Microsoft Word A. Shalala Dissertasiya docx

27 

 

Elmi rəhbərlik prinsiplərinə görə işlərin kiçik parçalara ayrılaraq hər vəzifənin bir 

adam tərəfindən davamlı olaraq edilməsinin fəaliyyəti və məhsuldarlığı artırdığı müdafiə 

edilir  (IVANCEV CH,  1986:  397).  Müəssisələr  bir-birinə  bağlı  hissələrdən  meydana 

gəlmiş  iqtisadi  və  ictimai  qurumlardır.  Bu  səbəblə  müəssisələrdə  fəaliyyətləri  yerinə 

yetirməklə  vəzifəli  işçi  arasında  möhkəm  bir  əməkdaşlıq  və  qarşılıqlı  köməkləşmənin 

olması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki hər hansı bir personalın müvəffəqiyyətsizliyi 

ya  da  mənfi  bir  davranışı,  həm  müştərilər  həm  də  biznes  üçün  mənfi  nəticələrin 

yaranmasına  yol  aça  bilər.  Bu  səbəblə  müəssisələrdə  təsirli  komandaların  yaradılması, 

işlədilməsi  və  komanda  performansının  artırılması  lazımdır  (mavisi,  1985:  20).Çox 

yönlü qabiliyyətlərin, təcrübələrin və qərarların real vaxt tərkibini tələb vəziyyətlərdə bir 

sıra, qaçınılmaz olaraq müəyyən iş rolları və məsuliyyətləri çərçivəsində bir yerə gələrək 

hərəkət  edən  bir  fərdlər  birliyindən  daha  yaxşı  nəticə  əldə  etməkdədir.  Komandaların 

daha  böyük,  daha  elastik  və  dəqiq  performans  hədəfləri  olmayan  qruplardan  daha 

məhsuldar  olduqları  görülməkdədir.  Müvəffəqiyyətli  bir  komandanın  üzvləri  özlərini 

konkret  performans  nəticələrinə  həsr  edirlər.  Komanda  və  performans,  bir-birlərindən 

ayrılmaz  iki  anlayışdır  (KATZENBACH  VƏ  D GƏRLƏR ,  1998:  22).  Komandalar; 

xüsusilə  performansın  çox  istiqamətli  bacarıqları,  qərar  verməyi  və  təcrübələri  tələb 

olunan hallarda, tək başına ya da daha geniş təşkilati qruplarda hərəkət edən fərdlərdən 

daha üstün performans göstərirlər (KATZENBACH VƏ D GƏRLƏR , 1998: 117). 

Komanda  işində  ən  əhəmiyyətli  nöqtələrdən  biri,  müsbət  bir  sinerji  yaradılaraq 

personalın fərdi işinin üstündə bir səy göstərmələrini təmin etmək və ümumi performans 

səviyyəsini  artırmaqdır.  Bu  səbəblə  qrup  işində  komandanın  göstərdiyi  performans, 

fərdlərin  göstərdikləri  performansdan  daha  üstündür  (ÖZKALP,  1997:  431).  Təşkilat 

içərisində  komandaların  istifadə  edilmə  məqsədi,  sahib  olduqları  proseslər  üzərində 

yaratdıqları  əlavə  dəyəri  artıraraq  təşkilati  məhsuldarlığı  və  performansı  yüksəltmək 

olaraq  ifadə  edilir.  Bu  yüksək  performansın  səbəblərindən  bəzilərini  aşağıdakı  şəkildə 

sıralamaq mümkündür (TAŞÇI VƏ D GƏRLƏR , 1998: 422-423): 

---

28 

 

1)  şə  yaxın  olan  adam,  o  işin  necə  yaxşılaşdırılacağını  və  lazımlı  performansın 

necə təmin ediləcəyini ən yaxşı bilən adamdır. 

2)  Komanda  içərisində  çalışanlar  etdikləri  işə  öz  işləri  kimi  sahib  çıxdıqlarından 

təşkilati məhsuldarlıq artacaq. 

3)  Komanda  halında  eyni  dəyərlər  üzərində  çalışıldığından  qrup  içərisində 

çalışanlar işin bütünlüklə görə bilməkdədir. 

4) Komanda içərisində qərarlar ortaq alındığından işçilərin komandaya və təşkilata 

olan etibarı artır. 

5)  Ortaq  məqsəd  və  hədəf  komandanın  bir-birinə  olan  bağlılığını  artıraraq 

motivasiyanı və mənimsənilməyi yüksəltməkdədir. 

