Microsoft Word A. Shalala Dissertasiya docx

30 

 

görə fərqli performans qiymətləndirmə  metodlarının yaradıldığı görülür. Komandaların 

performans dıyərləndirməsində aşağıdakılara diqqıt edilməlidir (Zigon, 1999: 38-39): 

1)  Komandanın  müvəffəqiyyətlə  çalışdığı  hər  bir  nəticə  üçün  performans 

standartlarının və ölçümünün təyin olunması. 

2) Hər bir komanda üzvünün çatdığı nəticələrin müəyyənləşdirilməsi. 

3) Komandanın və fərdin çatdığı nəticələr arasındakı əhəmiyyətin və üstünlüklərin 

açıqca təyin olunması. 

4)  Performans  məlumatlarının  nə  şəkildə  əldə  ediləcəyi  və  şərh  ediləcəyi  ilə 

ə

laqədar plan qurulması. 

5) Komanda və fərdi performanslarının performans standartları ilə müqayisəsi. 

Komandanın əsaslı performans qiymətləndirmə sistemləri, komandanın qüvvətli və 

zəif  nöqtələrini  görmək  və  komandanın  müvəffəqiyyətini  maneə  olan  ünsürləri  aradan 

qaldırmaq  məqsədiylə  istifadə  olunur.  Bu  sayədə  təşkilatdan  gözlənilən  performansın 

nizamlı  olaraq  nəzərdən  keçirilməsi  və  hədəflənən  performansa  çatmağı  maneə  olan 

ünsürlərin yox edilməsi mümkün olur. 

Komandaların performansına təsir edən çox sayda faktor var. Bu faktorlar arasında 

yer  alan  təsirli  liderlik,  komanda  içindəki  ünsiyyət  və  komanda  arasındakı 

uyğunlaşmanın komandaların performansını birbaşa təsir etdiyi düşünülür (BRADLEY 

VƏ HEBERT, 1997: 357). 

Son illərdə edilən işlərdə bu üç faktora heterogenlik və motivasiya anlayışlarının da 

ə

lavə olunduğu görülməkdədir. 

Müasir dövrdəki sıx və mərhəmətsiz rəqabət mühitində təşkilatların fəaliyyətlərini 

müvəffəqiyyətli  bir  şəkildə  davam  etdirə  bilmələri  üçün  qaynaqlarını  ən  təsirli  şəkildə 

istifadə  etmələri  lazımdır.  Təşkilatların  məqsədlərinə  çatmaq  üçün  istifadə  etdikləri 

---

31 

 

mənbələr arasında insan ünsürü ən çox diqqəti çəkənlərdən biridir. Müəssisələrin sahib 

olduğu ən əhəmiyyətli zənginlik qaynağı insandır. Bu səbəblə təşkilati həyatda bəlkə də 

ə

n  böyük  səy,  insan  ünsürünün  fəaliyyətini  təmin  etmək  üçündür.  nsan  ünsürünün 

fəaliyyəti  artırıldıqda,  həm  bu  qaynaqdan  daha  yaxşı  yaralanmaq,  həm  də  insan  digər 

resursların istifadəsini da reallaşdırdığı üçün, bu qaynaqlardan da təsirli və məhsuldar bir 

şə

kildə  faydalanmaq  mümkün  olmaqdadır.  Müəssisələr,  insanlara  digər  varlıqların 

mülkiyyətinə  sahib  olduqları  kimi  sahib  ola  bilməzlər.  Müəssisələr  ancaq  insanların 

sahib  olduğu  məlumat  və  təcrübədən  faydalana  bilərlər.  Bunun  bacarmaq  üçün,  insanı 

yaxşı  tanımaq  və  tələblərini  yaxşı  bir  şəkildə  təsbit  etməklə  mümkün  ola  bilər 

(LANKIN, 1997: 406). 

Müəssisələrin ən əhəmiyyətli sərmayə ünsürlərindən biri olaraq ifadə edilən insan 

ünsürünün  fəaliyyətini  və  performansını  artıra  bilmək  üçün;  personalın  zehni  və  fiziki 

qabiliyyətlərinin  təşkilat  məqsədləri  istiqamətində  istiqamətləndirilməsi,  ehtiyaclarının 

müəyyənləşdirilməsi  və  personalın  işə  həvəsləndirilməsi  lazımdır.  Bu  da  motivasiya 

faktını ön plana çıxarmaqdadır. 

