Microsoft Word Bio mv az -aq doc

 
132
4. İnsanın fəaliyyətinin təbiətə təsirini əks etdirən bir neçə nəticə çıxarın.  
    Meşələrin qırılması nə ilə nəticələnə bilər?  
 
 
 
 
 
5. Qida zəncirinin düzgün ardıcıllığını göstərin:  
A) Bakteriyalar – qozalar – sincab – dələ 
B) Ot bitkisi – qurbağa – çəyirtkə – koramal – şahin    
C) Ağac – ağacdələn – qabıqyeyən böcəyin sürfəsi – bakteriyalar 
 
6. Səhra bitkilərinin hansı uyğunlaşmaları var? 3 cavab seçin: 
А) Köklərin torpaq səthinə yaxın yerləşməsi   
 
B) Köklərin dərinə getməsi  
D) İriətli yarpaqların olması   
 
Е) Şirəli gövdələrin olması 
C) Yarpaqların kiçik ölçüdə olması və ya tikanlara çevrilməsi            
 
7. “Parazit – sahib” qida zəncirinə uyğun cütlüyü seçin.  
А) canavar – tülkü  B) pişik – gənə  C) kəpənək – çiçək 
 
8. Ekoloji amillərin nömrələrini uyğun sütunlara yazın.  
 
Canlı təbiətin amilləri Cansız təbiətin amilləri 
İnsanın təsiri 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9. Təsərrüfat fəaliyyəti aparılmayan və qorunan təbii sahə necə adlanır? 
А) Qoruq           В) Yasaqlıq         С) Təbii abidə         D) Milli park
 
 
10. Şəhərlərdə səs-küyün əsas mənbəyi nədir? Səs-küyü hansı üsullarla azaltmaq 
olar?  
________________________________________________________________ 
________________________________________________________________ 
 
 
1.___________________________________________________ 
2. __________________________________________________ 
3. __________________________________________________ 
4. __________________________________________________ 
1. Neft emalı məhsullarının torpağı çirkləndirməsi 
2. Bitkilərin həşəratlarla tozlanması 
3. Temperaturun aşağı düşməsi 
4. İnsanın qrip virusu ilə yoluxması 
5. Zərərli maddələrin havaya buraxılması 
6. Ayının moruq yeməsi 
7. Göbələk ilə ağacın simbiozu 
8. Günəş şüalanması 
9. Ərazinin relyefi 
10. Meşələrin qırılması 

---

 
133 
8. BİTKİ VӘ HEYVANLARIN İNSAN HӘYATINDA ROLU 
 
Dərs 57 / Mövzu 50:
  MƏDƏNİ BİTKİLƏRİN İNSAN HƏYATINDA 
ƏHƏMİYYƏTİ
 
 
 
 
 
 
Mətnlə tanış olduqdan sonra, şagirdlərin mövcud biliklərini nəzərə alaraq mü-
əllim lövhədə “Bitkilərin insan həyatında əhəmiyyəti” adlı BİBÖ cədvəlini çəkir: 
 
Bilirik 
İstəyirik bilək Öyrəndik 
 
 
 
 
Bu mərhələ praktik işin yerinə yetirilməsinə zəmin yaradır. 
 Tapşırığı yerinə yetirərkən şagirdlər “Həyat bilgisi” və “Biologiya” fənlərindən 
öyrəndikləri biliklərdən və  həyati müşahidələrindən faydalana bilərlər.  Ehtiyac 
yaranarsa, BİBÖ cədvəlinin müvafiq sütununa suallar əlavə olunur.  
 Paraqrafın nəzəri materialı ilə tanışlıq bir neçə üsulla aparıla bilər: 
1) Tapşırığın nəticələrinin müzakirəsindən sonra müəllim əyani vəsaitlərə (elektron 
prezentasiyalar yaxud videomateriallara) istinad edərək nəzəri materialı izah edir.  
2) Dərslikdəki məlumat  şagirdlər tərəfindən müstəqil və ya kiçik qruplarda təhlil 
olunur Bu zaman əyaniliyi təmin etmək üçün mətnlə yanaşı müvafiq şəkillərin 
(mətnlərin) paylanması mümkündür.  
Nəzəri məlumatla tanış olduqca BİBÖ cədvəli tədricən doldurulur və  şagirdlərin 
öyrəndikləri müzakirə olunur.  
 Tətbiq zamanı  şagirdlər bitkilərə qulluq qaydalarını bir daha təhlil edir və 
dərsin məqsədlərinə uyğun bacarıqlar formalaşdırır.  
Alt
 
STANDARTLAR
3.1.2. İnsanı sosial varlıq kimi digər canlılardan  fərqləndirir. 
4.1.1. Canlıların ətraf mühitlə və bir-birilə əlaqəsini izah edir. 
4.2.2. Bitki və heyvanlara qulluq qaydalarına əməl edir.
 
 
 
Dərsin
 
MƏQSƏDİ
 
  Mədəni bitkilərin təbiətdə  və insan həyatında  əhəmiyyətini 
təsvir edir.  
  Mədəni bitkilərə qulluq qaydalarına əməl edir.  
 
 

---

 
134
 
 1-ci tapşırıqda uşaqlar mövcud biliklərə əsaslanaraq bitki mənşəli əşyaların və 
qida məhsullarının istehsalında hansı bitkilərdən istifadə olunduğunu qeyd edir. 
2-ci tapşırıq dərsin məqsədində qeyd olunmuş praktik bacarıqların formalaşması 
üçün imkan yaradır.  
 
Qiymətləndirmə meyarları: 
Təsviretmə 
Tətbiqetmə 
Zəif Orta 
Yüksək 
Mədəni bitkilərin təbiətdə və 
insan həyatında əhəmiyyətini 
müəllimin istiqamətləndirici 
suallarının köməyi ilə təsvir 
edir.  
Mədəni bitkilərin təbiətdə və 
insan həyatında əhəmiyyətini 
əsasən düzgün təsvir edir.  
 
Mədəni bitkilərin təbiətdə və 
insan həyatında əhəmiyyətini 
ətraflı təsvir edir.  
 
Mədəni bitkilərə qulluq 
qaydalarına müəllimin və 
yoldaşlarının köməyi ilə 
əməl edir.  
Mədəni bitkilərə qulluq 
qaydalarına əməl edərkən 
kiçik qüsurlara yol verir.  
Mədəni bitkilərə qulluq 
qaydalarına düzgün əməl 
edir.
 
 
 
 
Dərs 58 / Mövzu 51:
 DƏRMAN BİTKİLƏRİ 
 
 
 
 
Rəvayətlə tanış olduqdan sonra sual müzakirə olunur. Şagirdlərin həyati 
biliklərə və gündəlik müşahidələrinə əsaslanan cavabları müzakirə olunur. Müəllim 
Alt
 
STANDARTLAR
2.1.2. Maddələr mübadiləsinin pozulma hallarını izah edir. 
3.2.1. Bitki və heyvanların insan sağlamlığında rolunu izah edir. 
3.2.2. Dərman bitkilərini fərqləndirir.
 
 
 
Dərsin
 
MƏQSƏDİ
 
 Azərbaycanda rast gəlinən dərman bitkilərini fərqləndirir. 
 Dərman bitkilərinin əhəmiyyətini izah edir. 

---