Fərqli  məlumat  və  qabiliyyətli  insanların,  komandanın  ortaq  hədəflərinə  və 

dəyərlərinə olan inancları sinergetik ortaya çıxarmaqdadır. Bir komandanın performansı 

deyəndə,  o  komandadakı  fərdlərin  tək-tək  performanslarından  deyil,  ümumi  olaraq 

komandanın performansından söhbət gedir. Müasir müəssisələr yeni bir birlik şəkli olan 

komanda  işini,  ayrı-ayrı  fərdlərin  reallaşdırdıqları  performansdan  daha  yüksək 

performansı  təmin  etməsi  məqsədiylə  seçim  etmişlər.  Hədəf,  yüksək  performans  və 

sinergetik  bir  güc  meydana  gətirməkdir  (Straub,  2002:  123).  Ancaq  bu  vəziyyət  qrup 

üzvlərinin  fərdi  performanslarının  gözardı  edilməsi  mənasını  gəlməməlidir,  çünki 

komanda  içərisindəki  fərdlər  qrupdakı  fərdi  xeyirləri  ilə  da  tanınmaq  istəyirlər.  Fərdi 

performans ölçümləri, fərdi xeyirləriylə komandaya kafi dəstək təmin etməyən işçilərin 

performanslarının  inkişaf  etdirilməsi  və  komandaya  çox  əhəmiyyətli  fərdi  iştirak 

olanların mükafatlandırılması üçün ehtiyac duyulan məlumatları təmin edəcək. 

Komanda  çalışması  təşkilatda  daha  güclü  bir  enerji  və  sinergetik  təsirin  əldə 

edilməsi, yenilik və yaradıcılığın ortaya çıxa bilməsi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb 

edir.  Bütün  bu  və  digər  səbəblərdən  ötəri  qrup  işinin  təşkilati  performans  üzərində 

---

29 

 

müsbət  təsirlərinin  olacağından  söz  edilə  bilər  (AKTA,  2005:  1).  Komanda  işini 

dəstəkləyən  idarəetmə  sistemlərin  ən  əhəmiyyətli  alt  sistemlərindən  biri  də  komanda 

performansının  səviyyəsidir  (KILINÇ  VƏ  AKKAVUK,  2001:  104).  Komanda 

performansının  ölçülməsində  fəaliyyət,  gəlirlilik,  keyfiyyət  və  iş  həyatının  keyfiyyəti 

kritik əhəmiyyət daşıyan ölçülərdir. Müəssisələrdə komandaların performansı ölçüləndə 

bu meyarların göz qarşısında saxlanılması əsasdır (sink, 1995: 48). 

Təşkilatlarda yalnız fərdi performans ölçüləndə bu vəziyyət, komanda ruhunu yox 

etməkdə  və  işçilərin  komanda  çalışması  mövzusunda  istəkli  olmasını  mane 

törətməkdədir. Bunun aradan qaldırılması üçün həm komanda içərisindəki hər bir fərdin 

performansının həm də komandanın bir bütün olaraq performansının qiymətləndirilməsi 

və  komanda  ilə  fərdin  performans  hədəflərinin  təşkilati  hədəflərlə  birləşdirilməsi 

lazımdır.  Performans  qiymətləndirmə,  iş  komandalarında  ümumiyyətlə  ənənəvi 

performans  qiymətləndirmə  üsulları  ilə  həyata  keçirilir  və  idarəçi  tərəfindən 

qiymətləndirilən  personalın  fərdi  iş  performansının  ölçülməsinə  əsaslanır.  Komanda 

performansını ölçərkən fərd, sıra və təşkilat hədəflərinin açıqca ortaya qoyulması, vahid 

mənada  təşkilatı  doğru  istiqamətə  istiqamətləndirəcək  performans  standartlarının 

müəyyənləşdirilməsi  və  mövcud  vəziyyətlə  müqayisədə  təşkilat  üzvlərinin 

məlumatlandırılması  lazımdır.  Bunun  müəyyən  sistematik  bir  müddət  istifadə 

edilməyəndə  əldə  edilən  nəticələr  faydadan  çox  zərər  gətirəcək.  Bu  məqsədlə 

komandanın  və  fərdin  performansına  eyni  anda  fokuslanmağı  bacaran  komanda  əsaslı 

performans  qiymətləndirmə  sistemləri istifadə  edilir.  Komanda  performansını  ölçən bu 

sistem  iki  əsas  ünsürdən  ibarətdir;  fərdi  performansı  və  komanda  performansı.

 

Bu  iki 

anlayış  qarşılıqlı  interaktiv  olaraq  çalışmaqda  və  nəticədə  təşkilatın  performansını 

birbaşa  təsir  etməkdədir  (Pakdil,  2005:  4).  Komanda  performansının  ölçülməsi  ilə 

ə

laqədar edilən işlərə baxıldığında qrup növlərinin birdən çox olması səbəbiylə tək bir 

qəbul edilmiş performans qiymətləndirmə modelinin olmadığı, komandaların növlərinə 

---