Microsoft Word adigozaliv abdulrahman docx
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
13 deyil. Hər bir banka aydındır ki, əgər, onun passivlərdə payının az olduğu məqamda daha çox mənfəət əldə olunmuşsa, bunun effekti daha hiss olunandır. Ona göre də kommersiya bankının fəaliyyəti aşağıdakı tələblərin yerinə yetirilməsi üzərində qurulmalıdır: • kapitalı daha ucuz almalı (mümkün qədər daha az faiz stavkası ödəməli); • kapital və xidmətləri daha baha satmalı (mümkün qədər daha çox faiz stavkası əldə etməli); • etibarlı partnyorların seçilməsi və qarantiyaların alınması, habelə ə məliyyatların rəngarəngliyi və ssuda kapitalının müxtəlif bazalarının mənimsənilməsi yolu ilə itki riskini azaltmalı. Kommersiya banklarının yuxarıda təsvir olunmuş fəaliyyət strategiyası strategiyası aşağıdakı sxem üzrə təsvir oluna bilər (şəkil 1. 1). Bank 1 4 Faiz gəliri (marja) 3 2 F 1 -F 2 Pul-maliyyə bazarı Müştərilər Şəkil 1. 1. Kommersiya bankının strateji fəaliyyət modeli 14 Ə məliyyatın məzmunu: 1 - pul-maliyyə bazarında bank tərəfindən kapitalın (resursların) alınması; 2 - bank tərəfindən müxtəlif növ müştərilərə (borc alanlara) kapitalın (resursların) satılması; 3 - bank tərəfindən ssuda kapitalının (F 1 ) alınması; 4 - pul-maliyyə bazarında alınmış kapital üçün bank tərəfindən faizlərin (F 2 ) ödənilməsi. Kommersiya bankının fəaliyyətinin sadələşdirilmiş modelindən görünür ki, həmin bank mümkün qədər daha çox faiz gəliri əldə etməyə çalışır. Amma kommersiya bankları qeyri-faiz gəliri adlandırılan mədaxil, yəni kreditlərin verilməsi hesabına olmayan gəlir də əldə edə bilər. Qeyri-faiz gəlirlərinin əldə edilməsi ilə başı əsas fəaliyyət növlərinə məsləhət (konsaltinq) yardımlarını, qarantiya və zəmanətlərin verilməsini, mədaxillərdə iştirak etməyi, öz müştərilərinin qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsində vasitəçilik etməyi aid etmək olar. Sonuncu halda kommersiya bankları qiymətli kağızların alqı - satqısı üzrə həm özlərinin vəsaitləri hesabına, həm də müştərilərin tapşırığı ilə əməliyyatlar aparır, həm də digər təsərrüfatçılıq subyektlərinin emissiyasına və qiymətli kağızların realizasiyasına rəhbərlik edir. Xarakterik haldır ki, kvaziinvestisiya istisna olmaqla, kommersiya bankı tərəfindən üzərinə dividendlərin hesablanılmadığı öz səhmlərini almaqla bağlı bütün digər əməliyyatlar (qiymətli kağızlarla ticarət-komisssion əməliyyatlar) gəlirlərin (mənfəətlərin) əldə olunmasına yönəlmişdir. Bankların belə əməliyyatlardan əldə etdikləri gəlirləri qiymətli kağızlar, komissionlar və spred üzrə alınan faizlərin məbləğindən 15 ibarətdir. Hazırda kommersiya banklarının ə ksəriyyəti investisiya ə məliyyatlarından məhz qiymətli kağızların satış qiymətinin onların alınma qiymətlərinə nisbətən artırılması yolu ilə mənfəət götürürlər. Kommersiya bankları ənənəvi olaraq daxili və xarici əmanətləri səfərbər edən, habelə onların müxtəlif borc alanlar arasında bölüşdürülməsini həyata keçirən yeganə təsisat idilər. Son illərdə bank fəaliyyətində köklü dəyişiklikləri şə rtləndirən qanunverici və normativ tənzimləmələrdə dəyişikliklər baş vermişdir. Bank (depozit) təsisatları yeni xidmətlər təklif edən rəqiblər tərəfindən getdikcə daha çox təzyiqə məruz qalırlar. Bunun nəticəsində onlar maliyyə və qeyri-maliyyə ş irkətlərinin rəqabətinin güclənməsi səbəbindən öz ənənəvi funksiyalarına münasibətdə inhisarçı mövqelərini itirirlər. Bank fəaliyyətinin tənzimlənilməməsi maliyyə bazarlarının qloballaşması və ya artımı ilə baglı səbəb və nəticədir. Məsələn, inkişaf etmiş ölkələrdə maliyyə bazarlarının möhtəşəm artımı vardır və aktivlərin seqmentlərinin sekyuterləşməsi, beynəlmiləlləşməsi və azalması kimi ənənələrlə şərtlənən dərin struktur dəyişiklikləri ilə xarakterizə olunur. Bank sektorunun tənzimlənilməməsinə olan tendensiya və onun innovasion fəaliyyəti bankları ə nənəvi olaraq rəqabətdən qoruyan maneələrin azaldıması və aradan qaldırılması amilləridir. Ona görə də əhəmiyyətli fond bazarları olan dövlətlərdə qeyri- maliyyə borc alanları üçün vəsait mənbəyi olan kommersiya banklarının rolunun kəskin azalması müşahidə olunur. Lakin məhdud fond bazarları olan ölkələrdə 16 də kommersiya bankları tərəfindən aparılan kredit əməliyyatlarının azalması müşahidə olunur. Bu onunla bağlıdır ki, kommersiya banklarının müştəriləri kapitalın getdikcə daha geniş xarici və offşor bazarlarına, məsələn, Avroistiqrazlarına çıxış əldə edirlər. Bunun nəticəsində bank xidmətlərini digər mliyyə və qeyri - maliyyə ş irkətlərinin həyata keçirdikləri xidmətlərdən fərqləndirmək daha da çətinləşir. Ona görə də bank işinin bir çox mütəxəssisləri hesab edirlər ki, gələcəkdə: • bank sistemi daha çox universal Avropa bank modelinə oxşar olacaq, nəinki yüksəksəviyyəli seqmentasiya səviyyəsi ilə xarakterizə olunan Amerika və ya Yaponiya modelinə; • depozitlərin yerləşdirilməsi və qısamüddətli kreditlərin verilməsi üzrə funksiyaları yerinə yetirən müəssisələr kimi bankların rolunun hər yerdə azalması müşahidə olunacaq; • kapital bazarında xidmət göstərmək üzrə ixtisaslaşan dolayısı vasitəçilər kimi onların fəallığının yüksəlməsi gözlənilir, yəni onların funksiyaları əsas etibarilə informasiyanın işlənilməsinə yönələcək; • o hallarda bank fəaliyyətinin genişlənməsi baş verəcək ki, kommersiya bankları birgə əsasda informasiya xidmətlərinin göstərilməsi ilə bağlı üstünlüklərdən istifadə edə bilsinlər və bunu da kredit kartları, trast ə məliyyatları, sığortalama və s. sistemlərə aid etmək olar; • kommersiya bankları əvvəlki kimi ödəniş sistemində əhəmiyyətli rol oynayacaq. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|