahnısı
Bu uyğunluq «Çəltik» halay rəqs mahnısının birinci, ikinci və
üçüncü xanələrində, «Ürfanı» yallısının üçüncü və onuncu
xanələrində baş verən ritmik şəkillərlə meydana çıxır. Burada həm
«Halay», həm «Yallı» şur intonasiyaları üzərində səslənir. «Çətlik»
halay rəqs mahnısı və « Ürfanı » yallısı X
5
intervalı həcmində
təzahür edir.
« Ha kinə məşi » mahnısının son xanələrinin melodik ritmik
şəkli və melodik ritmik şəkillərin təkrarı «Köçəri» yallısının birinci
xanəsinin melodik ritmik şəkillərinin uyğunluğu ilə meydana çıxır
[22.s.25]. «Halay» və «Yallı» burada şur intonasiyaları üzərində əks
olunur.
155
«Köçəri» yallısı II
« Ha kinə məşi » mahnısı
Bu «Halay» mahnısının səs diapazonu K
6
intervalı həcmində,
«Köçəri» yallısı isə X
5
intervalı həcmində olması ilə bir-birindən
fərqlənir.
« A yordu-yordu » halay rəqs mahnısında melodik ritmik
şəkillərinin xanə sonluqlarının həm melodiyası, həm də ritmik şəkil
uyğunluğu «Ürfanı» yallısının ikinci variantında öz əksini tapır
[22.s.32]. « A yordu-yordu » halay rəqs mahnısının dördüncü xanəsi
ilə « Ürfanı » yallısının dördüncü xanəsi eyni melodik və ritmik
uyğunluqla üzə çıxır.
« Ürfanı » yallısı
156
« A yordu-yordu » halay rəqs mahnı
Həm «Halay», həm «Yallı» şur intonasiyaları üzərində
səslənir. Bunlar diapazon cəhətdən X
5
intervalına əsaslanaraq
eynilik təşkil edir.
« Boyu bəstə gəlinin » halay rəqs mahnısının ilk xanələrində
səslənən melodik ritmik şəkillər, «Köçəri» yallısının başlanğıc
xanələrində rast gəlinən eyni melodik ritmik şəkillərlə oxşarlıq
təşkil edir [22.s.25].
«Boyu bəstə gəlin» halay mahnısı segah, «Köçəri» yallısının
isə şur intonasiyaları üzərində olması fərqli cəhətlər kimi üzə
çıxır.Bu «Halay»ın səs diapazonu art
4
intervalı, «Yallı»nın isə səs
diapazonunun X
5
intervalı təşkil etməsi bunları bir-birindən
fərqləndirən cəhətlərdəndir.
«Köçəri» yallısı
157
«Boyu bəstə gəlin» halay mahnısı
« Dəst-dəst maral hey » halay rəqs mahnısı melodik ritmik
şəkillərinin beşinci xanəsində və daha sonra təkrarlanan motiv
xanələrində B.Hüseyinlinin yallılar məcmuəsindən toplanan
«Qaladan-qalaya» yallısının ikinci variantının birinci xanələrində
eyni ritmik şəkillər üzə çıxır [22.s.29].
«Qaladan-qalaya II» yallısı
« Dəst-dəst maral hey » halay rəqs mahnısı
Dostları ilə paylaş: | 
