Microsoft Word humbatova xadica docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
91 Makromaliyyə sabitliyinin təmin edilməsi və qorunub saxlanması makro və mikro səviyyə iqtisadiyyatın düzgün qurulmasından asılıdır. Makromaliyyə sabitliyin möhkəmləndirilməsi və davamlı iqtisadi inkişaf sahibkarlığın inkişaf etdirilməsindən asılıdır. Sahibkarlıq fəaliyyətini inkişaf etdirmək və əlverişli investisiya mühitini yaratmaq üçün vergi dərəcələri, vergi yükü yol verilən həddə olmalıdır. Vergi dərəcələrinin yüksək olması ölkəyə investisiya axınının qarşısını alır və nəticədə tədiyə balansının pozulmasına gətirib çıxarır. Müxtəlif ölkələrin təcrübəsinə əsasən demək olar ki, vergi tutulmalarının səviyyəsi artdıqca iqtisadi artım tempi aşağı düşür. Əksinə vergi yükü azaldıqca həm mikro həm də makro səviyyədə iqtisadi inkişafa nail olmaq olar. Cari il üzrə proqnoz məlumata görə vergilərin ümumi həcmi, vergi yükü, vergilərin gəlirlərdə payı azalmışdır. Vergi yükü 20 %-dən, büdcə kəsiri 2-3 %-dən aşağı proqnozlaşdırılır. Yol verilən həddədir, büdcə-vergi sistemində sabit vəziyyət gözlənilir. Lakin dövlət büdcəsinin əsas gəlirləri neft gəlirləri olduğundan son zamanlar da neftin qiymətinin aşağı düşməsi büdcə gəlirlərinə təsir edə bilər. Bunun üçün büdcə- vergi siyasətinin əsas istiqaməti qeyri-neft sənayesinin inkişafına yönəldilməlidir. Ə ks halda proqnoz göstəriciləri özünü doğrultmaya bilər. Bu gün Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişaf strategiyasının işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsinə xüsusi diqqqət yetirilir. Respublikada qeyri-neft sektorunun inkişafı üzrə strategiya iki əsas istiqamətidir: - bu sektorda struktur islahatların aparılması ilə onun inkişafının dəstəklənməsi; - neft gəlirlərin düzgün idarə olunması vasitəsilə makroiqtisadi sabitliyin qorunub saxlanılması. Qeyri-neft sektorunun stimullaşdırılması strategiyası isə öz növbəsində bir çox kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsini tələb edir. lk növbədə qeyri-neft sektorunda biznesin daha da həvəsləndirilməsi, onun kreditləşdirilməsi mexanizmlərinin yaradılması və bu istiqamətdə neft gəlirlərindən fəal istifadə mühüm şə rtdir. Digər tərəfdən, qeyri-neft sektorunda vergi dərəcələrinin neft sektoruna 92 nisbətən aşağı salınması, investisiyaların stimullaşdırılması, özəlləşdirilən müəssisələrdə texnoloji yeniliklərin həvəsləndirilməsi və bununla bağlı layihələrin kreditləşdirilməsi də diqqət mərkəzində saxlanılır. Respublikamızda qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bağlı ikinci strateji istiqamət isə neft bumu nəticəsində makroiqtisadi sabitlik üçün yarana biləcək təhlükələrin aradan qaldırılmasıdır. Burada əsas vəzifə milli valyutanın möhkəmlənməsi və inflyasiyanın normal səviyyədə saxlanılmasıdır. Bizcə bu məqsədlə müvafiq dövlət siyasəti aşağıdakı prinsiplərə əsaslana bilər: • neft gəlirlərinin nəzərdə tutulmuş səviyyəsindən artıq hissəsinin yığım fondunda cəmləşdirilməsi, az olan hissəsinin isə həmin fondun vəsaiti ilə kompensasiya olunması; • dövlət xərclərinin orta və uzunmüddətli sosial-iqtisadi inkişaf proqramlarına uyğun həyata keçirilməsi və onun kəskin artmasına yol verilməməsi; • büdcə xərclərinin artırılması zamanı onun məcmu tələbin komponentlərinə ayrılıqda göstərdiyi təsir və təklifin strukturu ilə uyğunluğuna diqqət yetirilməsi; • dövlət xərcləmələrinin idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi və maliyyə intizamının möhkəmləndirilməsi. Tədqiqatlar göstərir ki, kiçik və orta sahibkarlığın qeyri-neft sektorunda sürətləndirilməsi “Hollanda sindromu” ilə üzləşmiş bütün ölkələrdə iqtisadi artımın və məşğulluğun hərəkətverici qüvvəsinə çevrilməklə həlledici rol oynamışdır. Bunun üçün kiçik və orta sahibkarlığın inkişafının dövlət maliyyəsi hesabına dəstəklənməsi mühüm şərtlərdəndir. Bu mənada hal-hazırda Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafına dövlətin müxtəlif forma və metodlarla maliyyə dəstəyinin artırılması təqdirə layiq haldır. Lakin, dövlət büdcəsindən bu məqsədlə ayrılan vəsaitin mövcud həcmi kiçik və orta sahibkarlığın inkişafının kompleks dəstəklənməsi baxımından kifayət deyildir. Dövlət vəsaitlərinin kiçik və orta sahibkarlıq subyektləri arasında səmərəli yerləşdirilməsi mexanizmində də çatışmamazlıqlar və problemlər mövcuddur. Bu baxımdan, məqsədli kreditlərin yerləşdirilməsi üzrə kommersiya banklarının 93 fəallığının artırılmasına, bu məqsədlə müxtəlif formada güzəşt tədbirlərinə ehtiyac duyulur. Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı potensialının tam reallaşmasına yönəlmiş bütün tədbirlərin kompleks şəkildə həyata keçirilməsi ixracyönümlü və idxal əvəz etmə inkişaf strategiyalarının effektiv sintezinə imkan verən müvafiq iqtisadi mexanizmlərin işlənməsi və realizasiyası əsasında mümkündür. Belə ki, müvafiq modellərin əksəriyyəti ilkin olaraq xarici bazarlara texnoloji baxımdan sadə məhsulların çıxarılması ilə xarakterizə olunur. Həmin məhsulların əsas hissəsini yüngül sənaye malları təşkil edir. Sənayeləşmə prosesi dərinləşdikcə isə bu ölkələrin ixracı texniki baxımdan daha mürrəkkəb və kapitaltutumlu məhsullarla, o cümlədən istehsal təyinatlı məhsullar ilə zənginləşir. Şübhəsiz ki, bütün bunlar Azərbaycanda yerildiləcək müvafiq strategiyanın işlənməsində nəzərə alınmalıdır. Çünki, mövcud potensial, ölkədə sintez olunmuş modelin tətbiqi üçün imkanlar yaradır. Beləliklə, yaxın illər ərzində Azərbaycan höküməti qarşısında ixracyönümlü və idxalı əvəz edən sahələrin dövlət dəstəyi mexanizminin formalaşdırılması çərçivəsində inkişaf etdirilməsi kimi mühüm vəzifə dayanır. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|