Motivasiya, insanların müəyyən bir məqsədi reallaşdırmaq üzrə, öz arzu və istəkləri 

ilə  davranmaları  (KOÇEL,  1998:  434);  insanları  müəyyən  vəziyyətlərdə  müəyyən 

davranışlara  yönəldən  faktorların  hamısı  (YALÇIN,  1998:  203)  və  ya  işçini  müəssisə 

məqsədlərinə  yaxınlaşdırıcı,  inandırıcı  və  etina  etdirici  xüsusiyyətdə  edilən  bütün 

hərəkət  və  məşğuliyyətlər  olaraq  təyin  olunmaqdadır  (Sabuncuoğlu  və  duz,  1998:  95). 

Başqa bir ifadəylə motivasiya personalı işə həvəsləndirmə və onları təşkilatda məhsuldar 

çalışdıqları  təqdirdə  fərdi  ehtiyaclarını  ən  yaxşı  şəkildə  təmin  edəcəklərinə  inandırma 

müddətidir (YÜKSEL, 2004: 130). 

Müəssisələrin uğurlu olması böyük ölçüdə təşkilat içərisində çalışan işçinin yüksək 

performanslı işi ilə bağlıdır.  şçinin performansı isə; onların ehtiyaclarının, tələblərinin 

və istəklərinin yerinə yetirilməsi və doğru şəkildə istiqamətləndirilməsi ilə mümkün ola 

---

32 

 

bilər.  Müəssisələrdə  qrup  əsaslı  bir  təşkilat  modelinin  tətbiq  olunması,  motivasiya 

baxımından  gözlənilən  performans  səviyyəsinin  ortaya  çıxmasını  təmin  edəcək. 

Komandaların  fəaliyyətindən  bəhs  etmək  üçün,  komandaların  hədəflərini  həyata 

keşirməyə  əzm  və  qərarlı  şəkildə  nə  ölçüdə  inandıqlarını  və  buna  çatmaq  üçün  nə 

səviyyədə  motivasiya  olduqlarını  müəyyən  etmək  lazımdır.  Komanda  motivasiyasının 

təmin edilməsi, komandaya və üzvlərə aşağıdakı faydaları təmin edir (KATE, 1996: 60): 

1)  Fəaliyyətlər təsdiq edilmiş zamanda və standartlara uyğun şəkildə aparılır, 

2)  nsanlar iş görəndə zövq alanda, özlərinə dəyər verildiyini düşünürlər, 

3)  nsanlar, sevdikləri işi etdikləri üçün daha çox çalışırlar, 

4)  şçilərin mənəvi vəziyyəti yüksək olmalı və uyğun iş mühiti təmin edilməlidir. 

Müəssisədə işçilərin özünü yaxşı hiss edə və yüksək motivasiya ilə işləyə bilməsi 

üçün;  təşkilat  burada  çalışanlarla    əlaqələrin  yaxşı  inkişaf  etdirməyi,  digər  çalışanlarla 

qarşılıqlı  etibarı  təmin  etməyii,  yeni  şeylər  öyrənməyii  və  bildiklərini  başqalarıyla 

paylaşamağı  qarşısına  məqsəd  qoymalıdır.  Bunun  həyata  keçirilməsinin  bir  yolu  da 

komanda işidir. Şəxsiyyət strukturları nə olursa olsun insanları motivasiya edən üç ortaq 

faktorun olduğu təyin olunmuşdur. Bunlar müvəffəqiyyətli olma istəyi, bağlılıq duyğusu 

və  başqalarını  cəlb  etməyi  bacarmaq  tələbidir(WOODRUFF,  2000:  9).  Komanda 

motivasiyasının təsir faktorları aşağıdakı kimi sıralamaq mümkündür (Tüter, 2005: 1): 

1)  Komandaların  ən  əhəmiyyətli  xüsusiyyəti  bir  qrup  insanı  müəyyən bir  məqsəd 

istiqamətində,  eyni  hədəfə  istiqamətli  olaraq  çalışacaq  şəkildə  bir  araya  gətirməsidir. 

Məqsəd və hədəfin işçinin fərdi maraq, istək və tələbləti ilə uyğun olması uzun müddətli 

motivasiyanı təmin etməyin əhəmiyyətli yollarından biridir. 

2)  şin çətinlik dərəcəsi ilə komanda üzvlərinin səlahiyyətləri arasındakı paralellik 

də komanda motivasiyasını təsir edən əhəmiyyətli faktorlar arasındadır. Reallaşdırılmaq 

---